The best nose in the animal kingdom - Chase LaDue & Bruce A. Schulte

Translator: Trinh Hà Reviewer: Thu Ha Tran

As a breeze blows through the savannah,

Khi cơn gió nhẹ thổi qua thảo nguyên,

a snake-shaped tube stretches into the air and scans the horizon like a periscope.

một cái ống hình rắn vươn lên không trung

và soi chiếu chân trời như một chiếc kính viễn vọng.

But it’s not seeing— it’s sniffing for odors

Nhưng không phải nó đang nhìn - mà nó đang ngửi tìm mùi

like the scent of a watering hole or the musk of a dangerous predator.

như mùi của vũng nước hay thú săn mồi nguy hiểm.

The trunk’s owner is a young African elephant.

Chủ nhân của chiếc vòi này là một bé voi con châu Phi.

At only 8 years old, she still has a lot to learn about her home.

Chỉ mới tám tuổi, cô nàng vẫn còn phải học nhiều thứ về quê nhà của mình.

Fortunately, she’s not alone.

May mắn là cô không hề cô đơn.

Elephants are extremely social creatures,

Voi là loài động vật có tính xã hội rất cao,

with females living in tight-knit herds led by a single matriarch.

với những con voi cái sống theo bầy đàn

được dẫn dắt bởi một con cái duy nhất.

And every member of the group has one of the most versatile tools

Và mỗi thành viên trong đàn

đều có một trong những công cụ linh hoạt nhất thảo nguyên

in the savannah to help them get by.

để giúp chúng sống sót.

Today her herd is looking for water.

Hôm nay, đàn voi này đang đi tìm nước,

Or, more accurately, smelling for water.

hay chính xác hơn là đang ngửi tìm mùi của nước.

Elephants have more genes devoted to smell than any other creature,

Voi có nhiều gen khứu giác hơn bất kỳ loài động vật nào khác,

making them the best sniffers in the animal kingdom.

khiến chúng trở thành loài có khứu giác nhạy nhất thế giới động vật.

Even at our elephant’s young age, her trunk is already 1.5 meters long

Ngay cả khi còn nhỏ, vòi của nàng voi này đã dài 1,5 mét

and contains five times as many olfactory receptors as a human nose,

và chứa số lượng thụ thể khứu giác nhiều gấp năm lần so với mũi người,

allowing her to smell standing water several kilometers away.

giúp xác định được nguồn nước cách xa vài kilomet.

And now, the matriarch uses her own keen sense of smell to plot the herd’s course.

Và bây giờ, voi đầu đàn sử dụng khứu giác nhạy bén của mình

để vạch ra đường đi nước bước của bầy đàn.

Their journey is long, so our elephant keeps her energy up

Hành trình của chúng rất dài, nên nàng voi của chúng ta giữ năng lượng

by snacking on the occasional patch of thick grass.

bằng cách thỉnh thoảng nhâm nhi vài mảng cỏ dày trên mặt đất.

But this light lunch isn’t just about staying fed—

Nhưng bữa trưa nhẹ này không chỉ là để lót dạ -

she’s also looking for clues.

cô còn đang tìm kiếm những manh mối.

Like many other mammals,

Như nhiều loài thú có vú khác,

vents in the roof of an elephant’s mouth lead directly to the vomeronasal organ.

hai lỗ phía trên vòm miệng voi dẫn trực tiếp đến cơ quan phân tích mùi.

This structure can detect chemical signals left by other elephants.

Cơ quan này có thể xác định các tín hiệu hóa học do những con voi khác để lại.

So as the herd forages, they’re also gathering information

Vậy nên khi voi kiếm ăn, chúng cũng đang thu thập thông tin

about what other herds have come this way.

về những đàn khác đã đi qua lối này.

All the while, the group’s adults are on the lookout for signs of other animals,

Cùng lúc đó, những con voi trưởng thành sẽ tìm kiếm dấu hiệu của các loài thú khác,

including potential threats.

bao gồm cả những mối đe dọa tiềm ẩn.

Fortunately, while lions might attack a young or sickly elephant,

May mắn là tuy sư tử có thể tấn công voi con hoặc già yếu,

few are foolish enough to take on a healthy adult.

một số con sẽ dại dột nhắm đến voi trưởng thành khỏe mạnh.

Weighing 3 tons and bearing powerful tusks nearly a meter long,

Nặng ba tấn và có đôi ngà khỏe dài gần một mét,

our elephant’s mother is a force to be reckoned with.

voi mẹ của chúng ta là một cá thể rất đáng gờm.

Her dexterous trunk doubles as a powerful, flexible arm.

Chiếc vòi khéo léo tiếp thêm sức mạnh như một cánh tay chắc khỏe và linh hoạt .

