Young-ha Kim: Be an artist, right now!

Translator: Clair Han Reviewer: ChangHyun Lee

Translator: Gulchin Taghiyeva Reviewer: Musa Afandiyev

The theme of my talk today is,

Bu gün sizə "Elə indi bu dəqiqə

"Be an artist, right now."

incəsənətlə məşğul olaq!" çağırışı haqda danışacam.

Most people, when this subject is brought up,

Adətən bu mövzuda danışmağa başlayanda insanlar

get tense and resist it:

təşvişə düşür, bu ideyaya qarşı çıxırlar.

"Art doesn't feed me, and right now I'm busy.

"İncəsənətlə qarın doymur, işimin bu qədər çox vaxtında nə incəsənət?

I have to go to school, get a job,

Məktəbə də gedirəm axı, hələ iş də tapmalıyam.

send my kids to lessons ... "

İşim çoxdur, axı uşaqları kursa da yazdırmaq lazımdı.

You think, "I'm too busy. I don't have time for art."

Görüləsi bu qədər işin arasında elə bir incəsənətlə məşğul olmağım çatışmır." deyə fikirləşirlər.

There are hundreds of reasons why we can't be artists right now.

İncəsənətlə məşğul olamamaq üçün o dəqiqə yüzlərlə bəhanə uydururuq.

Don't they just pop into your head?

Sizə də elə gəlmir?

There are so many reasons why we can't be,

İncəsənətlə məşğul olmamaq üçün çoxlu səbəblər tapırıq,

indeed, we're not sure why we should be.

niyə məşğul olmalı olduğumuzdan isə əmin deyilik.

We don't know why we should be artists,

İncəsənətlə məşğul olmamaq üçün bəhanələrimiz

but we have many reasons why we can't be.

həddindən artıq çox, olmaq səbəbimiz isə yoxdur.

Why do people instantly resist the idea of associating themselves with art?

Görəsən nəyə görə heç kəs artist olmaq haqda danışmaq istəmir?

Perhaps you think art is for the greatly gifted

Bəlkə də bu insanların çoxu artist olmaq üçün xüsusi istedada

or for the thoroughly and professionally trained.

malik olmağın, yaxud xüsusi təhsilin lazım olduğunu düşündüyünə görədir.

And some of you may think you've strayed too far from art.

Burada əyləşən insanların çoxu da, artist olmaq üçün yaşlarının keçdiyini düşünə bilərlər.

Well you might have, but I don't think so.

Çox adam bu cür düşünsə də, mən bu fikirlərlərlə razılaşmıram.

This is the theme of my talk today.

Və niyə razılaşmadığım haqda danışmaq istəyirəm.

We are all born artists.

Birincisi, biz hamımız sənətçi olaraq dünyaya gəlirik.

If you have kids, you know what I mean.

Yəqin ki evdə uşağı olanlar bilər.

Almost everything kids do is art.

Uşaqların bütün hərəkətləri incəsənətdir.

They draw with crayons on the wall.

Divara rəngli karandaşla şəkil çəkmək,

They dance to Son Dam Bi's dance on TV,

televizorda musiqi səslənən kimi özlərinin kəşf etdiyi

but you can't even call it Son Dam Bi's dance -- it becomes the kids' own dance.

rəqsləri ifa etmək kimi hərəkətlərin hamısı.

So they dance a strange dance and inflict their singing on everyone.

Qəribə rəqs və mahnıları ilə hamını bezdirirlər.

Perhaps their art is something only their parents can bear,

Ancaq öz uşağı olduğuna görə "artistliklərinə" dözən

and because they practice such art all day long,

ev sakinləri də tez-tez uşaqların yorucu olduğundan

people honestly get a little tired around kids.

şikayətlənirlər.

Kids will sometimes perform monodramas --

Evin içində öz-özlərinə oynamaqlarını da

playing house is indeed a monodrama or a play.

incəsənət sahəsi - mono-tamaşa adlandırmaq olar.

And some kids, when they get a bit older,

Bəzi uşaqlar da azca böyüyən kimi

start to lie.

yalan danışmağa başlayırlar.

Usually parents remember the very first time their kid lies.

Analar xüsusilə uşaqlarının ilk yalan danışdığı anı yaxşı xatırlayır, elə də

They're shocked.

xoş qarşılamırlar.

"Now you're showing your true colors," Mom says. She thinks, "Why does he take after his dad?"

