The best nose in the animal kingdom - Chase LaDue & Bruce A. Schulte

Tłumaczenie: Justyna Rosiak Korekta: Ola Królikowska

As a breeze blows through the savannah,

Kiedy wiatr wieje na sawannie,

a snake-shaped tube stretches into the air and scans the horizon like a periscope.

rura w kształcie węża sięga do góry i skanuje horyzont jak peryskop.

But it’s not seeing— it’s sniffing for odors

Nie widzi, a węszy.

like the scent of a watering hole or the musk of a dangerous predator.

Szuka zapachu wodopoju lub woni niebezpiecznego drapieżnika.

The trunk’s owner is a young African elephant.

Właścicielka trąby to młoda afrykańska słonica.

At only 8 years old, she still has a lot to learn about her home.

8-letnia słonica wciąż musi wiele się nauczyć o swoim domu.

Fortunately, she’s not alone.

Na szczęście nie jest sama.

Elephants are extremely social creatures,

Słonie to bardzo towarzyskie stworzenia.

with females living in tight-knit herds led by a single matriarch.

Ich samice żyją w zgranych stadach, na których czele stoi matrona.

And every member of the group has one of the most versatile tools

Każdy członek grupy ma jedno z najbardziej uniwersalnych narzędzi

in the savannah to help them get by.

pomagających przetrwać na sawannie.

Today her herd is looking for water.

Dziś to stado szuka wody.

Or, more accurately, smelling for water.

Dokładniej mówiąc: węszy za wodą.

Elephants have more genes devoted to smell than any other creature,

Słonie mają więcej genów odpowiedzialnych za węch niż inne istoty,

making them the best sniffers in the animal kingdom.

co czyni z nich najlepszych tropicieli w królestwie zwierząt.

Even at our elephant’s young age, her trunk is already 1.5 meters long

Mimo młodego wieku samicy jej trąba ma już 1,5 metra długości

and contains five times as many olfactory receptors as a human nose,

i zawiera pięć razy więcej receptorów węchu niż ludzki nos,

allowing her to smell standing water several kilometers away.

co pozwala jej wyczuć wodę odległą o kilka kilometrów.

And now, the matriarch uses her own keen sense of smell to plot the herd’s course.

Teraz przywódczyni używa zmysłu węchu, żeby wytyczyć drogę dla stada.

Their journey is long, so our elephant keeps her energy up

Ich podróż jest długa, więc nasza słonica zachowuje energię,

by snacking on the occasional patch of thick grass.

skubiąc rosnące tu i tam kępki gęstej trawy.

But this light lunch isn’t just about staying fed—

W tej przekąsce nie chodzi tylko o bycie najedzonym.

she’s also looking for clues.

Słonica szuka tropów.

Like many other mammals,

Jak u wielu innych ssaków,

vents in the roof of an elephant’s mouth lead directly to the vomeronasal organ.

dziurki w podniebieniu słoni prowadzą do narządu przylemieszowego.

This structure can detect chemical signals left by other elephants.

Ta struktura wykrywa chemiczne sygnały pozostawione przez inne słonie.

So as the herd forages, they’re also gathering information

Wraz z poszukiwaniem jedzenia słonie gromadzą informacje

about what other herds have come this way.

o innych stadach, które szły tą drogą.

All the while, the group’s adults are on the lookout for signs of other animals,

W międzyczasie dorosłe słonie wypatrują oznak obecności innych zwierząt,

including potential threats.

w tym potencjalnych zagrożeń.

Fortunately, while lions might attack a young or sickly elephant,

Na szczęście, choć lwy mogłyby zaatakować młodego lub chorego słonia,

few are foolish enough to take on a healthy adult.

nie są tak głupie, żeby atakować zdrowego dorosłego.

Weighing 3 tons and bearing powerful tusks nearly a meter long,

Ważąca trzy tony i posiadająca silne kły mierzące prawie metr

our elephant’s mother is a force to be reckoned with.

nasza słoniowa matka ma siłę, z którą trzeba się liczyć.

Her dexterous trunk doubles as a powerful, flexible arm.

