Art that reveals how technology frames reality | Jiabao Li

Reviewer: Thùy Dung Đỗ

Tôi là một nghệ sĩ và vừa là một kỹ sư

Gần đây,tôi nghĩ cách công nghệ gián tiếp

I'm an artist and an engineer.

giúp chúng ta nhận thức thực tế

And lately, I've been thinking a lot about how technology mediates

Và điều này đầy sắc thái, thậm chí là siêu hình.

Công nghệ được thiết kế để định hình cách chúng ta nhìn thực tế

the way we perceive reality.

And it's being done in a superinvisible and nuanced way.

bằng cách đeo mặt nạ chính nó như trải nghiệm thực sự của thế giới.

Và kết quả là, chúng ta càng trở nên mất nhận thức

Technology is designed to shape our sense of reality

by masking itself as the actual experience of the world.

về những gì đang thực sự xảy ra.

Lấy ví dụ cho cặp kính tôi thường xuyên đeo.

As a result, we are becoming unconscious and unaware

Những thứ này dần trở thành một phần cách tôi trải nghiệm những điều xung quanh.

that it is happening at all.

Tôi ít để ý chúng,

Take the glasses I usually wear, for example.

mặc dù chúng đang liên tục định hình thực tế của tôi.

These have become part of the way I ordinarily experience my surroundings.

Thứ công nghệ tôi đang nói đến đã được thiết kế để làm điều tương tự:

I barely notice them,

even though they are constantly framing reality for me.

thay đổi những gì chúng ta thấy và nghĩ

nhưng chúng ta không để ý tới.

The technology I am talking about is designed to do the same thing:

Bây giờ, lần duy nhất tôi để ý cặp kính này

change what we see and think

khi một vài thứ xảy ra khiến tôi chú ý đến nó,

but go unnoticed.

giống như khi nó (cặp kính) dính bẩn hoặc quy định của tôi thay đổi.

Now, the only time I do notice my glasses

Tôi tự hỏi bản thân, “Là một nghệ sĩ, tôi có thể tạo ra những gì?

is when something happens to draw my attention to it,

like when it gets dirty or my prescription changes.

Để vẽ nên sự chú ý tương tự

về cách truyền thông kỹ thuật số，như tổ chức giới báo chí, nền tảng mạng xã hội,

So I asked myself, "As an artist, what can I create

to draw the same kind of attention

quảng cáo và tìm kiếm nguồn lực--

to the ways digital media -- like news organizations, social media platforms,

đang định hình thực tế của chúng ta?

Vì thế tôi tạo nên hàng loạt các cỗ máy có thể nhận thức

advertising and search engines --

để giúp chúng ta trình diễn một cách mới lạ và đặt câu hỏi

are shaping our reality?"

So I created a series of perceptual machines

về cách chúng ta nhìn thế giới.

Ví dụ, ngày nay, chúng ta thường phản ứng

to help us defamiliarize and question

the ways we see the world.

với những ý tưởng khác lạ so với bình thường.

For example, nowadays, many of us have this kind of allergic reaction

Chúng ta còn không nhận ra chúng ta đang phát triển kiểu phản xạ tâm lý này.

to ideas that are different from ours.

Nên tôi tạo chiếc mũ gây ra dị ứng nhân tạo với màu đỏ

We may not even realize that we've developed this kind of mental allergy.

Nó kích thích mẫn cảm bằng cách khiến những thứ màu đỏ trở nên lớn hơn

So I created a helmet that creates this artificial allergy to the color red.

khi bạn đội nó.

Nó có hai chế độ: nocebo và placebo.

It simulates this hypersensitivity by making red things look bigger

Trong chế độ nocebo, nó tạo ra cảm giác từng trải với dị ứng

when you are wearing it.

It has two modes: nocebo and placebo.

Mỗi khi tôi thấy màu đỏ, nó lan ra.

In nocebo mode, it creates this sensorial experience of hyperallergy.

Tương tự như hiệu ứng khuếch đại của mạng xã hội,

như lúc bạn đang tìm thứ gì làm phiền mình,

Whenever I see red, the red expands.

bạn có xu hướng dính chặt với những người cùng tư tưởng

It's similar to social media's amplification effect,

và trao đổi tin nhắn và meme, và thậm chí bạn trở nên hung dữ hơn trước.

like when you look at something that bothers you,

Đôi khi cuộc trao đổi bình thường lại bị khuếch đại

you tend to stick with like-minded people

and exchange messages and memes, and you become even more angry.

và bị thổi tung từng phần.

Có thể đó là lý do vì sao chúng ta đang sống trong sự hung dữ của chính trị.

Sometimes, a trivial discussion gets amplified

and blown way out of proportion.