"Axır ki uşağın əsl üzünü gördük, hə!" "Atan kimi yalan

She questions him, "What kind of a person are you going to be?"

danışa-danışa axırın necə olacaq?" Deyinərək, uşaqları tənbeh edirlər.

But you shouldn't worry.

Əslində isə uşaqların

The moment kids start to lie is the moment storytelling begins.

yalan danışmağa başlaması bədii ədəbiyyata başlaması deməkdir. (Gülüş)

They are talking about things they didn't see.

Bu, gözlə görə bilmədikləri şeylər haqda danışmaqlarıdır.

It's amazing. It's a wonderful moment.

Qeyri-adi, bir o qədər də sevindirici haldır.

Parents should celebrate.

Valideyinlər həmin anı bayram etməlidirlər. (Gülüş) (Alqış)

"Hurray! My boy finally started to lie!"

"Bizim uşaq da axır ki yalan danışmağa başladı!"

All right! It calls for celebration.

- deyib bayram etməlidirlər.

For example, a kid says, "Mom, guess what? I met an alien on my way home."

Misal üçün uşaqları "Ana, bugün bağçadan evə gələndə yadplanetli gördüm!"

Then a typical mom responds, "Stop that nonsense."

deyəndə analar, "Boş-boş danışma." deyib tənbeh edirlər.

Now, an ideal parent is someone who responds like this:

Ancaq ideal valideyn belə cavab verməlidir:

"Really? An alien, huh? What did it look like? Did it say anything?

"Hə? Yadplanetli? Nəyə oxşuyurdu? Sənə nəsə dedi?

Where did you meet it?" "Um, in front of the supermarket."

Harda gördün?" "Mağazanın qabağında?"

When you have a conversation like this,

Uşaqlarla belə söhbət etməyə davam edəndə uşaqlar əvvəl

the kid has to come up with the next thing to say to be responsible for what he started.

elə-belə dedikləri yalanın davamını gətirməyə məcbur olurlar.

Soon, a story develops.

Beləcə söhbət uzanıb hekayəyə çevrilir.

Of course this is an infantile story,

Bir az primitiv hekayə olsa da,

but thinking up one sentence after the next

bir cümləni əsas götürüb başqa cümlə yaratmaq,

is the same thing a professional writer like me does.

bütün əsl yazıçıların da yazı üsuludur.

In essence, they are not different.

Mahiyyətcə hər ikisi eyni işdir.

Roland Barthes once said of Flaubert's novels,

Rolan Bart bir dəfə Floberin romanı haqda belə bir fikir bildirib:

"Flaubert did not write a novel.

"Flober əsər yazmayıb, sadəcə bir cümləni

He merely connected one sentence after another.

digərinin ardına düzüb.

The eros between sentences, that is the essence of Flaubert's novel."

Floberin əsərinin məğzi isə həmin cümlələr arasındakı Erosdur."

That's right -- a novel, basically, is writing one sentence,

Və düz də deyib. Ədəbi əsər - birinci cümləni yazıb,

then, without violating the scope of the first one,

o cümləyə zidd olmayan digər cümlələri

writing the next sentence.

yazmaqdır.

And you continue to make connections.

Bu üsulla davam edərək bədii əsər yaranır.

Take a look at this sentence:

Bu cümləyə baxaq. (Cümlə): "Bir gün

"One morning, as Gregor Samsa was waking up from anxious dreams, he discovered that in his bed he had been changed into a monstrous verminous bug."

iztirablı yuxudan oyanan Qreqor Samsa, uzandığı yataqda çirkin iri böcəyə döndüyünü dərk edir."

Yes, it's the first sentence of Franz Kafka's "The Metamorphosis."

Bəli, Kafkanın "Metamorfoz" əsərinin ilk cümləsidir.

Writing such an unjustifiable sentence

Yola verməyin çətin olduğu belə bir cümlənin davamını (Gülüş)

and continuing in order to justify it,

gətirə bilmək üçün də bütün bir kitab yazıb.

Kafka's work became the masterpiece of contemporary literature.

Beləliklə müasir ədəbiyyatın şah əsəri sayılan "Metamorfoz" yaranıb.

Kafka did not show his work to his father.

Bu cümləni yazıb, atasına göstərmiyib.

He was not on good terms with his father.

Atası ilə arası elə də yaxşı deyilmiş.

On his own, he wrote these sentences.

