A day in the life of a Peruvian shaman - Gabriel Prieto

Translator: Nguyễn Minh Thư Đặng Reviewer: Ly Nguyễn

At the temple of the fisherman, Quexo, the village shaman,

Ở một đền thờ ngư dân, Quexo, một dân làng thuộc tôn giáo Shaman

looks out over the ocean and frowns.

nhìn về phía biển khơi và cau mày.

It’s a still morning– unusually still,

Hôm đó là một buổi sáng tĩnh lặng lạ kỳ.

and the lack of wind is the latest in a series of troubling signs.

Bầu trời ít gió là một trong những dấu hiệu đáng lo ngại.

The year is 1400 BCE.

Đó là vào năm 1400 trước Công Nguyên.

Quexo’s village sits in the dusty, treeless desert

Ngôi làng của Quexo nằm trong vùng sa mạc nhiều cát và không có cây,

between the towering Andes and Pacific Ocean.

nằm giữa dãy núi Andes hùng vĩ và Thái Bình Dương.

The villagers live off the sea, harvesting reeds,

Dân làng sống dựa vào nghề biển, thu hoạch cây lau sậy,

drying them in the sun, and using them to build fishing boats.

phơi khô dưới nắng và sử dụng chúng để đóng ngư thuyền.

Every day in the summer,

Vào mỗi ngày hè,

the men set out on these boats to hunt shark and other fish

nam giới trong làng sẽ ra khơi để săn bắt cá mập và những loài cá khác

while the women harvest shellfish and sea urchins.

trong khi phụ nữ sẽ thu hoạch vỏ sò và nhím biển.

In winter, storms bring powerful waves, which cross the vast ocean unobstructed

Vào mùa đông, những cơn bão mang theo sóng biển dữ dội vượt qua đại dương lớn

to detonate on these shores.

đổ ập vào bờ.

Most years, Quexo’s village catches more than enough fish.

Hầu như năm nào làng của Quexo cũng bắt nhiều cá hơn cần thiết.

But this year, the winds have died and the fish have dwindled.

Nhưng năm nay lại ít gió và nguồn cá đã cạn kiệt.

Quexo has seen this pattern before:

Quexo đã nhận ra đặc điểm này từ trước:

the fish disappear, then the violent rains arrive,

đàn cá biết mất, sau đó là những cơn mưa như trút nước

causing flash floods that dissolve mud bricks and wash away settlements.

gây ra dòng lũ dữ dội làm tan đi gạch bùn và cuốn trôi nhà cửa.

He needs to stop the bad weather before the storms come—

Anh ấy cần ngăn lại thời tiết tồi tệ này trước khi cơn bão tới -

his only hope is a special ritual he’s been planning.

hi vọng duy nhất của anh ấy là một nghi lễ đặc biệt mà anh đã chuẩn bị

Quexo spends much less time in the ocean than the other villagers.

Quexo dành ít thời gian ngoài biển hơn những dân làng khác.

He became a shaman after seeing a sign in the sea one morning—

Anh ấy đã theo tôn giáo Shaman sau khi nhìn thấy một dấu hiệu trên biển -

like his father and grandfather before him.

giống như cha và ông của mình trước đó.

This morning,

Sáng hôm nay,

he walks to the nearby sacred mountain as the sun rises.

anh ấy đi bộ gần ngọn núi linh thiêng vào lúc mặt trời mọc.

There, he gathers ceremonial cactus and herbs like “horse tail,”

Lúc ấy, anh ấy thu thập xương rồng và thảo mộc khác như cỏ tháp bút,

“stonebreaker," and valerian, along with the mineral hematite.

cây diệp hạ châu và hoa nữ lang cùng những khoáng sản hematit khác.

Back in the village, everyone is preparing to leave

Tại ngôi làng, mọi người đang chuẩn bị

for a religious festival at a large temple inland.

cho một lễ hội tôn giáo tại một đền thờ lớn trong đất liền.

The festival marks the beginning of what is usually the season of abundance,

Lễ hội này đánh dấu sự khởi đầu cho mùa của sự dồi dào.

but with the signs pointing to storms, Quexo isn’t feeling too celebratory.

Nhưng, khi nhìn thấy các dấu hiệu của bão, Quexo không cảm thấy vui mừng chút nào.

Whole families travel to the festival, where they camp for a few days.

Cả gia đình anh khởi hành đến lễ hội, nơi mà họ sẽ ở lại trong vài ngày.

They’ve packed seaweed, carved bones, gourd bowls, reed mats,

Họ mang theo rong biển, xương chạm khắc, bát bầu, thảm lau sậy,

and other goods to trade in the market around the temple.

và những loại hàng hóa khác để trao đổi ở ngôi chợ trong đền.

