The next big thing is coming from the Bronx, again | Jon Gray

Translator: Reviewer: Daban Q. Jaff

My name is Jon Gray.

ناوم جۆن گرایە

They call me "The Dishwasher."

پێم دەڵێن " قاپ شۆرەكە"

I cofounded Ghetto Gastro,

من دامەزرێنەری گیتۆ گاسترۆم

a Bronx-based collective

كە كەوتۆتە ناوچەی برونكسەوە

that works at the intersection of food, design and art.

كە لە بەیەكگەیاندنی بواری خواردن و دیزایین و هونەر كاردەكات

We create experiences that challenge people's perceptions of the Bronx,

ئێمە ئەزموون دروست دەكەین كە ڕووبەری بیروباوەری خەڵكی دەبێتەوە لە برونكس,

the place that I call home.

ئەو شوێنە كە بەنیشتیمان بانگی دەكەم

It's a funny thing.

شتێكی پێكەنیناوییە

I just touched down in Vancouver from Paris a few days ago.

من تەنها لە فانكوفر لە پاریس دابەزیم پێش چەند رۆژێك

We took over the Place Vendôme with the Bronx Brasserie.

پرۆژەكەمان گرتە دەست لە گۆرەپانی "فاندوم"لە دوكانێكی بیرە لە برونكس

Oui oui, chérie.

بەڵێ ئازیزم

(Laughter)

پێكەنین

It's wild, because in Paris, they have this saying,

ئەمە یاخی بوونە.. چونكە لە پاریس ئەم قسەیەیان هەیە...

"le Bronx,"

لی- برونكس

which means something is in disarray or a problem.

ئەمە واتا شتێك لە حاڵەتی ئاژاوە و شڵەژانە

That's the Place Vendôme.

ئەمە گۆڕەپانی " فاندومە"

We shut it down one time.

بۆ جارێكی تر دامانخست

(Laughter)

پێكەنین

This lingo came into play when the Bronx was burning,

ئەم شێوە زارە ڕۆڵی خۆی بینی كاتێك برونكس دەسوتا

and movies like "The Warriors" and "Fort Apache"

وە فیلمەكانی وەك " شەركەرەكان" و " فورت اباتشی"

still make an impression.

هەتا ئێستاش كاریگەری هەیە

Some may disagree,

لەوانەیە هەندێ گازندەیان هەبێت

but I believe the Bronx was designed to fail.

بەڵام پێموایە برونكس دروست كراوە بۆ سەرنەكەوتن

The power broker was a joker.

دەڵاڵی هێز تەنها گاڵتەیە بوو.

Robert Moses, instead of parting the Red Sea,

روبرت موسی, لەجیاتی ئەوەی دەریای سور كەرت بكات

he parted the Bronx with a six-lane highway

برونكسی دابەش كرد لە رێگەیەكی خێرای شەش بریكارەوە

and redlined my community.

دووبارە كۆمەڵگای منی دروست كردەوە

My great-grandparents had a home on Featherbed Lane,

باوە گەورەكانم خانویان هەبوو لە " فیسربید لین",

and contrary to the name,

وە بە پێچەوانەی ناوەكەی

they couldn't get a good night's rest

هەرگیز شەوێك بەخۆشی تێیدا نەژیان

بەهۆی ئەو تەقینەوە بەردەوامانە و چاڵانەی كە پێویست بوون

due to the constant blasting and drilling that was necessary

to build the cross-Bronx expressway

بۆ دروستكردنی رێگایەكی خێرا لە برونكس

a block away.

لەسەر بوارێكێ چوارگۆشەی یەك خانوو

I consider these policy decisions

من ئەم بڕیارە سیاسیە ناودەبەم

design crimes.

بە تاوانی دیزایین و دروستكردن

(Applause)

چەپڵەلێدان

Being the resilient people that we are uptown,

ئێمە وەك كەسەناێكی رێگا بڕ ئەوانەی درور خرانەوە

out of the systematic oppression

لە ستەمكاری خوێندن

hip-hop culture rose from the rubble and the ashes like a phoenix.

كلتووری"هیەب هوب"بەرزبۆوە لە نزمبوونەوە، لە ناوچوون وەك باڵندە سەمەندەر

Hip-hop is now a trillion-dollar industry,

"هیب هوب" ئێستا دروستكەری تریلۆن دۆلارە,

but this economic activity doesn't make it back to the Bronx

بەڵام ئەم چالاكیە ئابووریە بەردەست نایە لە برونكس

or communities like it.

یان كۆمەڵگایەكانی هاوشێوەی ئەو

Let's take it back to 1986.

رێگە بدەن بگەرێنەوە ساڵی 1986.