Özü cümlənin davamını gətirməyə çalışıb. Atasına göstərsəydi,

Had he shown his father, "My boy has finally lost it," he would've thought.

atası yəqin, "Oğlum axır ki başını itirdi." deyərdi.

And that's right. Art is about going a little nuts

Əslində incəsənət bir qədər də dəli olmağı tələb edir.

and justifying the next sentence,

İkinci addım cümlələrin davamını gətirməkdir ki,

which is not much different from what a kid does.

bu da uşaqların yalan danışmağından çox da

A kid who has just started to lie

fərqlənmir.

is taking the first step as a storyteller.

Yalan danışmaq - uşaqların yaradıcılığa doğru ilk addımlarıdır.

Kids do art.

Uşaqlar bu yolla incəsənətlə məşğul olurlar.

They don't get tired and they have fun doing it.

Yorulmaq bilmədən etdiklərindən də zövq alırlar.

I was in Jeju Island a few days ago.

Bir neçə gün əvvəl Cecu adasında idim,

When kids are on the beach, most of them love playing in the water.

Uşaqlar boş buraxılan kimi su ilə oynayırdılar, uşaqların çoxu suyu xoşlayır.

But some of them spend a lot of time in the sand,

Ancaq bəziləri sahildə oynayır, qumdan qala düzəldirdilər.

making mountains and seas -- well, not seas,

Gah dağ, gah dəniz, dəniz yox təbii...

but different things -- people and dogs, etc.

gah adam, gah da it heykəli düzəldirdilər.

But parents tell them,

Valideyinlər də hey

"It will all be washed away by the waves."

"Dalğa gəlib hamısını yuyub aparacaq."

In other words, it's useless.

deyib uşaqları yayındırmağa çalışırdılar.

There's no need.

Boşuna vaxt itirmək olsa da

But kids don't mind.

uşaqlar buna fikir vermirdilər.

They have fun in the moment

Etdiklərindən zövq alırdılar.

and they keep playing in the sand.

Bütün vaxtı qumun içində idilər.

Kids don't do it because someone told them to.

Belə oyunları da kimsə dediyinə görə etmirlər.

They aren't told by their boss

İş yerində müdirin əmri də deyil,

or anyone, they just do it.

ancaq özləri üçün edirlər.

When you were little, I bet you spent time enjoying the pleasure of primitive art.

Yəqin ki, hamımızın uşaqlıqda belə primitiv incəsənətdən

When I ask my students to write about their happiest moment,

zövq aldığımız olub. Bəzən tələbələrimə ən xoşbəxt uşaqlıq xatirəniz haqda yazın - deyirəm.

many write about an early artistic experience they had as a kid.

Uşaqların çoxu bu primitiv sənət əsərləri haqda danışmağı sevirlər.

Learning to play piano for the first time and playing four hands with a friend,

Piano çalmağı öyrənib etdikləri ilk ifaları, məsələn.

or performing a ridiculous skit with friends looking like idiots -- things like that.

Dostu ilə birlikdə oynadığı ilk qısa səhnəcik, necə utanmaqları...

Or the moment you developed the first film you shot with an old camera.

Yaxud analoq kamera ilə çəkib çap etdiyi ilk şəkil...

They talk about these kinds of experiences.

Belə yaradıcılıqlarından danışmağı sevirlər.

You must have had such a moment.

Hamının belə anları olduğuna inanıram.

In that moment, art makes you happy

Bu mərhələyə qədər incəsənət xoşbəxtlik gətirir.

because it's not work.

Bu, kiminsə əmr etdiyi iş olmadığına görədir.

Work doesn't make you happy, does it? Mostly it's tough.

İş isə elə də sevinc gətirən bir peşə deyil.

The French writer Michel Tournier has a famous saying.

Fransız yazıçı Mişel Turnenin bir məhşur ifadəsi var.

It's a bit mischievous, actually.

Bir az mübahisəli ifadə olsa da:

"Work is against human nature. The proof is that it makes us tired."

"İş insanın təbiətinə ziddir. İş görərkən yorulmağımız da bunun sübutudur." Düz demiyib sizcə? (Gülüş)

Right? Why would work tire us if it's in our nature?

Təbiidirsə, axı insan niyə yorulur?

Playing doesn't tire us.

Nə qədər gəzib kef etsək də yorulmuruq.

We can play all night long.

Bütün günü olsa belə.

If we work overnight, we should be paid for overtime.

Bircə gecə davamlı işlədikdə isə əlavə pul alırıq.

Why? Because it's tiring and we feel fatigue.

