Art that reveals how technology frames reality | Jiabao Li

Çeviri: Senanur Çetgin Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

I'm an artist and an engineer.

Ben bir sanatçı ve mühendisim.

And lately, I've been thinking a lot about how technology mediates

Son zamanlarda, sık sık teknolojinin gerçeği algılama biçimimize

the way we perceive reality.

nasıl aracılık ettiğini düşünüyorum.

And it's being done in a superinvisible and nuanced way.

Bu, çok görünmez ve incelikli bir biçimde gerçekleşiyor.

Technology is designed to shape our sense of reality

Teknoloji, kendisini dünyadaki esas tecrübe olarak maskeleyerek

by masking itself as the actual experience of the world.

gerçeklik algımızı biçimlendirmek üzere tasarlanmıştır.

As a result, we are becoming unconscious and unaware

Sonuç olarak, bunun gerçekleşmesine karşı

that it is happening at all.

bilinçsiz ve habersiz hâle geliyoruz.

Take the glasses I usually wear, for example.

Örneğin çoğu zaman taktığım gözlükleri ele alalım.

These have become part of the way I ordinarily experience my surroundings.

Çevremdekileri tecrübe etme biçimimin bir parçası hâline geldiler.

I barely notice them,

Onlar benim için sürekli gerçeği çerçevelese bile

even though they are constantly framing reality for me.

onları nadiren fark ediyorum.

The technology I am talking about is designed to do the same thing:

Bahsettiğim teknoloji de aynı şey üzerine tasarlandı.

change what we see and think

Gördüğümüzü ve düşündüğümüzü değiştirmek

but go unnoticed.

ama fark edilmemek.

Now, the only time I do notice my glasses

Sadece camlarının kirlenmesi ya da reçetemin değişmesi gibi

is when something happens to draw my attention to it,

like when it gets dirty or my prescription changes.

dikkatimi çekecek şeyler olduğunda gözlüklerimi fark ediyorum.

So I asked myself, "As an artist, what can I create

Böylece kendime sordum "Bir sanatçı olarak haberler, organizasyonlar,

to draw the same kind of attention

sosyal medya platformları, reklamlar ve arama motorları gibi

to the ways digital media -- like news organizations, social media platforms,

dijital medyanın gerçekliğimizi şekillendirme yollarına

advertising and search engines --

aynı şekilde dikkat çekmek için ne yapabilirim?"

are shaping our reality?"

So I created a series of perceptual machines

Dünyaya bakış açımızı yabancılaştırmamıza

to help us defamiliarize and question

ve sorgulamamıza yardımcı olacak

the ways we see the world.

bir dizi algısal makine yarattım.

For example, nowadays, many of us have this kind of allergic reaction

Mesela bugünlerde çoğumuz

kendimizinkinden farklı fikirlere karşı alerjik bir reaksiyon gösteriyoruz.

to ideas that are different from ours.

We may not even realize that we've developed this kind of mental allergy.

Bu tür zihinsel alerji geliştirdiğimizin farkında olmayabiliriz.

So I created a helmet that creates this artificial allergy to the color red.

Bu yüzden kırmızı renge karşı yapay alerji oluşturan bir kask yaptım.

It simulates this hypersensitivity by making red things look bigger

Bu kaskı giydiğiniz zaman, kırmızı renkleri daha büyük göstererek

when you are wearing it.

aşırı duyarlılık durumunu uyarır.

It has two modes: nocebo and placebo.

Bu kaskın Nocebo ve Placebo adında iki modu var.

In nocebo mode, it creates this sensorial experience of hyperallergy.

Nocebo modunda bu kask, duyusal hiperalerji deneyimini oluşturur.

Whenever I see red, the red expands.

Kırmızıyı ne zaman görsem kırmızı büyür.

It's similar to social media's amplification effect,

Bu, sosyal medyanın amplifikasyon etkisine benzer;

like when you look at something that bothers you,

sizi rahatsız eden bir şeye baktığınızda

you tend to stick with like-minded people

benzer düşüncelere sahip insanlarla beraber olmaya

and exchange messages and memes, and you become even more angry.

ve mesajlar, esprili fotoğraflar paylaşmaya yönelir

fakat sonra daha sinirli hâle gelirsiniz.

Sometimes, a trivial discussion gets amplified

Bazen, önemsiz bir tartışma büyür

and blown way out of proportion.

ve olay çığırından çıkar.

Maybe that's even why we are living in the politics of anger.

