The rise and fall of the Celtic warriors - Philip Freeman

Translator: Anh Luong Reviewer: Ly Nguyễn

One summer evening in 335 BCE, Alexander the Great

Một buổi tối mùa hè năm 335 TCN, Alexander Đại đế

was resting by the Danube River after a day of fighting the Scythian tribes

đang nghỉ ngơi bên bờ sông Danube sau một ngày chiến đấu với các bộ lạc Scythia

when a band of strangers approached his camp.

thì một nhóm người lạ tiếp cận trại của ông.

Alexander had never seen anything like these tall,

Alexander chưa bao giờ thấy những chiến binh cao lớn, hung dữ này,

fierce-looking warriors with huge golden neck rings and colorful cloaks—

họ mang vòng cổ vàng khổng lồ và chiếc áo choàng đầy màu sắc -

so he invited them to feast with him.

vì vậy nhà vua mời họ đến tiệc tùng cùng với ngài.

They proudly said they were Keltoi or Celts who came from the far-away Alps.

Họ tự hào nói rằng gọi họ là Keltoi hoặc là Celts đến từ dãy Alps xa xôi.

Alexander asked what they feared the most in the world,

Alexander hỏi điều gì làm họ sợ nhất trên đời này,

hoping they would say him.

và hy vọng họ sẽ nói ra điều gì đó.

They laughed and said they feared nothing at all.

Họ chỉ cười và nói rằng họ không sợ gì cả.

This is one of the earliest stories about the ancient Celts.

Đây là một trong những câu chuyện sớm nhất về người Celt cổ đại.

While we don’t know where the first Celts came from,

Mặc dù chúng ta không biết những người Celt đầu tiên đến từ đâu,

by Alexander’s time they had spread across Europe

nhưng vào thời Alexander, họ đã có mặt khắp châu Âu

from Asia Minor in the east to Spain

từ Tiểu Á ở phía đông đến Tây Ban Nha

and the Atlantic islands of Britain and Ireland in the west.

và các đảo Đại Tây Dương của Anh và Ireland ở phía tây.

The Celts were never one unified empire, and they didn’t build cities or monuments.

Họ không có một đế chế thống nhất, không xây dựng các thành phố hay tượng đài.

Instead, they were hundreds of independent tribes who spoke the same language.

Thay vào đó, họ là hàng trăm bộ lạc độc lập nói cùng một ngôn ngữ.

Each had its own warrior-king and religious center.

Mỗi người đều có một vị vua chiến binh và trung tâm tôn giáo riêng.

The tribes fought each other

Các bộ lạc đã chiến đấu với nhau

as enthusiastically as they fought their enemies.

một cách hăng hái như thể là đang chiến đấu với kẻ thù vậy.

Few armies could stand up to them.

Rất ít quân đội có thể chống lại họ.

Somewhat unusually for the time, the Celts believed in reincarnation—

Có một chút bất thường vào thời điểm đó là người Celt tin vào sự tái sinh -

that they would be reborn on Earth to live and feast and fight again,

rằng họ sẽ được tái sinh lại để sống, ăn mừng và chiến đấu một lần nữa,

which may have contributed to their fearlessness in battle.

điều này có thể đã góp phần vào sự can đảm của họ trong trận chiến.

Some of them fought naked, scoffing at their enemies’ armor.

Vài người trong số họ đã chiến đấu trần truồng, chế giễu áo giáp của kẻ thù.

Danh hiệu lớn nhất mà một chiến binh Celtic có thể sở hữu

The greatest trophy a Celtic warrior could possess

was the severed head of a foe.

là cái đầu bị chặt của một kẻ thù.

They preserved these heads in jars of cedar oil

Họ bảo quản những cái đầu này trong lọ dầu tuyết tùng

and showed them to guests who visited their homes.

và khoe chúng cho những vị khách đến thăm nhà của họ.

Celtic warriors were so valued in the ancient world

Các chiến binh Celtic được đánh giá cao trong thời cổ đại

that foreign kings often hired them as mercenary soldiers

đến nỗi các vị vua nước ngoài thường thuê họ làm lính đánh thuê

to serve in their armies.

để phục vụ trong quân đội của mình.

But the Celts were much more than just warriors.

Nhưng người Celt không chỉ là những chiến binh.

Among them were many skilled craftsmen, artists, and great poets called bards.

Còn có nhiều thợ thủ công, nghệ sĩ và nhà thơ vĩ đại được gọi là thi sĩ.