Niyə? Təbii ki, çətin olduğuna görə.

But kids, usually they do art for fun. It's playing.

Uşaqlar isə zövq almaq və əylənmək üçün incəsənətlə məşğul olurlar.

They don't draw to sell the work to a client

Şəkilləri satmaq üçün çəkmir, ailələrini dolandırmaq

or play the piano to earn money for the family.

üçün pianino çalmırlar.

Of course, there were kids who had to.

Bütün uşaqlar bunu pulsuz edir - demək də düz olmaz.

You know this gentleman, right?

Bu şəxsi tanıdınız, hə?

He had to tour around Europe to support his family --

Bu, ailəsini dolandıra bilmək üçün Avropanı gəzib

Wolfgang Amadeus Mozart --

konsertlər vermiş Volfqanq Amadey Motsartdır.

but that was centuries ago, so we can make him an exception.

Bu uşaq isə bir neçə əsr əvvəl yaşadığından, əsas fikrimə istinad olaraq qəbul edək.

Unfortunately, at some point our art -- such a joyful pastime -- ends.

Hansısa bir yaşdan sonra isə sevimli oyunumuz olan incəsənət sona çatır.

Kids have to go to lessons, to school, do homework

Uşaqlar kursa, dərsə getməli olur, ev tapşırığı etməli,

and of course they take piano or ballet lessons,

pianino, balet kimi dərslərə də getməli olurlar.

but they aren't fun anymore.

Ancaq hamısı maraqsız olur.

You're told to do it and there's competition. How can it be fun?

Etməli olduqları və başqaları ilə rəqabət aparmalı olduqlarına görədir.

If you're in elementary school and you still draw on the wall,

İbtidai sinifdə oxuya-oxuya evdə divarları yazsa,

you'll surely get in trouble with your mom.

uşaq anası tərəfindən yaxşıca məzəmmət olunar.

Besides,

Ancaq bu tərəf də deyil.

if you continue to act like an artist as you get older,

Yaş artıb incəsənətlə məşğul olduqda özümüz də

you'll increasingly feel pressure --

bizi kiminsə yoxladığı hissinə qapılırıq.

people will question your actions and ask you to act properly.

Yaradıcılığımız məhdudlanır, daimi hərəkətlərimizə nəzarət etməli oluruq.

Here's my story: I was an eighth grader and I entered a drawing contest at school in Gyeongbokgung.

Bu da mənim hekayəm: 8-ci sinifdə oxuyurdum. Kyonqbuk sarayında rəsm yarışına getmişdik.

I was trying my best, and my teacher came around

Ürəkdən rəsim çəkirdim.

and asked me, "What are you doing?"

Bu zaman müəllimim yaxınlaşıb, "Neyniyirsən sən?" soruşdu.

"I'm drawing diligently," I said.

"Ürəyimdən keçəni çəkirəm."

"Why are you using only black?"

"Bəs niyə tünd rənglər işlədirsən?"

Indeed, I was eagerly coloring the sketchbook in black.

Rəsmimi ancaq tünd rənglə boyayırdım.

And I explained,

Mən də cavab verdim,

"It's a dark night and a crow is perching on a branch."

"Qaranlıq gecədə ağaca qonan qarğa çəkirəm."

Then my teacher said,

Müəllimim də,

"Really? Well, Young-ha, you may not be good at drawing but you have a talent for storytelling."

"Hə düz deyirsən, şəkil çəkmək bacarığın olmasa da

Or so I wished.

hekayə danışmaqda yaxşısan." desəydi nə vardı ki.

"Now you'll get it, you rascal!" was the response. (Laughter)

"Bir bura gəl." deyib (Gülüş)

"You'll get it!" he said.

"Tez çıx bura!" qışqırıb

You were supposed to draw the palace, the Gyeonghoeru, etc.,

"Burda sarayı, sarayın bağçasını çəkmək

but I was coloring everything in black,

əvəzinə təkcə qara quş çəkirsən?" deyə-deyə

so he dragged me out of the group.

mənimlə birlikdə bayıra çıxdı.

There were a lot of girls there as well,

Şagirdlərin içində qızlar da çox idi,

so I was utterly mortified.

bir sözlə, biabır olmuşdum.

None of my explanations or excuses were heard,

Uşaq vaxtı belə tənbeh, nəsihətlərin heç birindən nəticə çıxarmadığıma görə

and I really got it big time.

tez-tez danlanırdım.