Jej zręczna trąba jest jak silne, giętkie ramię.

Containing no bones and an estimated 40,000 muscles,

Nie zawiera kości, ale składa się z około 40 tysięcy mięśni,

these agile appendages can bend, twist, contract, and expand.

dzięki czemu ta zwinna kończyna może wyginać się, skręcać, zwijać i wyciągać.

At 8 years old, our elephant’s trunk is already strong enough

Kiedy słonica ma 8 lat, jej trąba jest już dość silna,

to move small fallen trees,

żeby przesuwać małe zwalone drzewa,

while finger-like extensions allow for delicate maneuvers like wiping her eye.

a wyrostki podobne do palców pozwalają na precyzyjne ruchy jak wycieranie oka.

She can even grab a nearby branch,

Słonica może nawet chwycić gałąź,

break it to just the right length, and wave off pesky insects.

ułamać ją na odpowiedniej długości i odganiać nią irytujące owady.

Suddenly, the matriarch stops their march and sniffs the air.

Nagle matrona zatrzymuje się i węszy.

Using smell alone, elephants can recognize each member of their herd,

Dzięki węchowi słonie mogą rozpoznać każdego członka swojego stada,

and their exceptional memories can retain the smells of elephants

a ich niezwykła pamięć pozwala zachować także zapachy słoni spoza stada.

outside their herd as well.

It’s one of these old but familiar odors that’s caught the matriarch’s attention.

Uwagę matrony przyciągnął jeden ze starych, ale znanych zapachów.

She bellows into the air,

Matrona wydaje ryk,

sending out a sound wave that rings across the savannah.

wysyłając falę dźwiękową, która rozchodzi się po sawannie

But it travels even further through the earth as infrasonic rumbles.

i podróżuje dalej jako infradźwięki przenoszone przez ziemię.

Elephants up to 10 kilometers away can receive these rumbles with their feet.

Słonie odległe nawet o 10 kilometrów mogą odbierać te drgania poprzez stopy.

If the matriarch’s nose is right, her herd should expect a response.

Jeśli nos matrony miał rację, jej stado zaraz dostanie odpowiedź.

Smelling the secretions from her daughter’s temporal glands,

Wyczuwając wydzielinę z gruczołów skroniowych swojej córki,

our elephant’s mother can sense her daughter’s unease

słoniowa matka czuje, że jej córka niepokoi się

about this unfamiliar encounter.

tym rodzinnym spotkaniem.

As the herd of unknown elephants approaches,

Kiedy zbliża się stado nieznanych słoni,

trunks from both herds rise into the air, sounding trumpets of alarm.

trąby w obu stadach wznoszą się, bijąc na alarm.

But upon recognition, apprehension quickly gives way to happy rumbles.

Ale po rozpoznaniu niepokój ustępuje miejsca radości.

Members from each herd recognize each other despite time apart,

Członkowie obu stad rozpoznają się, choć długo się nie widzieli.

and many investigate each other’s mouths with their trunks

Wielu bada pyski towarzyszy trąbami,

to smell what their counterparts have been eating.

żeby dowiedzieć się, czym się ostatnio żywili.

With the reunion now in full swing, both herds head toward their final destination:

Przywitanie zakończone, oba stada ruszają do ostatecznego celu,

the long-awaited watering hole.

upragnionego wodopoju.

Here, older elephants suck up to 8 liters of water into their trunks

Tutaj starsze słonie nabierają do trąb nawet do 8 litrów wody,

before spraying the contents on themselves to cool off.

zanim poleją nią swoje ciała, żeby się ochłodzić.

Meanwhile, our young elephant plays in the mud with her peers,

W międzyczasie nasza mała słoniczka bawi się w błocie z rówieśnikami,

digging into the muck and even using her trunk as a snorkel

kopiąc w nim, a nawet używając trąby jako fajki do nurkowania,

to breathe while submerged.

żeby móc oddychać pod błotem.

The pair of matriarchs look contentedly on their herds,

Para matron patrzy z zadowoleniem na swoje stada,

before turning their trunks to the horizon once more.

zanim kolejny raz zwrócą trąby w kierunku horyzontu.