Civilization on the Moon -- and what it means for life on Earth | Jessy Kate Schingler

Translator: hazhar shexa Reviewer: Daban Q. Jaff

Right now, there's a lot happening with the Moon.

ئێستا، زۆر شت لەگەڵ مانگ ڕوودەدات.

China has announced plans for an inhabited South Pole station

چین پلانەکانی ڕاگەیاند بۆ نیشتەجێکردن لە وێستگەی باشوور

by the 2030s,

لە ساڵی ٢٠٣٠دا،

and the United States has an official road map

و ویلایەتە یەکگرتوەکان نەخشەڕێگەیەکی فەرمی هەیە

seeking an increasing number of people living and working in space.

گەڕان بەدوای زیادکردنی ژمارەی ئەو خەڵکانەی کە لە بۆشایی ئاسمان دەژین و کاردەکەن.

This will start with NASA's Artemis program,

ئەمە بە بەرنامەی ئارتەمیسی ناسا دەست پێ دەکات،

an international program to send the first woman and the next man

یەکەمین بەرنامەی نێودەوڵەتی بۆ ناردنی یەکەمین ئافرەت بە دوایدا پیاو

to the Moon this decade.

بۆ سەر مانگ لەم دەیەدا.

Billionaires and the private sector are getting involved

ملیاردێرەکان و کەرتی تایبەت بەشداری دەکەن

in unprecedented ways.

بە ڕێگەیەکی بێ وێنە.

There are over a hundred launch companies around the world

لە سەرتاسەری جیهاندا زیاتر لە سەد کۆمپانیای هەڵدانی مووشەک هەن

and roughly a dozen private lunar transportation companies

و بە نزیکەی دەرزەنێک لە کۆمانیای تایبەت بە گواستنەوەی مانگی

readying robotic missions to the lunar surface.

ئامادە کردنی ئەرکی ڕۆبۆتی بۆ سەر ڕووی مانگ.

We have reusable rockets for the first time in human history.

بۆ یەکەمجار لە مێژووی مرۆڤایەتیدا موشەکمان هەیە کە بەکاردەهێنرێتەوە.

This will enable the development of infrastructure

ئەمە دەبێتە هۆی گەشەسەندنی ژێرخان

and utilization of resources.

و سوود وەرگرتن لە سەرچاوەکان.

While estimates vary, scientists think

لە کاتێکدا زاناکان پێیان وایە، مەزندەکان جیاوازیان هەیە

there could be up to a billion metric tons of water ice on the Moon.

لەوانەیە نزیکەی ملیارێک تەنی ئاوی بەستوو هەبێت لەسەر مانگ.

That's greater than the size of Lake Erie,

کە ئەمە گەورەترە لە دەریاچەی ئێری،

and enough water to support perhaps hundreds of thousands of people

و ئاوی پێویست هەیە کە لەوانەیە پشتگیری هەزاران کەس بکات

living and working on the Moon.

کە بژین و کار بکەن لەسەر مانگ.

So although official plans are always evolving,

هەرچەندە، بۆیە پلانی فەرمی هەمیشە لە گەشە دایە.

there's real reason to think that we could see people

هۆکارێکی ڕاستەقینە هەیە بۆ بیرکردنەوە لەوەی کە دەتوانین خەڵکی ببینین

starting to live and work on the Moon

بۆ دەستێکردنی ژیان و کارکردن لەسەر مانگ

in the next decade.

لە دە ساڵی داهاتوودا.

However, the Moon is roughly the size of the continent of Africa,

هەرچەندە، مانگ بە نزیکەی هێندەی قەبارەی کیشوەری ئەفریقایە،

and we're starting to see that the key resources

و دەبینین کە ئەمە سەرچاوەی سەرکییە

may be concentrated in small areas

لەوانەیە لە ناوچە بچووکەکان چڕ بکرێتەوە

near the poles.

لە نزیک جەمسەرەکان.

This raises important questions about coordinating access to scarce resources.

ئەمە پرسیاری گرینگ درووست دەکات دەربارەی ڕێکخستنی دەستگەیشتن بە سەرچاوە دەگمەنەکان.

And there are also legitimate questions about going to the Moon:

و هەروەها پرسیاری شەرعیش درووست دەکات دەربارەی گەشتکردن بۆ مانگ:

colonialism, cultural heritage

کۆلۆنیالیزم، کەلەپووری کلتووری

and reproducing the systemic inequalities of today's capitalism.