If he was an ideal teacher, he would have responded like I said before,

İdeal müəllim olsaydı, indicə dediyim kimi,

"Young-ha may not have a talent for drawing,

"Şəkil çəkmək bacarığın olmasa da,

but he has a gift for making up stories," and he would have encouraged me.

yaxşı hekayə yaratmaq bacarığın var" deyib məni ruhlandırardı.

But such a teacher is seldom found.

Ancaq belə müəllimlər çox az tapılır.

Later, I grew up and went to Europe's galleries --

Sonralar universitetə başlayıb müasir Avropa muzeylərinə

I was a university student -- and I thought this was really unfair.

gedəndə, o hadisəni ədalətsizlik olaraq qəbul etdim.

Look what I found. (Laughter)

Orda belə şəkillər də var idi. (Gülüş) (Alqış)

Works like this were hung in Basel while I was punished

Mən cəza olaraq şəklim ağzımda sarayın önündə durarkən,

and stood in front of the palace with my drawing in my mouth.

belə şəkillər Basel kimi muzeylərdə asılır.

Look at this. Doesn't it look just like wallpaper?

Bax, bu adicə divar kağızına oxşayır.

Contemporary art, I later discovered, isn't explained by a lame story like mine.

Sonralar öyrənirəm ki, müasir incəsənətçilər

No crows are brought up.

bu kimi əsərlərini mənim kimi təsvir də etmirlər.

Most of the works have no title, Untitled.

Çoxu da "adsız"dırlar (untitled).

Anyways, contemporary art in the 20th century

Qısası 20-ci əsr müasir incəsənət deyilən şey,

is about doing something weird and filling the void with explanation and interpretation --

qəribə bir şey düzəldib, boşluğu izah etmək və mülahizələrlə

essentially the same as I did.

doldurmaqdan ibarətdir.

Of course, my work was very amateur,

Mənim səviyyəm çox aşağı da olsa,

but let's turn to more famous examples.

bir az daha tanınmış nümunələrə baxaq;

This is Picasso's.

Bu əsər Pablo Pikassonundur,

He stuck handlebars into a bike seat and called it "Bull's Head." Sounds convincing, right?

velosipedin oturacağı ilə rolunu birləşdirib, "öküz başı" adlandırıb.

Next, a urinal was placed on its side and called "Fountain".

Başqa bir nümunə; Düşan, çanağı

That was Duchamp.

belə yerləşdirib, "Fəvvarə" adlandırıb.

So filling the gap between explanation and a weird act with stories --

Bu misallarda olduğu kimi, müasir incəsənət qəribə

that's indeed what contemporary art is all about.

nə isə yaradıb, ona hekayə ilə həyat qazandırmaqdan ibarətdir.

Picasso even made the statement,

Pikasso belə deyib:

"I draw not what I see but what I think."

"Mən gördüyümü deyil, düşündüyümü çəkirəm."

Yes, it means I didn't have to draw Gyeonghoeru.

Bunu o vaxt bilsəydim, bağçanı çəkməyimin

I wish I knew what Picasso said back then. I could have argued better with my teacher.

şərt olmadığını müəllimə deyərdim.

Unfortunately, the little artists within us

Bədbəxtlikdən, incəsənətin qoruyucularına qarşı qoyub,

are choked to death before we get to fight against the oppressors of art.

savaşmağa başlamazdan əvvəl içimizdəki yaradıcı uşaq ölür.

They get locked in.

Bu uşaq özünə qapanır,

That's our tragedy.

bu da bizim faciəmizdir.

So what happens when little artists get locked in, banished or even killed?

Bu içimizdəki yaradıcı uşaq yox olanda necə olur?

Our artistic desire doesn't go away.

Arzularımız tam da yox olmur.

We want to express, to reveal ourselves,

Özümüzü ifadə etmək, göstərmək istəyirik,

but with the artist dead, the artistic desire reveals itself in dark form.

ancaq içimizdəki ölü sənətkar özünü ancaq qaranlıqda göstərir.

In karaoke bars, there are always people who sing

Belələri karaokedə "She is Gone",

"She's Gone" or "Hotel California,"

"Hotel California" oxuyur,

miming the guitar riffs.

xəlayı gitarlarını çalırlar.

Usually they sound awful. Awful indeed.

Çox pis oxuyurlar, həqiqətən.

Some people turn into rockers like this.

Bir gecəlik roker olurlar.

Or some people dance in clubs.