I was born in the heart of the AIDS crisis,

من لەدایك بوون لەلوتكەی تەنگوچەڵەمەی ئایدز

the crack epidemic

و پێكوتەی كۆكایین"

and the War on Drugs.

و جەنگ دژی مادە سڕكەرەكان

The only thing that trickled down from Reaganomics was ghettonomics:

تاكە شتێك سوودی هەبوو بۆ هەژاران لە " ئابووری ریغانی"تەنها" ئابووری غیتو" بوو

pain, prison and poverty.

ئازار و گرتن و هەژاری.

I was raised by brilliant, beautiful and accomplished black women.

ئەمەش هاتە لەرزین لەسەر دەستی ڕەش پێستە لێهاتوو و جوان و ئازاكان.

Even so, my pops wasn't in the picture,

سەڕەرای ئەمەش, وێنەیەكیان نەبوو

and I couldn't resist the allure of the streets.

نەتوانرا بەرگری بەكەن لە ناو شەقەماكان

Like Biggie said,

هەروەك "بیجی" وتی

you're either slinging crack rock or you got a wicked jump shot.

" یان ئەوەتا بە بەردی كۆكایین دەیهاوێژی یان مستەكۆڵەیەكی خراپ دەچێژی."

Don't get it twisted, my jumper was wet.

ئەم بادراوەم وەرنەگرت، دەستکێشم تەربوون

(Laughter)

(پێکەنین)

My shit was wet.

جگەرەکەشم تەڕبوون

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)

But when I turned 15, I started selling weed,

بەڵام كاتێ بوومە 15 ساڵ, دەستم كرد بە فرۆشتنی مادە سڕكەرەكان

I didn't finish high school,

هێشتا ئامادەیم تەواو نەكردبوو,

the New York Board of Education banned me from all of those,

ئەنجومەنی خوێندن لەنیۆرك هەموو ئەوانەی پێبەخشیم

but I did graduate to selling cocaine when I turned 18.

بەڵام دەرچووم بۆ فرۆشتنی كۆكایین كاتێك بوومە 18 ساڵ.

I did well.

جوانترین كارم كرد

That was until I got jammed up, caught a case, when I was 20.

بەردەوام بووم هەتاوەكو داوایەك لەدژم هات, ئەوكات تەمەنم 20 ساڵ بوو

I was facing 10 years.

كە من رووبەڕووی 10 ساڵ بوومەوە

I posted bail, signed up at the Fashion Institute,

بژاردم, پاشان خۆم تۆماركرد لە پەیمانگایەكی جلوبەرگ

I applied the skills that I learned in the streets

ئەو بەهرانەم جێبەجێ دەكرد كە لە شەقام فێری ببوم

to start my own fashion brand.

بۆ ئەوەی دەست بە مۆركی مۆدەكەم بكەم

My lawyer peeked my ambition,

پارێزەرەكە سەیری ئاواتەكەمی كرد

so he suggested that the judge grant me a suspended sentence.

بۆیە پێشنیازیكرد كە دادوەرەكە رستەیكەی راگیراوم پێبلێت

For once in my life, a suspension was a good thing.

بۆ یەكەم جار لە ژیانمدا،راگرتن شتێ باش بوو

(Laughter)

(پێكەنین)

Over the course of two years and many court dates,

دوای دوو ساڵ، وە لەدوای چەند دانیشتنێکی دادگا

my case got dismissed.

داوایەكەم هەڵوەشێنرایەوە

Both of my brothers have done jail time,

هەردوو براكەم بۆ چەند ماوەیەك لەبەندیخانە بوون

so escaping the clutches of the prison industrial system

بۆیە ڕاكردن لە سیستەمی دروستكاراوی بەندیخانە

didn't seem realistic to me.

شتێ نا واقیعی بوو بۆ من.

Right now, one of my brothers is facing 20 years.

ئێستاش, یەكێك لە براكانم 20 ساڵی ماوە.

My mother put in great effort in taking me out to eat,

دایكم هەوڵێكی زۆری لەگەڵمدا بۆ نان خواردن لە دەرەوە

making sure we visited museums

بۆ دڵنیابوونەوە سەردانی مۆزەخانە و

and traveled abroad,

گەشتی دەرەوەمان كرد

basically exposing me to as much culture as she could.

بەگشتی وای لێكردم بە هێزی منداڵی رووبەروی كلتورەكە بوەوە

بیرم دێتەوە چۆن بووم بە منداڵی

I remembered how as a kid,

I used to take over the dinner table and order food for everybody.

من مێزی نان خواردنم ئامادە دەكرد وە خواردنم بۆ هەمووان داوا دەكرد

پارچەكردنی نانەكە هەموو كات فرسەتێكی دابوە من كە قالبەكان بیشكێنم

Breaking bread has always allowed me to break the mold

and connect with people.