و دووبارە بەرهەمهێنانەوەی سیستەمی نایەکسانیلە ئەمرۆی سەرمایەداری.

And more to the point:

زیاتر بۆ ئەم خاڵە:

Don't we have enough big challenges here on Earth?

ئایا ئاڵەنگەری کەممان لەسەر زەوی هەیە؟

Internet governance, pandemics, terrorism and, perhaps most importantly,

بەڕێوەبردنی ئینتەرنێت، نەخۆشی، تیرۆر و لەوانەیە زۆر گرینگتر،

climate crisis and biodiversity loss.

قەیرانی کەشوهەوا و لەدەستانی هەمەجۆری.

In some senses,

لە هەندێ باردا،

the idea of the Moon as just a destination

بیرۆکەی مانگ وەک تەنها مەبەستێک

embodies these problematic qualities.

ئەم جۆرە کێشە دروستکەرانە بەرجەستە دەکات.

It conjures a frontier attitude

هەڵوێستێکی سنووری دەنوێنێ

of conquest,

لەدەست بەسەرداهەڵکردن،

big rockets and expensive projects,

موشکەی گەورە و پرۆژەی گرانبەها،

competition and winning.

پێشبرکێ و بردنەوە.

But what's most interesting about the Moon

بەڵام ئەوەی زۆر سەرنج ڕاکێشە دەربارەی مانگ چییە

isn't the billionaires with their rockets

ملیاردێرەکان و موشەکەکانیان نییە

or the same old power struggle between states.

یان هەمان ململانێی هێزی کۆنە لە نێوان ولاتان.

In fact, it's not the hardware at all.

لە ڕاستیدا، ئەمە هیچ رەقەواڵە نییە.

It's the software.

ئەمە نەرماڵەیە.

It's the norms, customs and laws.

ئەمە نۆرم، نەریت و یاسایە.

It's our social technologies.

ئەوە تەکنەلۆجیای کۆمەڵایەتیمانە.

And it's the opportunity to update our democratic institutions

و ئەوە هەلێکە بۆ نوێکردنەوەی دامەزراوە دیموکراتیەکانمان

and the rule of law

و سەروەری یاسا

to respond to a new era of planetary-scale challenges.

بۆ وەڵامدانەوەی سەردەمێکی نوێ لە ئەڵەنگەری هەسارەیی.

I'm going to tell you about how the Moon can be a canvas

من پێتان دەڵێم کە چۆن مانگ دەشێت ببیتە کەڤاڵێک

for solving some of our biggest challenges here on Earth.

بۆ شیکارکردنی گەورەترین ئاڵەنگەریەکان لێرە لەسەر زەوی.

I've been kind of obsessed with this topic since I was a teenager.

لە هەرزەکاریەوە بە جۆرێک خولیایی ئەم بابەتە بووم.

I've spent the last two decades working on international space policy,

دوو دەیەی ڕابردووم بە کارکردن لەگەڵ سیاسەتی بۆشایی نێودەوڵەتی بەسەربرد،

but also on small community projects with bottom-up governance design.

و هەروەها لەسەر پرۆژەی کۆمەڵەی بچووك لەگەڵ دیزاینی فەرمانرەوایی.

When I was 17,

کاتێک تەمەنم ١٧ ساڵان بوو،

I went to a UN conference on the peaceful uses of outer space

بەشداری کۆنفرانسی نەتەوە یەکگرتوەکانم کرد بۆ بەکارهینانی بۆشایی بۆ مەبەستی ئاشتی

in Vienna.

لە ڤیەنا.

Over two weeks, 160 young people from over 60 countries

لە ماوەی دوو هەفتەدا، ١٦٠ گەنج لە ٦٠ وڵاتەوە

were crammed into a big hotel next to the UN building.

لە هوتێلە گەورەکانی تەنیشت بینای یوئێن نیشتجێ کران.

We were invited to make recommendations

بانگهێشت کراین بۆ پێشکەشکردنی راسپاردە

to Member States

بۆ وڵاتانی ئەندام

about the role of space in humanity's future.

دەربارەی ڕۆڵی بۆشای لە داهاتووی مرۆڤ

After the conference,

لە دوای کۆنفرانسەکە،

some of us were so inspired

هەندێک لە ئیمە زۆر سەرسام بووین

that we actually decided to keep living together.

کە لە ڕاستیدا بریارماندا کە بەیەکەوە بژین.