Belki de bu yüzden öfke politikası içinde yaşıyoruzdur.

In placebo mode, it's an artificial cure for this allergy.

Placebo modu ise bu alerji için yapay bir tedavi görevi görür.

Whenever you see red, the red shrinks.

Bu modda kırmızıyı gördüğünüzde kırmızı küçülür.

It's a palliative, like in digital media.

Dijital medyadaki bir yatıştırıcı gibi.

When you encounter people with different opinions,

Farklı görüşlere sahip insanlarla karşılaştığımızda

we will unfollow them,

onları takip etmeyi bırakırız,

remove them completely out of our feeds.

onları akışımızdan atarız.

It cures this allergy by avoiding it.

Bu buluş alerjiden uzak durarak onu tedavi eder.

But this way of intentionally ignoring opposing ideas

Fakat kasıtlı olarak karşıt görüşleri görmezden gelmek,

makes human community hyperfragmented and separated.

insan topluluğunu aşırı parçalanmış ve ayrılmış hâle getirir.

The device inside the helmet reshapes reality

Kask içindeki cihaz, gerçeği yeniden şekillendirir

and projects into our eyes through a set of lenses

ve artırılmış gerçeklik yaratmak için

bu yeniden şekillendirilmiş gerçeği bir dizi lens ile gözümüze yansıtır.

to create an augmented reality.

I picked the color red, because it's intense and emotional,

Kırmızı rengi seçtim çünkü yoğun ve duygulu,

it has high visibility

görünürlüğü yüksek ve politik.

and it's political.

So what if we take a look

Ya son Amerikan başkanlığı seçim haritasına

at the last American presidential election map

kask ile bir bakış atarsak?

through the helmet?

(Laughter)

(Kahkaha)

You can see that it doesn't matter if you're a Democrat or a Republican,

Bir Demokrat veya Cumhuriyetçi olmanızın fark etmediğini görürsünüz.

because the mediation alters our perceptions.

Çünkü uzlaşmak, algılarımızı değiştirir.

The allergy exists on both sides.

Alerji, her iki tarafta da mevcuttur.

In digital media,

Dijital medyada, her gün gördüklerimiz genelde uzlaşmalıdır

what we see every day is often mediated,

ama aynı zamanda aralarında küçük farklar vardır.

but it's also very nuanced.

If we are not aware of this,

Eğer bunun farkında olmazsak

we will keep being vulnerable to many kinds of mental allergies.

birçok türden zihinsel alerjiye karşı savunmasız olmaya devam edeceğiz.

Our perception is not only part of our identities,

Algımız, yalnızca kimliğimizin değil

but in digital media, it's also a part of the value chain.

aynı zamanda sosyal medyada bir değer zincirinin parçası.

Our visual field is packed with so much information

Görsel alanımız öylesine çok bilgiyle dolu ki

that our perception has become a commodity with real estate value.

algımız, gayrimenkul değeri olan bir emtia hâline geldi.

Designs are used to exploit our unconscious biases,

Tasarımlar, bilinçsiz ön yargılarımızı sömürmek için kullanılıyor,

algorithms favor content that reaffirms our opinions,

algoritmalar fikrimizi onaylayan fikirleri destekliyor

böylelikle bakış açımızın en küçük alanı bile

so that every little corner of our field of view is being colonized

reklam satmak için sömürgeleştiriliyor.

to sell ads.

Like, when this little red dot comes out in your notifications,

Mesela bu küçük kırmızı nokta bildirimlerinizde belirdiğine

it grows and expands, and to your mind, it's huge.

büyüyor, genişliyor ve aklınızda devasa hâle geliyor.

So I started to think of ways to put a little dirt,

Gözlük camlarımı biraz kirletmenin ya da onları değiştirmenin

or change the lenses of my glasses,

ve başka bir proje fikri ortaya çıkarmanın yollarını düşünmeye başladım.

and came up with another project.

Now, keep in mind this is conceptual. It's not a real product.

Bunun kavramsal olduğunu aklınızda tutun.

Bu gerçek bir ürün değil.

It's a web browser plug-in

Bu, genelde görmezden geldiğimiz şeyleri

that could help us to notice the things that we would usually ignore.

fark etmemize yardımcı olacak bir internet tarayıcısı yazılım eki.

Like the helmet, the plug-in reshapes reality,

Kask gibi, bu yazılım eki de gerçekliği yeniden şekillendirir

but this time, directly into the digital media itself.

fakat bu sefer direkt olarak dijital medyayı şekillendirecek.

