The last living members of an extinct species - Jan Stejskal

Tłumaczenie: Julia Szczepańska Korekta: Ola Królikowska

In the savannahs of Kenya, two female northern white rhinos, Nájin and Fatu,

Na kenijskiej sawannie Nájin i Fatu, samice białego nosorożca północnego,

munch contentedly on the grass.

pasą się z zadowoleniem.

At the time of this video’s publication,

W momencie publikacji tego filmu

these are the last two known northern white rhinos left on Earth.

są dwoma ostatnimi nosorożcami północnymi na Ziemi.

Their species is functionally extinct—

Ten gatunek jest właściwie wymarły.

without a male, Nájin and Fatu can’t reproduce.

Bez samca Nájin i Fatu nie mogą się rozmnożyć.

And yet, there’s still hope to revive the northern white rhino.

Mimo wszystko jest jeszcze szansa na uratowanie tego gatunku.

How can that be?

Jak to możliwe?

The story starts about 50 years ago,

Historia zaczęła się około 50 lat temu,

when poachers began illegally hunting thousands of rhinos

kiedy kłusownicy zaczęli nielegalnie polować na tysiące nosorożców

across Africa for their horns.

w całej Afryce z powodu ich rogów.

This, combined with civil wars in their territory,

To i wojna domowa na ich terytorium

decimated northern white rhino populations.

zdziesiątkowało populację białych nosorożców północnych.

Concerned conservationists began trying to breed them in captivity in the 1970s,

W latach 70. zaniepokojeni ekolodzy zaczęli próby hodowli w niewoli,

collecting and storing semen from males.

zbierając i magazynując nasienie samców.

Only four rhinos were ultimately born through the ambitious breeding program.

Ostatecznie tylko cztery nosorożce narodziły się dzięki temu programowi.

Nájin, and her daughter Fatu were the last two.

Nájin i jej córka Fatu były ostatnie.

In 2014, conservationists discovered that neither can have a calf.

W 2014 roku ekolodzy odkryli, że żadna z nich nie może rodzić.

Though Nájin gave birth to Fatu, she now has weak hindlegs,

Mimo że Nájin urodziła Fatu, ma teraz zbyt słabe tylne nogi,

which could harm her health if she became pregnant again.

co może zaszkodzić jej zdrowiu, gdyby ponownie zaszła w ciążę.

Fatu, meanwhile, has a degenerated uterine lining.

Z kolei Fatu ma zwyrodniały nabłonek macicy.

Then, the last northern white rhino male of the species, Sudan, died in 2018.

Ostatni samiec gatunku, Sudan, zmarł w 2018 roku.

But there was one glimmer of hope: artificial reproduction.

Ostatni płomyk nadziei to sztuczna reprodukcja.

With no living males and no females able to carry a pregnancy,

Bez żywego samca i samicy zdolnej donosić ciążę

this is a complicated and risky process to say the least.

to bardzo skomplikowany i ryzykowny proces.

Though scientists had stored semen, they would have to collect the eggs—

Choć naukowcy mieli nasienie, musieli też zebrać komórki jajowe.

a complex procedure that requires a female to be sedated for up to two hours.

To złożona procedura wymagająca uśpienia zwierzęcia nawet na dwie godziny.

Then, they’d create a viable embryo in the lab—

Następnie mieli doprowadzić do zapłodnienia w laboratorium.

something that had never been done before, and no one knew how to do.

Nikt wcześniej tego nie robił, ani nie wiedział, jak to zrobić.

Even that was just the beginning—

To dopiero początek.

a surrogate mother of another rhino species

Matka zastępcza z innego podgatunku nosorożca

would have to carry the embryo to term.

musiałaby nosić płód do rozwiązania.

Females of a closely related species, the southern white rhino,

Samice blisko spokrewnionego gatunku, białego nosorożca południowego,

became both the key to developing a rhino embryo in a lab

stały się kluczowe dla rozwoju zarodka w laboratorium.

and the leading candidates for surrogate mothers.

Są najlepszymi kandydatkami na matki zastępcze.

Northern and southern white rhinos diverged about a million of years ago

Nosorożce północne i południowe podzieliły się około miliona lat temu

into separate— though still closely-related— species.

na dwa osobne, choć dalej blisko spokrewnione podgatunki.

They inhabit different regions, and have slightly different physical traits.

Zamieszkują różne obszary i mają nieco inne cechy fizyczne.