Now, living with 20 people might sound kind of crazy,

ئێستا، ژیان لەگەڵ ٢٠ کەس لەوانەیە شێتانە دیار بێت،

but over the years, it enabled us to create a high-trust group

بەڵام لە ماوەی ئەو سالانەدا، ڕێگەی بە ئێمەدا بۆ درووستکردنی گرووپێکی متمانە بەرز

that allowed us to experiment with these social technologies.

کە ڕێگەی داین بە تاقیکردنەوە لەگەڵ ئەو تەکنەلۆجیایە کۆمەڵایەتیە.

We designed governance systems ranging from assigning a CEO

سیستەمێکی حکومرانیمان دیزاین کرد لە دیاریکردنی بەرێوەبەرێک

to using a jury process.

بۆ بەکارهینانی پرۆسەی دەستەی سوێندخۆران.

And as we grew into our careers,

و کاتێک لە ناو پیشەکەمان گەشەمان کرد،

and we moved from DC think tanks to working for NASA

بیرۆکەکانمان لە واشنتنەوە گواستەوە بۆ کارکردن بۆ ناسا

to starting our own companies,

بۆ دەست بە کۆمپانیای خۆمان بکەین،

these experiments enabled us to see

ئەو تاقیکردنەوەنا ڕیگەیان بە ئیمە دا ببینین

how even small groups could be a petri dish

کە چۆن گرووپێکی بچووک دەتوانێت ببیتە قاپیکی تاقیگە

for important societal questions such as representation,

بۆ پرسیاری گرینگی کۆمەڵایەتی وەک نوێنەرایەتی کردن،

sustainability or opportunity.

بەردەوام بوون یان دەرفەت.

People often talk about the Moon as a petri dish

زۆرجار خەڵک وەک قاپی تاقیگە باسی مانگ دەکەن

or even a blank slate.

یان تەنانەت تەختە بەردێکی بەتاڵ.

But because of the legal agreements that govern the Moon,

بەڵام بەهۆی رێکەوتنامە یاساییەکانەوە کە حوکمی مانگ دەکەن،

it actually has something very important in common

لە ڕاستیدا شتێکی زۆر گرینگی هاوبەشی هەیە

with our global challenges here on Earth.

لەگەڵ بەرەنگاریە جیهانیەکان لێرە لەسەر زەوی.

They both involve issues that require us to think beyond territory and borders,

بابەت گەلێک لە خۆدەگرن پیویستە ئێمە لەو دیوی سنوور و هەرێمەکان بیربکەینەوە،

meaning the Moon is actually more of a template

واتە مانگ لە ڕاستیدا زیاتر لە نموونەیەک

than a blank slate.

زیاتر لە تەختە بەردێکی بەتاڵە.

Signed in 1967, the Outer Space Treaty is the defining treaty

ساڵی ١٩٦٧ ئیمزا کرا، پەیماننامەی بۆشای دەرەوە پەیماننامەی پێناسەکردن

governing activities in outer space,

بەڕیوەبردنی چالاکییەکان لە دەرەوەی بۆشایی،

including the Moon.

بە مانگیشەوە

And it has two key ingredients

و دوو پێکهاتەی سەرەکی هەیە

that radically alter the basis on which laws can be constructed.

کە بەشێوەیەکی بنچینەی بنەماکان دەگۆڕن کە دەتوانرێت لەسەر کامە یاسار دروست بکرێت.

The first is a requirement for free access to all areas of a celestial body.

یەکەمیان پێویستیەکە بۆ بەکارهێنانی بە خۆڕایی هەموو چینەکانی ناوچەکە.

And the second is that the Moon and other celestial bodies

و دووەمیان مانگ و هەموو ناوچەکانی ترە

are not subject to national appropriation.

و بابەتی دەستبەسەرداگرتنی نەتەوەی نین.

Now, this is crazy,

ئێستا، ئەمە شێتیە

because the entire earthly international system --

لەبەرئەوەی تەواوی سیستەمی نێودەوڵەتی زەوی --

the United Nations,

نەتەوە یەکگرتوەکان

the system of treaties and international agreements --

سیستەمی پەیماننامەکان و ڕێکەوتنامە نیودەوڵەتیەکان - -

is built on the idea of state sovereignty,

لەسەر بیرۆکەی سەروەری دەوڵەت بنیات نراوە،

on the appropriation of land and resources within borders

لەسەر دەست بەسەر دادانەوەی زەوی و سەرچاوەکان لە سنوورەکان

and the autonomy to control free access within those borders.