وە پەیوەندیكردن لەگەل خەڵكی

Me and my homie Les,

من و هاورێكەم "لیس".

we grew up on the same block in the Bronx,

لەیەك دیواری بەندیخانە گەورە بووین لە برونكس

two street dudes.

پیاوی شەقام

He happened to be a chef.

لەناكاو چێشتلێنەر دەرچوو

We always discussed the possibility of doing something in the food game

بەرێژایی گفتووگۆی توانای كردنی شتێكمان دەكرد لە بواری خواردن

for the benefit of our neighborhood.

بۆ سوودی هاوسێیەكەمان

Les had just won the food show "Chopped."

(لیس)سەركەوت لە پێشەنگایەكەی خواردنی " تشویب"

Our homie Malcolm was gearing up to run a pastry kitchen at Noma,

هاورێكەمان "مالكۆم" ئامادەبوو لە بەڕێوەبردنی چێشتخانەی هەویركاریەی "نوما"

yeah, world's best Noma in Copenhagen, you know the vibes.

بەڵێ,"نوما"باشترینە لە جیهان, لە كوبنهاغن,تۆ كاردانەوەكە دەزانی

پیاوەكەم "بی" تازە تەواو بوو لە راهێنانە ئیتاڵیەكە

My man P had just finished training in I-I-Italy,

Milano to be exact.

بە تایبەتی لە میلانۆ

We decided the world needed some Bronx steasoning on it,

بڕیارماندا كە جیهان پێویستی بە هەندێك لە كاری و بەهاراتی برونكسە

so we mobbed up and formed Ghetto Gastro.

بۆێە هەندێكمان لێی كۆكردەوە, وە " گیتۆ جاسترۆ"مان لێدروستكرد

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

While I'm aware our name makes a lot of people uncomfortable,

لەكاتێكا ئاگاداریدا كە ناومان وەرەسێكی زۆر بۆ خەڵكی دروست دەكات

for us "ghetto" means home.

بۆ ئێمە " گیتۆ"واتە نیشتیمان.

Similar to the way someone in Mumbai or Nairobi

وەك ڕێگای كەسێك لە مۆمبای یان نیروبی

might use the word "slum,"

لەوانەیە وشەی ( زیندوویەكی هەژار) بەكاربێت

it's to locate our people

بۆ دیاریكردنی شوێنی خەڵكەكەمان

and to indict the systems of neglect that created these conditions.

وە ئاراستەكردنی تۆمەت بۆ رێكخراوی فەرامۆش كراو كە ئەم بارودۆخەی هێنا

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

So what is Ghetto Gastro?

كەواتە " گییۆ جاسترۆ" چیە ؟

Ultimately, it's a movement and a philosophy.

لە كۆتایدا,شتێكی جوڵێنەر و فەلسەفیە

We view the work we do as gastrodiplomacy,

ئێمە سەیری ئەوكارە دەكەین كە هەڵدەستین پێی وەكو دیبلۆماسیەتیەكی كوێرانەیە

using food and finesse

خۆراك و هێزی جەستە بەكاردێت

to open borders and connect culture.

بۆكردنەوەی سنوورەكان وپەیوەندیە كلتوریەكان

Last year in Tokyo,

ساڵی رابردوو لە تۆكیۆ,

we did a Caribbean patty,

پارچەیەكمان لە كاریبی ئامادەكرد

we do jerk wagyu beef,

ئێمە گۆشتی مانگای یابانی لێدەنێین " واگیۆ"

shio kombu.

شیو كمبو

We remixed the Bronx classic with the Japanese elements.

پەتاتەیەكی كلاسیكیە لەگەل كۆمەڵێ پێكهاتەی یابانی لە برونكس

And for Kwanzaa,

وە یۆ كونزا

we had to pay homage to our Puerto Ricans,

لەسەرمان پێویست بوو برۆتورتن زیندوكەینەوە

and we did a coconut charcoal cognac coquito. Dímelo!

وە كاربۆنی جوێزی هیندی و( كونیاك) و (كوكیتو) و (دیمیلو)مان دروست كرد

(Laughter)

(پێكەنین)

This here is our Black Power waffle

ئەمە كێكی " بلاك پاوەرە "

with some gold leaf syrup.

لەگەڵ شەربەتی كاغەزی زێری

Make sure you don't slip on the drip.

بۆ دڵنیا بوون كە تۆ لە خاڵەكان لانادەی

(Laughter)

(پێكەنین)

Here we got the 36 Brix plant-based velato.

لێرەدا 36 بریكسیمان بەدەست هێنا ئەو ڕووەكەی كە لە "فیلاتۆ" گەشە دەكات

Strawberry fields, you know the deal.

چاڵی چیلیك.. تۆ ئاڵوگۆر دەزانی.

Compressed watermelon,

گندۆرەی گوشراو,

basil seeds,

تۆی ڕێحانە,

a little bit of strawberries up there.