In a fortunate coincidence, several female southern white rhinos

Szczęśliwym zbiegiem okoliczności, kilka samic południowego nosorożca

needed treatment for their own reproductive problems,

wymagało leczenia ze względu na ich problemy rozrodcze,

and researchers could collect eggs as part of that treatment.

dzięki czemu naukowcy mogli pobrać ich komórki jajowe.

In Dvůr Králové Zoo in October 2015,

W czeskim Dvůr Králové Zoo w październiku 2015 roku

experts of IZW Berlin began collecting eggs from southern white rhinos

eksperci berlińskiego instytutu badawczgo

zaczęli zbierać komórki jajowe nosorożca południowego

and sending them to Avantea, an animal reproduction laboratory in Italy.

i wysyłać je do Avantea, włoskiego laboratorium reprodukcji zwierząt.

There, scientists developed and perfected a technique to create a viable embryo.

Tam naukowcy udoskonalili technikę tworzenia zdolnego do życia zarodka.

Once they mastered the technique,

Po dopracowaniu metody,

researchers extracted Nájin and Fatu’s eggs on August 22, 2019

22 sierpnia 2019 roku naukowcy wydobyli komórki Nájin i Fatu

and flew them to Italy.

i przewieźli je do Włoch.

Three days later, they fertilized the eggs with sperm

Trzy dni później zapłodnili komórki nasieniem nosorożca północnego.

from a northern white rhino male.

After another week, two of the eggs made it to the stage of development

Po tygodniu dwie komórki dotarły do etapu rozwoju,

when the embryo can be frozen and preserved for future.

w którym zarodek może być zamrożony i zachowany na przyszłość.

Another collection in December 2019 produced one more embryo.

Kolejne pobranie w grudniu 2019 roku zapewniło nowy zarodek.

As of early 2020, the plan is to collect Nájin and Fatu’s eggs three times a year

Na początek 2020 roku w planach jest pobieranie komórek trzy razy w roku,

if they’re healthy enough.

jeśli umożliwi to zdrowie Nájin i Fatu.

In the meantime, researchers are looking for

Tymczasem naukowcy poszukują

promising southern white rhino surrogate mothers—

zastępczej matki z gatunku nosorożca południowego.

ideally who’ve carried a pregnancy to term before.

Najlepiej takiej, która już wcześniej donosiła ciążę.

The surrogacy plan is somewhat of a leap of faith—

Ten plan opiera się na dużych pokładach nadziei.

southern and northern white rhinos have interbred

Nosorożce południowe i północne już się krzyżowały

both during the last glacial period and more recently in 1977,

w okresie zlodowacenia i niedawno, w 1977 roku,

so researchers are optimistic a southern white rhino

więc naukowcy mają nadzieję, że samica nosorożca południowego

would be able to carry a northern white rhino to term.

jest w stanie urodzić nosorożca północnego.

Also, the two species’ pregnancies are the same length.

Co więcej, ciąże obu podgatunków trwają tyle samo.

Still, transferring an embryo to a rhino is tricky

Jednak transfer zarodka jest trudny

because of the shape of the cervix.

z powodu kształtu szyjki macicy.

The ultimate goal, which will take decades,

Głównym celem, którego osiągnięcie może potrwać dekady,

is to establish a breeding population of northern white rhinos

jest stworzenie populacji lęgowej nosorożców północnych

in their original range.

w jej oryginalnej formie.

Studies suggest that we have samples from enough individuals

Badania sugerują, że mamy próbki od wystarczającej liczby osobników,

to recreate a population with the genetic diversity the species had a century ago.

żeby odtworzyć gatunek z genetyczną różnorodnością sprzed stu lat.

Though the specifics of this effort are unique,

Mimo że specyfika tych działań jest unikalna,

as more species face critical endangerment or functional extinction,

w momencie, kiedy tak wiele gatunków jest na progu wymarcia,

it’s also an arena for big questions:

stawiane są ważne pytania.

do we have a responsibility to try to bring species back from the brink,

Czy mamy obowiązek ratować gatunki stojące nad krawędzią,

especially when human actions brought them there in the first place?

szczególnie, że to ludzkie działania je na tę krawędź sprowadziły.

Are there limits to the effort we should expend

Czy powinny być granice

on saving animals threatened with extinction?

w ratowaniu gatunków zagrożonych wyginięciem?