و ئەتۆنۆمی بۆ کۆنتڕۆڵکردنی دەستگەیشتنی ئازاد لە ناو ئەو سنوورانە.

By doing away with both of these,

لە ڕێگەی ئەنجامدانی هەردووکیان،

we create the conditions for what are called the "commons."

ئێمە بارودخەکان درووست دەکەین بۆ ئەوەی پێی بڵێین "گشتی."

Based on the work of Nobel Prize-winning economist Elinor Ostrom,

لەسەر بنچینەی کاری ئابووری ناس ئیلینۆر ئۆسترۆم براوەی خەڵاتی نۆبڵ،

global commons are those resources that we all share

باوی جیهانی بریتییە لەو سەرچاوانەی کە هەموومان هاوبەشی پێدەکەین

that require us to work together to manage and protect

کە پێویستە بەیەکەوە کار بکەین بۆ بەڕیوەبردن و پاراستنی

important aspects of our survival and well-being,

لایەنی گرینگ لە مانەوەمان و باش بوونمان،

like climate or the oceans.

وەک ژینگە یان زەریاکان.

Commons-based approaches offer a greenfield for institution design

پێشنیارەکان لەسەر بنەمای باوی کێڵگەیەکی سەوز بۆ دیزاینی دامەزراوەکان پێشنیاز دەکات

that's only beginning to be explored

ئەوە تەنها سەرەتایە بۆ دۆزینەو

at the global and interplanetary level.

لەسەر ئاستی جیهانی و هەسارەیی.

What do property rights look like?

مافی موڵکەکان لە چی دەچێت؟

And how do we manage resources

و ئێمە چۆن سەرچاوەکان بەڕێوە دەبەین

when the traditional tools of external authority and private property

چ کاتێک ئامرازە نەریتیەکانی دەسەلاتێکی دەرەکی و موڵکی تایبەتی

don't apply?

جێبەجێ ناکرێت؟

Though we don't have all the answers,

هەرچەندە هەموو وەڵامەکانمان نییە،

climate, internet governance, authoritarianism --

کەشوهەوا، بەڕێوەبردنی ئینتەرنێت، دەسەلاتخوازی--

these are all deeply existential threats

ئەمانە هەموویان هەڕەشەی قووڵن

that we have failed to address with our current ways of thinking.

کە ئێمە شکستمان هێناوە لە ئاراستەکردنی ڕێگەکانی ئێستای بیرکردنەوەمان.

Successful paths forward will require us to develop new tools.

ڕێگەی سەرکەوتن پێویست بەوە دەکات ئامرازی تازە پێشنیار بکەین.

So how do we incorporate commons-based logic

کەواتە چۆن ئێمە هاریکاری بەکتر دەبین لەسەر بنچینەی لۆجیکی باو

into our global and space institutions?

بۆ ناو دامەزراوە جیهانی و فەزایەکان؟

Well, here's one attempt that came from an unlikely source.

باشە، هەوڵێک هەیە کە لەسەرچاوەیەکی جیاوازەوە دێت.

As a young activist in World War II,

وەک چالاکوانێکی گەنج لە جەنگی جیهانی دووەمدا،

Arvid Pardo was arrested for anti-fascist organizing

ئارڤید پاردۆ وەک ڕێکخستنی دژە فاشیست دەستگیرکرا

and held under death sentence by the Gestapo.

و لەلایەن گێستاپۆوە سزای مەرگی بەسەردا سەپێنرا.

After the war,

دوای جەنگ،

he worked his way into the diplomatic corps,

بە ڕیگەی خۆی بۆ ناو کاری دیبلۆماسی کاری دەکرد،

eventually becoming the first permanent representative of Malta

لە کۆتایدا بوو بە یەکەم نوێنەری هەمیشەیی ماڵتای

to the United Nations.

نەتەوە یەکگرتوەکان.

Pardo saw that international law did not have the tools

پاردۆ تێبینی کرد یاسای نیودەوڵەتی ئامرازی نییە

to address management of shared global resources,

بۆ ئاراستەکردنی بەڕێوەبردنی سەرچاوەی هاوبەشی جیهانی،

such as the high seas.

وەک دەریا بەرزەکان.

He also saw an opportunity to advocate for equitable sharing between nations.

هەروەها دەرفەتێکی بینی بۆ داکۆکیکردن لە هاوبەشی گوونجاو لە نێوان نەتەوەکان.