Ya da klublarda rəqs edir,

People who would have enjoyed telling stories

hekayə yazacaq insanların gecə

end up trolling on the Internet all night long.

səhərə qədər internetdə

That's how a writing talent reveals itself on the dark side.

qaranlıq yerlərdə yazıları çıxır.

Sometimes we see dads get more excited than their kids

Ya da uşaqlarıyla oynayarkən özü oyuna qapılan atalar var.

playing with Legos or putting together plastic robots.

Uşaqları ilə Leqo bloku, robot modeli düzəldirlər. (Gülüş)

They go, "Don't touch it. Daddy will do it for you."

"Sakit otur, mən düzəldərəm."deyirlər,

The kid has already lost interest and is doing something else,

uşaqlar həvəsdən düşüb başqa oyuna başlasalar da,

but the dad alone builds castles.

ataları təkcə qala tikir.

This shows the artistic impulses inside us are suppressed, not gone.

İçimizdəki yaratmaq hissi məhdudlanır, amma yox olmur.

But they can often reveal themselves negatively, in the form of jealousy.

Çox vaxt bu hiss neqativ formada, qibtə halında üzə çıxır.

You know the song "I would love to be on TV"? Why would we love it?

Bilirsiniz də, "Məni televizorda göstərsəydilər gözəl olardı." kimi mahnı var.

TV is full of people who do what we wished to do,

Niyə gözəl olardı? Çünki televizorda bizim etmək,

but never got to.

olmaq istədiyimiz, ancaq ola bilmədiyimiz adamlar çox olur.

They dance, they act -- and the more they do, they are praised.

Mahnı oxuyur, rəqs edir, rollar ifa edir və buna görə alqışlanırlar da.

So we start to envy them.

Buna görə də, onlara qibtə edirik.

We become dictators with a remote and start to criticize the people on TV.

Pultu götürüb, deyinməyə başlayırıq.

"He just can't act." "You call that singing? She can't hit the notes."

"Buna aktyorluq deyirsən? Belə oxumaq olar? Səsi yoxdu bunun."

We easily say these sorts of things.

Belə ifadələr işlədirik.

We get jealous, not because we're evil,

İçimizdəki qısqanclıq bəd əməlimiz deyil,

but because we have little artists pent up inside us.

mənim fikrimcə, içimizdə qapalı qalmış

That's what I think.

yaradıcı uşağın varlığındandır.

What should we do then?

Bəs nə etməli?

Yes, that's right.

İndi deyim:

Right now, we need to start our own art.

Bu dəqiqə öz yaradıcılığımızı işə salmalıyıq.

Right this minute, we can turn off TV,

Televizoru söndürüb,

log off the Internet,

internetdən çıxıb,

get up and start to do something.

nəyəsə başlamaq lazımdır.

Where I teach students in drama school,

Teatr məktəbində dərs deyərkən

there's a course called Dramatics.

mən keçməsəm də teatr elmi adlı bir dərs var idi.

In this course, all students must put on a play.

Bu dərsi götürən hər tələbə bir pyes hazırlamalı idi.

However, acting majors are not supposed to act.

Ancaq yaxşı rol ifa etmək bacarığı olana rol verilmirdi.

They can write the play, for example,

O, misal üçün, dramaturq olurdu. Dramaturq olaraq

and the writers may work on stage art.

məktəbə başlayana isə səhnə dekorasiyası tapşırılır,

Likewise, stage art majors may become actors, and in this way you put on a show.

birlikdə tamaşa ərsəyə gəlirdi.

Students at first wonder whether they can actually do it,

Əvvəl tələbələr edə biləcəklərindən əmin olmasalar da,

but later they have so much fun. I rarely see anyone who is miserable doing a play.

vaxt keçdikcə bu işi sevirdilər. Tamaşa tapşırığını sevməyən adam demək olar görməmişəm.

In school, the military or even in a mental institution, once you make people do it, they enjoy it.

Məktəb, ordu, hətta dispanserlərdə də bu tapşırıq sevinclə qarşılanır.

I saw this happen in the army -- many people had fun doing plays.

Əsgərlikdə olarkən, ondan sonra da bir neçə yerdə buna şahid olmuşam.

I have another experience:

Mənim başıma da belə bir iş gəlib:

In my writing class, I give students a special assignment.

Yazıçılıq dərsində tələbələrə bir tapşırıq vermişdim.

I have students like you in the class -- many who don't major in writing.

Tələbələrin çoxunun ixtisası yazıçılıq deyildi.