Quexo inspects the goods to make sure everything is of the finest quality.

Quexo xem xét những món hàng để đảm bảo rằng mọi thứ đều đạt chất lượng cao.

He brings the herbs he gathered to trade for cinnabar,

Anh ấy mang những cây thảo mộc đã nhặt, trao đổi với chu sa,

a mineral that comes from the highlands in the Andes.

một loại khoáng sản đến từ vùng núi cao của dãy Andes.

He needs cinnabar for his ritual to ward off the storms.

Anh cần chu sa cho nghi lễ tránh bão.

Around lunchtime, the sprawling temple rises out of the desert ahead.

Khoảng giờ trưa, ngôi đền rực rỡ xuất hiện ở vùng sa mạc phía trước.

People have come from all along the coast and the foothills.

Người dân đã đến dọc theo bờ biển và lối đi.

The women handle trade transactions— they’re looking for cotton and ceramics.

Phụ nữ phụ trách việc trao đổi - họ cần cotton và sứ.

Men aren’t usually allowed to do the trading,

Đàn ông thường không được phép làm việc buôn bán,

but shamans are an exception.

nhưng người Shaman là một ngoại lệ.

Though Quexo is a man, during rituals he becomes half man, half woman,

Mặc dù Quexo là nam, trong nghi lễ, anh ấy trở nên nửa đàn ông, nửa phụ nữ,

and this ambiguity makes his role more flexible outside ceremonies too.

sự mơ hồ này giúp cho vai trò của anh ấy trở nên linh hoạt bên ngoài nghi lễ.

Quexo can’t find any cinnabar in the market,

Quexo không thể tìm thấy chu sa trong chợ,

so he heads to the main temple,

nên đã tiến về phía đền thờ chính,

dodging children playing in the plaza.

tránh những đứa trẻ đang chơi đùa trong tòa tháp.

He puts on his ceremonial garb: red face paint, earrings,

Anh ấy mặc vào y phục làm lễ: vẽ đỏ lên mặt, đeo hoa tai,

and a necklace of shark’s teeth and vertebrae.

và đeo lên chiếc vòng cổ được kết từ răng và đốt sống của cá mập.

Inside, the ceremonies are already underway,

Bên trong, nghi lễ đang được tiến hành,

and the shamans have drunk the sacred cactus drink.

và người tôn giáo Shaman đã uống thứ nước xương rồng linh thiêng.

Many of them are Quexo’s friends from festivals over the years,

Rất nhiều trong số họ là bạn của Quexo từ những lễ hội trước đó,

but he doesn’t see the mountain shamans who would have cinnabar.

nhưng những người Shaman có chu sa thì lại không thấy đâu.

He begins to panic.

Anh ấy bắt đầu lo lắng.

If the highland shamans don’t show up,

Nếu những người Shaman ấy không xuất hiện,

his only option will be to make the long walk into the mountains.

lựa chọn duy nhất của anh sẽ là phải đi bộ dài xuống núi.

It’s a dangerous journey that takes five days,

Đó là một cuộc hành trình nguy hiểm tốn đến 5 ngày,

precious time he doesn’t have to waste.

một khoảng thời gian quý giá mà anh ấy không nên lãng phí.

But perhaps he has no choice.

Nhưng không còn sự lựa chọn nào khác.

He refuses the sacred cactus and sets off toward the mountains.

Anh ấy từ chối nước xương rồng và khởi hành ngay về phía ngọn núi.

As he leaves the settlement behind, he sees a group approaching.

Khi đang rời ngôi đền, anh ấy thấy một nhóm người đang đến gần.

He recognizes them as highlanders by their llamas.

Anh ấy nhận ra họ là những người vùng núi từ con lạc đà.

He dashes toward their shaman.

Anh ấy chạy nhanh về phía người Shaman.

Barely pausing to say hello, he offers him hematite, dried seaweed,

Chỉ dừng lại một chút để chào hỏi, anh ấy dâng lên hematit, rong biển

and empty shells to grind up for lime and chew with coca leaves.

và vỏ sò rỗng dùng để xay cùng chanh và nhai cùng lá coca.

In return, the other shaman gives him the precious cinnabar.

Để trao đổi, người Shaman đưa cho anh chu sa quý báu.

With the key to his ritual in hand,

Có được điều cần thiết cho nghi lễ,

Quexo heads home to the temple of the fisherman

Quexo trở về ngôi đền ngư dân,

in hopes of turning the tide.

với hi vọng xóa tan đi được cơn bão.