Ở chế độ placebo, nó là thuốc chữa nhân tạo cho kiểu dị ứng này.

Maybe that's even why we are living in the politics of anger.

Mỗi khi bạn thấy màu đỏ, nó co lại.

Nó giảm bớt, như truyền thông kỹ thuật số.

In placebo mode, it's an artificial cure for this allergy.

Khi bạn gặp một ai có tư tưởng khác biệt,

Whenever you see red, the red shrinks.

chúng ta sẽ không tuân theo họ,

loại bỏ họ hoàn toàn khỏi chúng ta.

It's a palliative, like in digital media.

Nó chữa khỏi kiểu dị ứng này bằng cách tránh né.

When you encounter people with different opinions,

we will unfollow them,

Nhưng chủ đích mặc kệ những ý tưởng đối lập

remove them completely out of our feeds.

khiến cho xã hội con người phân rã và rời rạc.

It cures this allergy by avoiding it.

But this way of intentionally ignoring opposing ideas

Thiết bị bên trong chiếc mũ này tái định hình thực tại

và đưa vào mắt chúng ta thông qua một loạt thấu kính

makes human community hyperfragmented and separated.

để tăng cường tái tạo thực tế.

The device inside the helmet reshapes reality

Tôi chọn màu đỏ vì nó mãnh liệt và đầy xúc cảm,

and projects into our eyes through a set of lenses

nó có khả năng hiển thị cao

to create an augmented reality.

và mang tính chính trị.

I picked the color red, because it's intense and emotional,

Chuyện gì xảy ra nếu ta nhìn vào

bản đồ bầu cử tổng thống gần đây của Hoa Kì

it has high visibility

thông qua chiếc mũ ?

(Tiếng cười)

and it's political.

Bạn sẽ thấy nó không hề ảnh hưởng nếu bạn thuộc ban Cộng hòa hay Dân chủ,

So what if we take a look

at the last American presidential election map

bởi vì bước trung gian thay đổi nhận thức chúng ta.

through the helmet?

(Laughter)

You can see that it doesn't matter if you're a Democrat or a Republican,

Dị ứng tồn tại hai mặt.

because the mediation alters our perceptions.

Trong truyền thông,

những gì ta thấy hàng ngày thường trải qua bước trung gian,

The allergy exists on both sides.

nhưng nó cũng chứa nhiều sắc thái.

Nếu chúng ta không nhận thức điều này,

In digital media,

ta sẽ trở nên dễ bị công kích trước các dị ứng tâm lý .

what we see every day is often mediated,

but it's also very nuanced.

If we are not aware of this,

Nhận thức của chúng ta không chỉ nằm trong danh tính một phần,

we will keep being vulnerable to many kinds of mental allergies.

nhưng trong truyền thông kĩ thuật số, nó cũng là một phần chuỗi giá trị.

Our perception is not only part of our identities,

Về mặt thị giác,

chúng ta tràn ngâp với nhiều thông tin

but in digital media, it's also a part of the value chain.

mà nhận thức dần trở thành một sản phẩm với giá trị vô thức.

Our visual field is packed with so much information

Thuật toán ưa chuộng xác nhận lần nữa

that our perception has become a commodity with real estate value.

quan điểm của chúng ta.

các thuật toán ủng hộ nội dung khẳng định lại ý kiến chúng ta

vì thế nên tại mọi ngóc ngách trong lĩnh vực của chúng ta đều biến thành thuộc địa

Designs are used to exploit our unconscious biases,

algorithms favor content that reaffirms our opinions,

cho việc bán quảng cáo.

Như khi nốt đỏ này đi ra từ thông báo của bạn,

so that every little corner of our field of view is being colonized

nó phát triển và lan rộng, và trong suy nghĩ bạn, nó to lớn.

to sell ads.

Like, when this little red dot comes out in your notifications,

Nên tôi bắt đầu nghĩ đến việc thêm một ít bụi,

it grows and expands, and to your mind, it's huge.

hay thay đổi thấu kính của mắt kính tôi,

và lên ý tưởng cho một dự án khác.

So I started to think of ways to put a little dirt,

Bây giờ,hãy nhớ rằng đây chỉ là khái niệm.

Không phải một sản phẩm thực.

or change the lenses of my glasses,

Nó là một bổ trợ trình duyệt

and came up with another project.

có thể giúp chúng ta chú ý những thứ mình thường bỏ quên.

Now, keep in mind this is conceptual. It's not a real product.

Giống như chiếc mũ,phần bổ trợ này tái định hình thực tế,

It's a web browser plug-in

that could help us to notice the things that we would usually ignore.

nhưng lần này, trực tiếp vào truyền thông kỹ thuật số

Like the helmet, the plug-in reshapes reality,

Nó hiển thị những giọng nói vốn đã được lọc và ẩn giấu.