Some major in art or music and think they can't write.

Ən çox rəssam ya da musiqi ixtisaslı tələbələr var idi. Yazıçılıqda özlərinə inamları isə yox idi.

So I give them blank sheets of paper and a theme.

Buna görə, ağ kağızı paylayıb belə tapşırıq verdim:

It can be a simple theme:

Asan bir mövzuda, məsələn, uşaqlıqda

Write about the most unfortunate experience in your childhood.

ən pis xatirəniz haqda yazın - deyirdim.

There's one condition: You must write like crazy. Like crazy!

Ancaq dəli kimi yazın deyirdim, ağlınıza gələni.

I walk around and encourage them,

Partaların arası ilə gəzir,

"Come on, come on!" They have to write like crazy for an hour or two.

onları ruhlandırırdım, "Tez olun, yazın." Bir-iki saat beləcə yazırdılar.

They only get to think for the first five minutes.

Əvvəl 5 dəqiqə fikirləşib sonra hey yazırdılar.

The reason I make them write like crazy is because

Belə dəli kimi yazmalarını istəməkdə səbəbim,

when you write slowly and lots of thoughts cross your mind,

yavaş-yavaş yazanda çox fikirləşmələridir,

the artistic devil creeps in.

artistin şeytan üzü ortaya çıxır.

This devil will tell you hundreds of reasons

Bu şeytan yazmamağımız üçün

why you can't write:

yüzlərlə səbəb ortaya atır, bizə

"People will laugh at you. This is not good writing!

"Başqalarınə gülüş yeri olacaqsan. Bu yazdığın yazı deyil.

What kind of sentence is this? Look at your handwriting!"

Cümlədi bu? Xəttinə bax!"

It will say a lot of things.

kimi şeylər deyir.

You have to run fast so the devil can't catch up.

Bu şeytan bizə çatmamış tez-tez yazmalıyıq.

The really good writing I've seen in my class

Gördüyüm ən yaxşı yazılar, vaxt azadlığı verdiyim

was not from the assignments with a long deadline,

tapşırıqların içindən deyil, 40 dəqiqə ya bir saat içində

but from the 40- to 60-minute crazy writing students did

qarşımda əyləşib qələmlə yazılmış

in front of me with a pencil.

yazıların içindən çıxırdı.

The students go into a kind of trance.

Uşaqlar trans halında olurlar.

After 30 or 40 minutes, they write without knowing what they're writing.

30-40 dəqiqədən sonra nə yazdıqlarını bilmirlər.

And in this moment, the nagging devil disappears.

Bu anlarda arxalarınca düşən şeytan onlardan əl çəkir.

So I can say this:

Belə nəticəyə gəlirəm:

It's not the hundreds of reasons why one can't be an artist,

Sənətkar olmamağımız üçün yüzlərlə səbəb deyil,

but rather, the one reason one must be that makes us artists.

bircə özümüzün olmalı olduğumuz səbəbi bizi sənətkar edir.

Why we cannot be something is not important.

Ola bilməmək səbəblərimiz önəmli deyil.

Most artists became artists because of the one reason.

Sənətkarların çoxu ancaq bu bircə səbəbdən sənətkar olublar.

When we put the devil in our heart to sleep and start our own art,

İndicə içimizdəki şeytana qarşı çıxıb sənətimizə başlamağın vaxtıdır.

enemies appear on the outside.

Düşmənlərimiz də bu anda ortaya çıxır.

Mostly, they have the faces of our parents. (Laughter)

Çoxu valideynlərimiz cildinə girirlər. (Gülüş)

Sometimes they look like our spouses,

Ya da həyat yoldaşımızın cildinə.

but they are not your parents or spouses.

Onlar sizin ailəniz, həyat yoldaşınız deyil.

They are devils. Devils.

Onlar şeytanlardır. (Gülüş)

They came to Earth briefly transformed

Qısa müddətlik göydən yerə eniblər ki,

to stop you from being artistic, from becoming artists.

bizi incəsənətlə məşğul olmaqdan yayındırsınlar.

And they have a magic question.

Onların sehrli sualları var.

When we say, "I think I'll try acting. There's a drama school in the community center," or

Biz "Aktyorluğu öyrənmək istəyirəm, teatr məktəbinə yazılmaq istəyirəm," yaxud

"I'd like to learn Italian songs," they ask, "Oh, yeah? A play? What for?"