Containing no bones and an estimated 40,000 muscles,

Không có xương và ước tính có khoảng 40.000 cơ bắp,

these agile appendages can bend, twist, contract, and expand.

bộ phận linh hoạt này có thể uốn cong, vặn xoắn, co lại và kéo dài ra.

At 8 years old, our elephant’s trunk is already strong enough

Ở độ tuổi lên tám, chiếc vòi của nàng voi này đủ cứng cáp

to move small fallen trees,

để di chuyển những cây nhỏ bị đổ,

while finger-like extensions allow for delicate maneuvers like wiping her eye.

và phần mang hình dáng ngón tay hỗ trợ các thao tác tinh vi như dụi mắt.

She can even grab a nearby branch,

Cô nàng thậm chí có thể chộp lấy một cành cây gần đó,

break it to just the right length, and wave off pesky insects.

bẻ gãy nó với độ dài vừa phải và xua đuổi những con bọ phiền nhiễu đi.

Suddenly, the matriarch stops their march and sniffs the air.

Đột nhiên, voi đầu đàn dừng hành quân và ngửi mùi không khí.

Using smell alone, elephants can recognize each member of their herd,

Chỉ với mùi hương, voi có thể nhận biết từng thành viên trong đàn,

and their exceptional memories can retain the smells of elephants

và những trí nhớ tuyệt vời của chúng

còn có thể lưu giữ mùi của những con voi ở bầy đàn khác.

outside their herd as well.

It’s one of these old but familiar odors that’s caught the matriarch’s attention.

Chính một trong những mùi hương cũ mà quen thuộc này

đã thu hút sự chú ý của voi đầu đàn.

She bellows into the air,

Cô rống vào không trung,

sending out a sound wave that rings across the savannah.

gửi đi tín hiệu âm thanh vang vọng cả thảo nguyên.

But it travels even further through the earth as infrasonic rumbles.

Nhưng nó thậm chí còn len lỏi sâu hơn xuyên vào lòng đất nhờ vào sóng hạ âm.

Elephants up to 10 kilometers away can receive these rumbles with their feet.

Những con voi ở cách xa tận mười km có thể cảm nhận được tín hiệu bên dưới chân mình.

If the matriarch’s nose is right, her herd should expect a response.

Nếu vòi của voi đầu đàn cảm nhận đúng, đàn voi sẽ nhận được phản hồi.

Smelling the secretions from her daughter’s temporal glands,

Khi ngửi chất dịch tiết ra từ tuyến thái dương của voi con,

our elephant’s mother can sense her daughter’s unease

voi mẹ có thể cảm nhận được sự lo sợ của con mình

about this unfamiliar encounter.

trước tình huống lạ lẫm này.

As the herd of unknown elephants approaches,

Khi đàn voi bí ẩn tiến đến gần,

trunks from both herds rise into the air, sounding trumpets of alarm.

vòi voi của hai đàn vươn lên không trung rền vang những tiếng rống cảnh báo.

But upon recognition, apprehension quickly gives way to happy rumbles.

Thế nhưng khi đã nhận ra nhau,

sự lo sợ nhanh chóng chuyển thành âm vang của hạnh phúc.

Members from each herd recognize each other despite time apart,

Thành viên của mỗi đàn nhận ra nhau dù thời gian xa cách đã lâu,

and many investigate each other’s mouths with their trunks

và nhiều con voi còn dùng vòi dò xét miệng của nhau

to smell what their counterparts have been eating.

để ngửi xem bạn mình đã ăn những gì.

With the reunion now in full swing, both herds head toward their final destination:

Khi cuộc hội ngộ đã diễn ra êm đẹp, hai đàn cùng nhau tiến đến đích cuối cùng:

the long-awaited watering hole.

nguồn nước mát đã chờ đợi từ lâu.

Here, older elephants suck up to 8 liters of water into their trunks

Tại đây, những con voi lớn sẽ dùng vòi hút gần tám lít nước

before spraying the contents on themselves to cool off.

và phun vào thân mình để làm mát.

Meanwhile, our young elephant plays in the mud with her peers,

Trong khi đó, những con voi con sẽ chơi đùa trong vũng bùn với bạn,

digging into the muck and even using her trunk as a snorkel

ngụp lặn xuống bùn và thậm chí còn dùng vòi làm ống thở

to breathe while submerged.

để thở trong lúc lặn bên dưới.

The pair of matriarchs look contentedly on their herds,

Hai con voi đầu đàn âu yếm nhìn đàn voi của mình,

before turning their trunks to the horizon once more.

rồi hướng chiếc vòi lên không trung một lần nữa.