كەمێك لە (چیلێك)هەبوو لێرە

Back to the Bronx Brasserie,

بەگەڕانەوە بۆ خانەی بیرەی برونكسی,

دەزانیت كە ئێمە پێویستە لەسەریان بدەین لەگەڵ ئەم كاڤیار و نانە وردە

you know we had to hit them in the head with that caviar and cornbread.

(Laughter)

(پێكەنین)

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

We also practice du-rag diplomacy.

هەروەها ئێمە ڕاهێنان دەكەین لەسەر دبلۆماسی

(Laughter)

(پێكەنین)

Because, we don't edit who we are when we do our thing.

چونكە لە توانای ئێمە نیە كە هەڵیبژێرین "ئێمە كێین"كاتێك ئەركەكەمان دەكەین

Due to our appearance,

بەهۆكاری دەركەوتنمان

we often get mistaken for rappers or athletes.

ز ۆربەی كات كە خراپ دەبین بۆ گۆرانی بێژی ڕاپ و وەرزشكاران

It happened here last year at TED.

ئەمە ساڵی رابردوو لێرە لە TED روویدا

ئەم پیاوە بەسەر مندا ڕایكرد

This dude ran down on me

and asked me when I was going to perform.

پرسیاری لێمكرد كە وتارەكەم داوە.

How about now?

ئەی چی دەربارەی من لە ئێساتدا؟

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

So you see,

هەروەك دەبینن،

we've been bringing the Bronx to the world

ئێمە برونكسمان ڕاكێشا بۆ جیهان

but now we focus on bringing the world to the Bronx.

بەڵام ئێستا ئێمە سەرنجمان بۆ جیهانە بەرەو برونكس

We just opened our spot,

تازە شوێنی خۆمان كردەوە،

an idea kitchen

لە بیرۆكەی چێشتلێنەری

where we make and design products,

بەم شێوەیە بەرهەم و دیزایین دەكەین,

create content --

ناوەڕۆك دادەهێنین--

(Music)

مۆسیقا

and host community events.

وە بۆنە كۆمەڵایەتیەكان رادەكێشین

The intention is to build financial capital

وە مەبەستش لەوەدا دروستكردنی سەرمایەكی كاش

and creative capital in our hood.

وەدروستكردنی سەرمایە لە ژیانی ئێمەدا.

We're also collaborating with world-renowned chef

وەهاوكاری دەكەین لەگەڵ شێفی بەناوبانگی جیهانی

Massimo Bottura

ماسیمۆ بوتورا

on a refettorio in the Bronx.

ناوەندی " رتفیتوریو" لە برونكس.

A refettorio is a design-focused soup kitchen and community center.

"ریفیتوریو" بریتیە لە چێشتخانەیەك تایبەت بە ژەمی خواردن و ناوەند ی كۆمەڵایەتی

You see the vibes.

تۆ بەر خۆشەویستی دەكەویت

(Applause)

چەپڵەلێدان

The recent outpouring of grief about the murder

ئازارێكی زۆر تاوانێكی كوشتن,

of rapper and entrepreneur Nipsey Hussle

بۆ گۆرانیبێژی ڕاپ و بەڕیوەبەری نیبسی هاسل

is largely due to the fact that he decided to stay and evolve in place,

زیاتر دەگەرێتەوە بۆ ئەو ڕاستیەی كە بڕیاری مانەوەو پەرەسەندنی داوە لە شوێنی خۆی

rather than leave his hood.

نەوەك شوێنەكەی بەجێبێڵێت .

After his death, some may see this decision as foolish,

لەدوای مردنی, هەندێ كەس ئەم بڕیارە بە گەمـژە سەیر دەكات

but I'm making that same decision every day:

بەڵام من هەموو رۆژێك هەمان بڕیار دەدەم :

to live in the Bronx,

ژیان لە برونكس,

to create in the Bronx,

داهێنان لە برونكس

to invest in the Bronx.

وەبەرهێنان لە برونكس

(Applause)

چەپڵەلێدان

At Ghetto Gastro, we don't run from the word "ghetto,"

لە گیتۆ جاسترۆ، ئێمە ڕاناكەین لە وشەی " گیتۆ"

and we don't run from the ghetto.

وە ئێمە ڕاناكەین لە " گەڕەكی كەمینەییەكان"

Because at the end of the day,

چونكە لە كۆتایی رۆژدا

Ghetto Gastro is about showing you what we already know:

گەڕەكی " غانسترو" بۆكەمینەییەكان نیشانت دەدات كەئیمە چی دەزانین

the hood

هەموو شتێك

is good.

باشە و لە شوێنی خۆیایەتی

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

Thank you.

سوپاس

(Applause)

چەپڵەلێدان