"İtalyan mahnıları öyrənmək istəyirəm."deyəndə "Hə, teatr? Onunla neyləyəcəksən ki?"

The magic question is, "What for?"

sualını verirlər. Bu "Onunla neyləyəcəksən ki?" sehrli sualıdır.

But art is not for anything.

Ancaq incəsənət nəsə etmək üçün edilən bir şey deyil.

Art is the ultimate goal.

İncəsənət maraqdan yaranır.

It saves our souls and makes us live happily.

O bizim ruhumuzu azad edib, xoşbəxt yaşamağımıza gətirib çıxarır.

It helps us express ourselves and be happy without the help of alcohol or drugs.

İçki və narkotik maddəsiz xoşbəxt olub, özümüzü ifadə etməyimizə kömək edir.

So in response to such a pragmatic question,

Buna görə də, praqmatik insanların bu sualına

we need to be bold.

aydın cavab vermək lazımdır.

"Well, just for the fun of it. Sorry for having fun without you,"

"Xoşuma gəldiyi, maraqlı olduğuna görə edirəm. Bağışla ki, maraqlanıram."

is what you should say. "I'll just go ahead and do it anyway."

"Mən birinci başlayacam." deməyi bacaran insan olmaq lazımdır.

The ideal future I imagine is where we all have multiple identities,

Mənim arzuladığım gələcək, hamının ən azından

at least one of which is an artist.

bircə sahədə yaradıcı olacağı bir gələcəkdir.

Once I was in New York and got in a cab. I took the backseat,

Nyu Yorkda taksiyə minmişdim. Arxa oturacaqda oturmuşdum.

and in front of me I saw something related to a play.

Taksinin ön oturacağında teatrla bağlı nə isə yazı asılmışdı.

So I asked the driver, "What is this?"

Nə olduğunu soruşdum.

He said it was his profile. "Then what are you?" I asked. "An actor," he said.

Sürücü, öz profilimdir - dedi. "Sən nəçisən ki?" sualıma, aktyoram - deyə cavab verdi.

He was a cabby and an actor. I asked, "What roles do you usually play?"

Sürücü olsa da teatrda aktyorluq edirdi. "Hansı rolu oynayırsan?"

He proudly said he played King Lear.

soruşanda fəxrlə "Kral Lir." deyə cavab verdi.

King Lear.

"Kral Lir"

"Who is it that can tell me who I am?" -- a great line from King Lear.

"Kim deyə bilər ki, mən kiməm?" Kral Lir pyesindən məşhur cümlədir.

That's the world I dream of.

Mən də belə dünya arzulayıram.

Someone is a golfer by day and writer by night.

Kimsə günorta qolfla məşğuldur, gecələrisə yazıçıdır.

Or a cabby and an actor, a banker and a painter,

Yaxud həm taksiçi, həm aktyordur, həm bank işçisi, həm rəssamdır.

secretly or publicly performing their own arts.

Gizli ya açıq-aşkar, öz sənətləri ilə məşğuldurlar.

In 1990, Martha Graham, the legend of modern dance, came to Korea.

1990-ci ildə modern rəqs əfsanəsi Marta Qraham Koreyaya gəldi.

The great artist, then in her 90s, arrived at Gimpo Airport

90 yaşlarındakı böyük sənətkar Kimpo Hava limanına çatanda,

and a reporter asked her a typical question:

bir jurnalist ona tipik bir sual verdi:

"What do you have to do to become a great dancer?

"Böyük rəqqas olmaq üçün nə etmək lazımdır?

Any advice for aspiring Korean dancers?"

Koreyalı rəqqaslara məsləhətiniz nədir?"

Now, she was the master. This photo was taken in 1948 and she was already a celebrated artist.

Şəklin çəkildiyi 48-ci ildə artıq dahi sənətkar sayılan şəxsə

In 1990, she was asked this question.

90-ci ildə belə bir sual verdi.

And here's what she answered:

O da belə cavab verdi:

"Just do it."

"Just do it."[Sadəcə et.](Gülüş)

Wow. I was touched.

Təsirli cavab idi.

Only those three words and she left the airport. That's it.

Bu üç sözü deyib, gəliş zalını tərk etdi.

So what should we do now?

İndi bizə lazım olan nədir?

Let's be artists, right now. Right away. How?

Elə bu dəqiqə incəsənətlə məşğul olmaq. Necə?

Just do it!

Just do it.

Thank you.

Çox sağ olun.

(Applause)

(Alqış)