In 1967, Pardo gave a famous speech to the United Nations,

لە ساڵی ١٩٦٧دا، پاردۆ وتارێکی بەناوبانگی بۆ نەتەوە یەکگرتوەکان پێشکەش کرد،

introducing the idea

ناساندنی بیرۆکەی

that the oceans and their resources were the "common heritage of mankind."

کە زەریاکان و سەرچاوەکانیان "میراتی هاوبەشی مرۆڤایەتی بوون."

The phrase was eventually adopted as part of the Law of the Sea Treaty,

لە کۆتایدا دەستەواژەکە وەک بەشێک لە پەیمانی دەریا کاری پیکرا،

probably the most sophisticated commons-management regime

لەوانەیە بەرێوەبردنی ئالۆزترین ڕژێمی باو

on the planet today.

لە سەر ئەم هەسارەیە.

It was seen as a watershed moment,

وەک ساتێکی ئاودا بینراوە،

a constitution for the seas.

دەستوورێک بۆ دەریاکان.

But the language proved so controversial

بەڵام زمانەکە ئەوەندە مشتوومڕی سەلماند

that it took over 12 years to gain enough signatures

کە ١٢ ساڵی پێچوو بۆ بەدەستهێنانی ئیمزای تەواو

for the treaty to enter into force,

بۆ ئەوەی پەیماننامەکە جێبەجێ بکرێت،

and some states still refuse to sign it.

و تائێستاش هەندێک لە وڵاتاکان رەتی دەکەنەوە ئیمزای بکەن.

The objection was not so much about sharing per se,

ناڕەزایەکە ئەوەندە نەبوو دەربارەی هاوبەشی کردن لە هەر سێ،

but the obligation to share.

بەڵام ناچاری بەشداری کردن.

States felt that the principle of equality undermined their autonomy

دەولەتەکان هەستیان بەوە کردوە بنەمای یەکسانی خۆسەریان لاواز کردوە

and state sovereignty,

و سەروەری دەوڵەت،

the same autonomy and state sovereignty that underpins international law.

هەمان ئۆتۆنۆمی و سەرەوەری دەوڵەت کە یاسای نیودەوڵەتی کەم دەکات.

So in many ways,

بۆیە لە زۆر ڕەوەوە،

the story of the common heritage principle

چیرۆکی بنەمای میراتی باو

is a tragedy.

تراژیدیایە.

But it's powerful because it makes plain

بەڵام بە‌هێزە چونکە سادەی دەکاتەوە

the ways in which the current world order will put up antibodies and defenses

ئەو ڕێگەیانانەی ئەمڕۆ جیهان لە بەرگری و هێرش بردن پەیڕەوی دەکات

and resist attempts at structural reform.

بەرگری لە هەر هەوڵێکی چاکسازی دەکات.

But here's the thing:

بەلام ئەمە شتەکەیە:

the Outer Space Treaty has already made these structural reforms.

پەیمانامەی بۆشای دەرەوە پێشتر ئەم چاکسازیان لە پێکهاتەکەدا کردوە.

At the height of the Cold War,

لە لوتکەی جەنگی ساردا،

terrified that each would get to the Moon first,

ترسان کە هەر یەکێکیان سەرەتا دەگەنە سەر مانگ،

the United States and the USSR

ویلایەتە یەکگرتوەکان و USSR

made the Westphalian equivalent of a deal with the devil.

وای لە ویستفالیان کرد هاوتا بێت بۆ ئەوەی لەگەڵ شەیتان ڕێک بکەوێت.

By requiring free access and preventing territorial appropriation,

لە ڕیگەی بەدەست گەیشتنی ئازاد و ڕێگری لە دەست بەسەر داگرتنی زەوی،

we are required to redesign our most basic institutions,

ئێمە پێویستە لە سەرەتاوە دامەزراوەکانمان دیزاین بکەینەوە،

and perhaps in doing so,

و لەوانەیە لە ئەنجامدانی ئەمە،

learn something new we can apply here on Earth.

شتێکی نوێ فێر بین بۆ ئەوەی لەسەر زەوی جێبەجێی بکەین.

So although the Moon might seem a little far away sometimes,

کەواتە، هەرچەندە مانگ لەوانەیە کەمێک دوور دیار بێت،

how we answer basic questions now

چۆن وەڵامی پرسیارە بنەڕەتیەکان دەدەینەوە

will set precedent for who has a seat at the table

دیاری دەکات بۆ ئەو کەسەی کە لەسەر مێزەکە دادەنیشێت

and what consent looks like.

و ڕەزامەندی چۆن دیارە.