The bards sang of the brave deeds of their ancestors

Các thi sĩ hát về những hành động dũng cảm của tổ tiên họ

and praised the accomplishments of warrior kings—

và ca ngợi những thành tựu của các vị vua chiến binh -

and composed biting satires about cowardly or selfish leaders.

- và sáng tác những lời châm biếm về các nhà lãnh đạo hèn nhát hoặc ích kỷ.

The Celts worshipped many gods,

Người Celt tôn thờ nhiều vị thần,

and priests known as druids oversaw this worship.

và các linh mục được gọi là druid giám sát sự thờ phượng này.

Anyone could become a druid,

Bất cứ ai cũng có thể trở thành một tu sĩ,

but the training required many years of study and memorization—

nhưng việc đào tạo đòi hỏi nhiều năm học tập và ghi nhớ -

the druids were not allowed to record any of their teachings in writing.

tu sĩ không được phép ghi lại bất kỳ giáo lý nào của họ bằng văn bản.

Druids supervised religious practices and sacrifices to the gods,

Tu sĩ giám sát các nghi thức tôn giáo và hiến tế cho các vị thần,

but they were also teachers, healers, judges, and scientists.

nhưng họ cũng là giáo viên, thầy thuốc, thẩm phán và nhà khoa học.

They were so respected that they could step between warring tribes

Họ được tôn trọng đến nỗi họ có thể bước giữa các bộ lạc chiến tranh

in the middle of a battle and call an end to the fighting.

giữa một trận chiến và kêu gọi chấm dứt chiến sự.

No Celt would dare to harm a druid, or question their decisions.

Không người Celt nào dám hại một tu sĩ, hoặc nghi ngờ về quyết định của họ.

In the 2nd century BCE, the Romans began to encroach on Celtic territory,

Vào thế kỷ thứ II TCN, người La Mã bắt đầu xâm lấn lãnh thổ Celtic,

conquering the tribes of northern Italy.

chinh phục các bộ lạc ở miền bắc nước Ý.

Rather than unite against the Roman legions in response to this defeat,

Thay vì đoàn kết chống lại các quân đoàn La Mã để đáp trả lại thất bại này,

the Celts maintained their tribal divisions.

người Celt vẫn duy trì sự chia rẽ giữa các bộ lạc của họ.

The tribes of Spain fell soon after.

Các bộ lạc Tây Ban Nha sụp đổ ngay sau đó.

In the 1st century BCE, Julius Caesar marched his armies across France,

Vào thế kỷ thứ I TCN, Julius Caesar đã diễu hành quân đội trên khắp nước Pháp,

using bribery, threats, and lies to turn tribes against each other.

sử dụng hối lộ, đe dọa và dối trá để khiến các bộ lạc chống lại nhau.

Only in the closing days of this great war

Chỉ trong những ngày cuối cùng của cuộc đại chiến này,

did the Celts unite against their common enemy

người Celt mới đoàn kết chống lại kẻ thù chung của họ

under the leadership of king Vercingetorix,

dưới sự lãnh đạo của vua Vercingetorix,

but it was too late.

nhưng đã quá muộn.

Countless warriors and their families died or were enslaved

Vô số chiến binh và gia đình của họ đã chết hoặc bị bắt làm nô lệ

as the Romans conquered France.

khi người La Mã chinh phục được nước Pháp.

Protected by the surrounding waters,

Được bảo vệ bởi các vùng biển xung quanh,

the Celtic tribes of Britain and Ireland were the last holdouts.

các bộ lạc Celtic của Anh và Ireland là những nơi cuối cùng.

When the Romans finally invaded Britain,

Khi người La Mã cuối cùng xâm chiếm nước Anh,

the queen Boudicca united her tribe in a revolt after her husband was killed.

nữ hoàng Boudicca thống nhất bộ lạc để nổi dậy sau khi chồng bà bị giết.

She almost succeeded in driving the Roman legions out of Britain

Bà gần như đã thành công đánh đuổi quân La Mã ra khỏi Anh

before dying as she led a final battle against the enemy.

trước khi chết trên chiến trường mà bà lãnh đạo chống lại quân thù.

By the end of the 1st century CE, Ireland alone, far out at sea,

Vào cuối thế kỷ thứ I, một mình Ireland, xa xôi trên biển,

remained unconquered by Rome.

vẫn không bị Chinh phục bởi Rome.

There, the ways of the ancient Celts survived untouched by the outside world

Ở đó, là cách người Celt sống sót mà không bị ảnh hưởng bởi thế giới bên ngoài

long after Rome itself lay in ruins.

rất lâu sau khi chính Rome cũng đã nằm trong đống đổ nát.