The last living members of an extinct species - Jan Stejskal

Translator: Bích Nguyễn Reviewer: Minh-Hung Nguyen

In the savannahs of Kenya, two female northern white rhinos, Nájin and Fatu,

Ở vùng xa-van Kenya, hai cá thể tê giác trắng phương bắc cái,

tên là Nájin và Fatu

munch contentedly on the grass.

đang gặm cỏ ngấu nghiến.

At the time of this video’s publication,

Tại thời điểm đoạn phim này xuất bản,

these are the last two known northern white rhinos left on Earth.

chúng là hai con tê giác trắng phương bắc cuối cùng trên Trái Đất.

Their species is functionally extinct—

Loài của chúng đã tuyệt chủng về mặt chức năng

without a male, Nájin and Fatu can’t reproduce.

khi mà không còn con đực, Nájin và Fatu không thể sinh sản.

And yet, there’s still hope to revive the northern white rhino.

Tuy nhiên, vẫn còn hy vọng cho việc hồi sinh loài tê giác trắng phương bắc.

How can that be?

Vậy bằng cách nào đây?

The story starts about 50 years ago,

Câu chuyện bắt đầu vào khoảng 50 năm trước

when poachers began illegally hunting thousands of rhinos

khi những thợ săn bắt đầu săn bắn trái phép hàng nghìn con tê giác

across Africa for their horns.

trên khắp châu Phi để lấy sừng của chúng.

This, combined with civil wars in their territory,

Điều này cộng với những cuộc nội chiến trong lãnh thổ của chúng,

decimated northern white rhino populations.

đã phá hủy phần lớn những quần thể tê giác trắng phương bắc.

Concerned conservationists began trying to breed them in captivity in the 1970s,

Những nhà bảo tồn quan tâm đến điều này

đã nỗ lực nhân giống chúng ở tình trạng nuôi nhốt vào những năm 1970,

collecting and storing semen from males.

thu thập và lưu trữ tinh dịch từ con đực.

Only four rhinos were ultimately born through the ambitious breeding program.

Cuối cùng chỉ có bốn cá thể tê giác ra đời qua chương trình nhân giống đầy tham vọng.

Nájin, and her daughter Fatu were the last two.

Nájin và con gái của nó, Fatu là hai cá thể cuối cùng.

In 2014, conservationists discovered that neither can have a calf.

Năm 2014, những nhà bảo tồn phát hiện ra rằng cả hai đều không thể mang thai.

Though Nájin gave birth to Fatu, she now has weak hindlegs,

Mặc dù Nájin sinh ra Fatu, hiện tại chân sau của nó đã yếu,

which could harm her health if she became pregnant again.

đồng nghĩa là việc mang thai sẽ tổn hại đến sức khỏe của nó.

Fatu, meanwhile, has a degenerated uterine lining.

Trong khi đó, Fatu đã bị thoái hóa niêm mạc tử cung.

Then, the last northern white rhino male of the species, Sudan, died in 2018.

Sau đó, con tê giác trắng phương bắc đực cuối cùng có tên là Sudan

đã chết vào năm 2018.

But there was one glimmer of hope: artificial reproduction.

Tuy vậy, ta vẫn còn một tia hy vọng: nhân giống nhân tạo.

With no living males and no females able to carry a pregnancy,

Khi ta không có con đực và con cái không thể mang thai.

this is a complicated and risky process to say the least.

không nói quá khi cho rằng đây là một quá trình phức tạp và rủi ro.

Though scientists had stored semen, they would have to collect the eggs—

Dù các nhà khoa học đã lưu trữ tinh dịch,

họ cần phải thu thập trứng,

a complex procedure that requires a female to be sedated for up to two hours.

một quy trình phức tạp yêu cầu con cái cần phải bị hôn mê lên đến hai tiếng.

Then, they’d create a viable embryo in the lab—

Sau đó họ sẽ tạo ra một phôi thai phát triển được trong phòng thí nghiệm—

something that had never been done before, and no one knew how to do.

điều mà chưa từng được làm trước đó, và không ai biết cách thực hiện.

Đó thậm chí mới chỉ là sự khởi đầu—

Even that was just the beginning—

a surrogate mother of another rhino species

một người mẹ nuôi thuộc một loài tê giác khác

would have to carry the embryo to term.

sẽ phải mang bào thai đó đến lúc sinh ra.

Females of a closely related species, the southern white rhino,

Tê giác cái thuộc loài lân cận, tê giác trắng phương nam,

became both the key to developing a rhino embryo in a lab

trở thành chìa khóa nhằm phát triển một phôi thai tê giác ở phòng thí nghiệm

and the leading candidates for surrogate mothers.

và trở thành ứng viên hàng đầu để trở thành cá thể mang thai hộ.

Northern and southern white rhinos diverged about a million of years ago

Tê giác trắng phương bắc và phương nam đã phân tách khoảng một triệu năm trước

into separate— though still closely-related— species.

trở thành hai loài khác nhau nhưng vẫn có quan hệ gần gũi.

They inhabit different regions, and have slightly different physical traits.

Chúng trú ngụ ở những vùng khác nhau và có những đặc điểm thể trạng hơi khác nhau.