It shouts out the hidden filtered voices.

Bu ek, gizli filtrelenmiş sesleri haykırıyor.

What you should be noticing now

Fark etmeniz gereken şey buradaki gibi, şimdi daha büyük ve canlı olacak,

will be bigger and vibrant,

like here, this story about gender bias emerging from the sea of cats.

cinsiyet ön yargısı hakkındaki bu hikâye birçok kedinin arasında öne çıkarılmıştır.

(Laughter)

(Gülüşme)

The plug-in could dilute the things that are being amplified by an algorithm.

Bu ek, bir algoritma tarafından sağlamlaştırılmış şeyleri seyreltebilir.

Like, here in this comment section,

Bu yorum bölümündeki gibi, aynı düşünen birçok insan var.

there are lots of people shouting about the same opinions.

The plug-in makes their comments super small.

Bu uyumlu ek onların yorumlarını çok küçük hâle getiriyor.

(Laughter)

(Gülüşme)

So now the amount of pixel presence they have on the screen

Ekranlarındaki piksel miktarı

is proportional to the actual value they are contributing to the conversation.

konuşmaya kattıkları asıl değer ile orantılı.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

The plug-in also shows the real estate value of our visual field

Bu ek, aynı zamanda görsel alanımızın gerçek emlak değerini

and how much of our perception is being commoditized.

ve algımızın ne kadar metalaştırıldığını gösteriyor.

Different from ad blockers,

Reklam engelleyicilerden farklı olarak internette gördüğünüz her reklam için

for every ad you see on the web page,

it shows the amount of money you should be earning.

ne kadar para kazanıyor olmanız gerektiğini gösteriyor.

(Laughter)

(Gülüşme)

We are living in a battlefield between reality

Gerçeklik ve ticari gerçekliğin arasında bir savaş alanında yaşıyoruz.

and commercial distributed reality,

so the next version of the plug-in could strike away that commercial reality

Bu yüzden bu ekin bir sonraki versiyonu bu ticari gerçekliği ortadan kaldırabilir

and show you things as they really are.

ve her şeyi gerçekte olduğu şekliyle gösterir.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

Well, you can imagine how many directions this could really go.

Bu olayın kaç farklı yöne gidebileceğini hayal edebilirsiniz.

Believe me, I know the risks are high if this were to become a real product.

İnanın bana, eğer bu ürün gerçek olacaksa

riskin ne kadar fazla olduğunu biliyorum.

And I created this with good intentions

Bu buluşu, algımızı eğitip ön yargıları elemek için

to train our perception and eliminate biases.

iyi niyetlerle yarattım.

But the same approach could be used with bad intentions,

Fakat aynı yaklaşım, kötü niyetlerle de kullanılabilir.

like forcing citizens to install a plug-in like that

Örneğin kamusal anlatıyı kontrol etmek için

to control the public narrative.

vatandaşları bir ek yüklemeye zorlamak gibi.

It's challenging to make it fair and personal

Bunu, başka bir ara buluculuk katmanı olmadan

without it just becoming another layer of mediation.

adil ve kişisel yapmak oldukça zor.

So what does all this mean for us?

Peki bunların bizim için anlamı nedir?

Even though technology is creating this isolation,

Teknoloji bu izolasyonu yaratıyor olsa da

we could use it to make the world connected again

biz bunu, var olan modeli yıkıp onun ötesine geçerek

by breaking the existing model and going beyond it.

dünyayı tekrar bağlı hâle getirmek için kullanabiliriz.

By exploring how we interface with these technologies,

Bu teknolojilerle nasıl arayüz kurabileceğimizi keşfederek

we could step out of our habitual, almost machine-like behavior

makineye benzeyen rutin davranışlarımızın dışına çıkabilir

and finally find common ground between each other.

ve nihayet ikisi arasında ortak bir zemin bulabiliriz.

Technology is never neutral.

Teknoloji asla tarafsız değildir.

It provides a context and frames reality.

Bir bağlam sağlar ve gerçekliği çerçeveler.

It's part of the problem and part of the solution.

Bu, sorunun ve çözümün bir parçası.

We could use it to uncover our blind spots and retrain our perception

Bunu, kör noktalarımızı ortaya çıkarmak

ve algımızı yeniden eğitmek için kullanabiliriz.

and consequently, choose how we see each other.

Sonuç olarak birbirimizi nasıl gördüğümüzü seçebiliriz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)