And these are questions of social technology,

و ئەمانە پرسیاری تەکنەلۆجیای کۆمەڵایەتین،

not rockets and hardware.

نەک موشەک و ژمارە

In fact, these conversations are starting to happen right now.

لە راستیدا، ئەم گفتووگۆیانە ئێستا ڕوودەدەن.

The space community is discussing basic shared agreements,

کۆمەڵگای بۆشایی گفتووگۆ لەسەر ڕێکەوتنە بنچینەیە هاوبەشەکان دەکات،

such as how do we designate lunar areas as heritage sites,

وەک چۆن ناوچە مانگیەکان وەک ناوچەی کەلەپوری دیاری بکەین،

and how do we get permission for where to land

و چۆن مۆڵەت وەرگرین لەو شوێنەی کە لێێ دابەزین

when traditional external authority

کاتێک دەسەڵاتی دەرەکی نەریتی

doesn't apply?

جێبەجێ ناکرێت؟

How do we enforce requirements for coordination

چۆن داواکاریەکان جێبەجێ دەکەین بۆ هەماهەنگی

when it's against the rules to tell people where to go?

کاتێک دژی یاساکانە کە بە خەڵکی بگووترێت بۆ کوێ بروات؟

And how do we manage access to scarce resources

و چۆن بەڕێوەبردنی دەستگەیشتن بە سەرچاوە دەگمەنەکان بکەین

such as water, minerals

وەک ئاو و کانزا

or even the peaks of eternal light --

یان تەنانەت لوتکەکانی ڕووناکی هەتاهەتای --

craters that sit at just the right latitude

دەوڵەتەکان کە تەنها لە هێڵی پانی ڕاست دادەنیشێت

to receive near-constant exposure to sunlight --

بۆ وەرگرتنی بەردەوامی نزیکی تیشکی خۆر--

and therefore, power?

کەواتە هیز؟

Now, some people think that the lack of rules on the Moon

ئێستا، هەندێک کەس پێیان وایە کە نەبوونی یاسا لەسەر مانگ

is terrifying.

ترسێنەرە.

And there are legitimately some terrifying elements of it.

و بەشێوەیەکی یاسایی هەندێک توخمی ترسناک هەیە.

If there are no rules on the Moon,

ئەگەر هیچ یاسایەک لەسەر مانگ نەبێت،

then won't we end up in a first-come, first-served situation?

کەواتە ئێمە کۆتایی پێناهێنین لە یەکەم حاڵەتی خزمەتکردندا؟

And we might,

و لەوانەیە،

if we dismiss this moment.

ئەگەر ئەم ساتە دەرکەین.

But not if we're willing to be bold and to engage the challenge.

بەڵام نەخێر ئەگەر ئێمە ئامادە و ئازا بین بۆ ئەوەی بەرەنگاریەکە بکەین.

As we learned in our communities of self-governance,

وەک لە کۆمەڵگەکانماندا فێربووین لە خۆبەڕێوەبردنی،

it's easier to create something new than trying to dismantle the old.

درووستکردنی شتێکی نوێ ئاسانترە لەوەی کە هەوڵبدرێت کۆنەکە هەڵبوەشێتەوە.

And where else but the Moon

و لە شوێنیکی تر جگە لە مانگ

can we prototype new institutions at global scale

دەتوانین نموونەی سەرەتایی دامەزراوی نوێ لە ئاستی جیهانی

in a self-contained environment with the exact design constraints needed

لە ژینگەیەکی خۆبەخۆدا دیزاینێکی تەواوی سنووردار پێویستە

for our biggest challenges here on Earth?

بۆ گەورەترین بەرەنگاریمان لێرە لەسەر زەوی؟

Back in 1999,

لە ساڵی ١٩٩٩دا،

the United Nations taught a group of young space geeks

نەتەوە یەکگرتوەکان کۆمەڵێک لە گەنجی بۆشای فێر کرد

that we could think bigger,

کە دەتوانین گەورەتر بیربکەینەوە،

that we could impact nations if we chose to.

کە دەتوانین کاریگەری لەسەر نەتەوەکان دابنێین ئەگەر بمانەوێت

Today, the stage is set for the next step:

ئەمرۆکە، قۆناغەکە بۆ قۆناغی داهاتوو ئامادەکراوە:

to envision what comes after territory and borders.

بۆ وێناکردنی ئەوەی چی لەدوای خاک و سنوورەوە دێت.

Thank you.

زۆر سوپاس.