In a fortunate coincidence, several female southern white rhinos

Có một sự trùng hợp may mắn khi một vài con tê giác trắng phương nam cái

needed treatment for their own reproductive problems,

cần điều trị các vấn đề về sinh sản,

and researchers could collect eggs as part of that treatment.

và nhà nghiên cứu có thể thu thập trứng của chúng

như một phần của việc điều trị.

In Dvůr Králové Zoo in October 2015,

Tại sở thú Dvůr Králové vào tháng 10 năm 2015,

experts of IZW Berlin began collecting eggs from southern white rhinos

các chuyên gia của IZW Béc-lin đã bắt đầu thu thập trứng từ tê giác trắng phương nam

and sending them to Avantea, an animal reproduction laboratory in Italy.

và gửi chúng đến Avantea, phòng thí nghiệm sinh sản động vật tại Ý.

There, scientists developed and perfected a technique to create a viable embryo.

Tại đây, các nhà khoa học đã phát triển và hoàn thiện

một kỹ thuật tạo nên một bào thai có thể phát triển.

Once they mastered the technique,

Khi đã làm chủ được kỹ thuật đó,

researchers extracted Nájin and Fatu’s eggs on August 22, 2019

các nhà nghiên cứu đã lấy trứng của Nájin và Fatu

vào ngày 22 tháng 8 năm 2019

and flew them to Italy.

và gửi bằng đường bay qua Ý.

Three days later, they fertilized the eggs with sperm

Ba ngày sau đó,

họ đem trứng thụ tinh với tinh trùng của một con tê giác trắng phương bắc đực.

from a northern white rhino male.

After another week, two of the eggs made it to the stage of development

Sau một tuần, hai trong số trứng đến được giai đoạn phát triển

when the embryo can be frozen and preserved for future.

khi đó phôi thai có thể được đông lạnh và bảo quản để dùng trong tương lai.

Another collection in December 2019 produced one more embryo.

Lần thu thập khác vào tháng 12 năm 2019 đã tạo ra thêm một phôi thai.

As of early 2020, the plan is to collect Nájin and Fatu’s eggs three times a year

Tính đến đầu năm 2020,

kế hoạch là thu thập trứng của Nájin và Fatu ba lần một năm

if they’re healthy enough.

nếu chúng đủ khỏe mạnh.

In the meantime, researchers are looking for

Trong lúc đó, những nhà nghiên cứu đang tìm ra

promising southern white rhino surrogate mothers—

một cá thể tê giác trắng phương nam mang thai hộ tiềm năng

ideally who’ve carried a pregnancy to term before.

lý tưởng nhất là con tê giác đã từng mang thai trước đó.

The surrogacy plan is somewhat of a leap of faith—

Kế hoạch tê giác mang thai hộ phần nào đó là bước tiến dựa vào niềm tin

southern and northern white rhinos have interbred

tê giác trắng phương bắc và phương nam đã lai giống với nhau

both during the last glacial period and more recently in 1977,

vào kỷ băng hà cuối cùng và gần hơn là vào năm 1977,

so researchers are optimistic a southern white rhino

nên các nhà nghiên cứu tỏ ra lạc quan rằng một con tê giác trắng phương nam

would be able to carry a northern white rhino to term.

sẽ có khả năng mang thai một con tê giác trắng phương bắc thành công.

Also, the two species’ pregnancies are the same length.

Bên cạnh đó, hai giống này có thời gian mang thai giống nhau.

Still, transferring an embryo to a rhino is tricky

Tuy vậy, việc cấy một phôi thai vào một con tê giác sẽ khó khăn

because of the shape of the cervix.

do hình dạng của cổ tử cung.

The ultimate goal, which will take decades,

Mục tiêu cuối cùng, điều sẽ kéo dài nhiều thập kỷ,

is to establish a breeding population of northern white rhinos

là tạo nên quần thể tê giác trắng phương bắc được nuôi tạo

in their original range.

trong lãnh thổ ban đầu của chúng.

Studies suggest that we have samples from enough individuals

Những nghiên cứu chỉ ra rằng chúng ta có đủ mẫu vật từ các cá thể

to recreate a population with the genetic diversity the species had a century ago.

để tái tạo một quần thể với sự đa dạng gen

mà loài đã từng có một thế kỷ trước.

Though the specifics of this effort are unique,

Mặc dù những chi tiết cụ thể về nỗ lực này rất độc đáo,

as more species face critical endangerment or functional extinction,

vì có nhiều loài cũng đang rất nguy cấp hay đã tuyệt chủng về mặt chức năng,

it’s also an arena for big questions:

nỗ lực đó cũng tạo ra những câu hỏi lớn:

do we have a responsibility to try to bring species back from the brink,

liệu chúng ta có trách nhiệm nỗ lực phục hồi loài đang ở bờ vực tuyệt chủng,

especially when human actions brought them there in the first place?

đặc biệt là khi chính con người đưa chúng đến bờ vực đó?

Are there limits to the effort we should expend

Liệu có giới hạn nào cho nỗ lực chúng ta cần bỏ ra

on saving animals threatened with extinction?

cho việc cứu động vật có nguy cơ tuyệt chủng hay không?