Điều mà bạn nên chú ý bây giờ

but this time, directly into the digital media itself.

sẽ trở nên lớn hơn và sôi động,

Như ở đây, câu chuyện này là về thiên vị giới tính trong những video về mèo.

It shouts out the hidden filtered voices.

What you should be noticing now

(Tiếng cười)

will be bigger and vibrant,

Chương trình bổ trợ giảm bớt những thứ được khuếch đại qua một thuật toán.

like here, this story about gender bias emerging from the sea of cats.

(Laughter)

Như tại khu bình luận này,

The plug-in could dilute the things that are being amplified by an algorithm.

có rất nhiều người la hét về cùng một ý kiến.

Phần bổ trợ khiến những bình luận này trở nên siêu nhỏ.

Like, here in this comment section,

(Tiếng cười)

Vậy giờ lượng điểm ảnh họ có trên màn hình

there are lots of people shouting about the same opinions.

The plug-in makes their comments super small.

tỷ lệ thuận với giá trị thực tế họ đang đóng góp cho cuộc trò chuyện.

(Laughter)

So now the amount of pixel presence they have on the screen

(Tiếng cười)

(Tiếng vỗ tay)

is proportional to the actual value they are contributing to the conversation.

(Laughter)

Plugin cũng hiển thị giá trị bất động sản của trường hình ảnh của chúng tôi

(Applause)

và bao nhiêu nhận thức được trở thành hàng hóa.

The plug-in also shows the real estate value of our visual field

Khác nhiều nhà chặn quảng cáo,

cho từng quảng cáo bạn thấy trên trang mạng,

nó thể hiện lượng tiền bạn kiếm được.

and how much of our perception is being commoditized.

(Tiếng cười)

Different from ad blockers,

Chúng ta đang sống trong chiến trường giữa thực tế

for every ad you see on the web page,

và quảng cáo thương mại phân phối thực tế,

it shows the amount of money you should be earning.

nên phiên bản tiếp theo của phần bổ trợ có thể đánh phăng các quảng cáo đấy.

(Laughter)

We are living in a battlefield between reality

và cho bạn thấy sự vật thực sự ra sao.

and commercial distributed reality,

(Tiếng cười)

so the next version of the plug-in could strike away that commercial reality

(Tiếng vỗ tay)

and show you things as they really are.

Bạn có thể tưởng tượng bao nhiêu hướng đi điều này có thể tuân theo.

(Laughter)

(Applause)

Tin tôi đi, tôi biết rủi ro khá cao nếu điều này trở thành một sản phẩm thực.

Well, you can imagine how many directions this could really go.

Và tôi tạo ra nó với ý định tốt

Believe me, I know the risks are high if this were to become a real product.

để đào tạo nhận thức chúng ta và loại bỏ các thiên vị.

Nhưng cách tiếp cận tương tự có thể bị dùng với ý định xấu,

And I created this with good intentions

to train our perception and eliminate biases.

như bắt buộc người dân tải một chương trình bổ trợ như thế

để điều khiển các bài viết công khai.

But the same approach could be used with bad intentions,

Điều này thách thức để trở nên công bằng và riêng tư

like forcing citizens to install a plug-in like that

mà không trở thành một lớp trung gian khác.

to control the public narrative.

Vậy thì tất cả những thứ này có ý nghĩa gì với chúng ta?

It's challenging to make it fair and personal

Mặc dù công nghệ đang tạo ra sự cô lập,

without it just becoming another layer of mediation.

chúng ta có thể sử dụng nó để kết nối thế giới một lần nữa

So what does all this mean for us?

bằng cách phá vỡ các kiểu mẫu và vượt lên nó.

Even though technology is creating this isolation,

we could use it to make the world connected again

Bằng cách khám phá chúng ta tạo ra giao diện công nghệ như thế nào,

chúng ta có thể thoát khỏi hành vi quen thuộc và máy móc

by breaking the existing model and going beyond it.

By exploring how we interface with these technologies,

và cuối cùng tìm thấy điểm chung của nhau.

we could step out of our habitual, almost machine-like behavior

Công nghệ không bao giờ là trung lập.

Nó cung cấp nội dung và tạo nên trạng thái thực tế.

and finally find common ground between each other.

Nó là một phần của vấn đề và là một phần của giải pháp.

Technology is never neutral.

Chúng ta sử dụng nó để khám phá điểm mù và tái đào tạo nhận thức của mình

It provides a context and frames reality.

It's part of the problem and part of the solution.

và kết quả, chọn cách ta nhìn nhau ra sao.

We could use it to uncover our blind spots and retrain our perception

Cảm ơn

(Tiếng vỗ tay)

and consequently, choose how we see each other.

Thank you.

(Applause)