Mating frenzies, sperm hoards, and brood raids: The life of a fire ant queen - Walter R. Tschinkel

Reviewer: Da My Tran Ngoc

It’s June, just after a heavy rainfall,

Vào tháng sáu, chỉ sau một trận mưa nặng hạt,

and the sky is filling with creatures we wouldn’t normally expect to find there.

và bầu trời ngập tràn những sinh vật chúng ta thường không mong sẽ nhìn thấy.

At first glance, this might be a disturbing sight.

Thoạt nhìn, đây có lẽ là một cảnh tượng đáng lo ngại.

But for the lucky males and females of Solenopsis invicta,

Nhưng đối với những chú kiến lửa đỏ đực và cái (Tên khoa học: Solenopsis invicta),

otherwise known as fire ants, it’s a day of romance.

hay còn gọi là kiến lửa, thì đây là một ngày đầy lãng mạn.

This is the nuptial flight,

Đó là một “lễ cưới trên không”,

khi hàng nghìn kiến đực và kiến cái có khả năng sinh sản,

when thousands of reproduction-capable male and female ants,

called alates, take wing for the first and last time.

còn gọi là kiến cánh alate,

cất cánh bay lần đầu cũng như lần cuối trong đời.

But even for successful males who manage to avoid winged predators,

Nhưng ngay cả khi những chú kiến đực đã tránh được những kẻ săn mồi có cánh,

this mating frenzy will prove lethal.

thì việc điên cuồng giao phối này cũng sẽ dẫn đến cái chết.

And for a successfully mated female, her work is only beginning.

Và với kiến cái đã giao phối thành công, thì công việc của nàng chỉ mới bắt đầu.

Having secured a lifetime supply of sperm from her departed mate,

Khi có được nguồn cung cấp tinh trùng trọn đời từ bạn tình đã mất của mình,

our new queen must now single-handedly start an entire colony.

Nữ hoàng mới của chúng ta phải một tay xây dựng toàn bộ bầy đàn của mình.

Descending to the ground,

Khi hạ cánh xuống mặt đất,

she searches for a suitable spot to build her nest.

nàng bắt đầu tìm kiếm địa điểm thích hợp để xây dựng tổ của mình.

Ideally, she can find somewhere with loose, easy-to-dig soil—

Thật lý tưởng nếu nàng có thể tìm được nơi nào đó có đất xốp, dễ đào—

like farmland already disturbed by human activity.

như là đất trồng trọt đã được đào xới do các hoạt động của con người.

Once she finds the perfect spot, she breaks off her wings—

Một khi tìm được địa điểm tuyệt hảo, nàng gỡ bỏ đi đôi cánh của mình—

creating the stubs that establish her royal status.

để tạo ra những chỗ nhú nhằm thiết lập địa vị Nữ hoàng của mình.

Then, she starts digging a descending tunnel ending in a chamber.

Sau đó, nàng bắt đầu đào một đường hầm sâu xuống đất

tận cùng là một cái khoang.

Here the queen begins laying her eggs, about ten per day,

Tại đây, kiến chúa bắt đầu đẻ trứng, khoảng mười trứng một ngày,

and the first larvae hatch within a week.

và không quá một tuần thì ấu trùng đầu tiên sẽ nở.

Over the next three weeks,

Hơn ba tuần tiếp theo,

the new queen relies on a separate batch of unfertilized eggs

nàng kiến chúa mới này phải ăn số trứng không được thụ tinh tách riêng

to nourish both herself and her brood,

để nuôi dưỡng cả mình và đàn con,

losing half her body weight in the process.

nàng bị sụt đi một nửa trọng lượng trong quá trình đẻ trứng.

Thankfully, after about 20 days,

Thật may là khoảng 20 ngày sau,

these larvae grow into the first generation of workers,

những ấu trùng này phát triển thành thế hệ kiến thợ đầu tiên,

ready to forage for food and sustain their shrunken queen.

sẵn sàng tìm kiếm thức ăn và nuôi dưỡng Nữ hoàng gầy gò của mình.

Her daughters will have to work quickly though—

Dù con gái của nàng buộc phải làm việc thật nhanh chóng—

returning their mother to good health is urgent.

nhưng việc trả lại sức khỏe tốt cho mẹ mình là điều cấp thiết.

In the surrounding area,

Ở khu vực lân cận,

dozens of neighboring queens are building their own ant armies.

hàng chục Nữ hoàng láng giềng cũng đang xây dựng đội quân kiến của riêng mình.

These colonies have peacefully coexisted so far,

Đến lúc này, những đàn kiến vẫn chung sống hòa bình với nhau,

but once workers appear,

nhưng một khi kiến thợ xuất hiện,

a phenomenon known as brood-raiding begins.

thì sẽ bắt đầu hiện tượng gọi là cướp bóc ấu trùng.

Workers from nests up to several meters away

Những gã kiến thợ từ các tổ cách xa đến vài mét

begin to steal offspring from our queen.

bắt đầu lấy trộm ấu trùng từ tay kiến chúa của chúng ta.

Our colony retaliates,

Đàn kiến của chúng ta trả đũa lại,

but new waves of raiders from even further away

nhưng những đợt đột kích khác từ kẻ địch ở xa hơn

overwhelm the workers.

đã áp đảo những chú kiến thợ của ta.

Within hours, the raiders have taken our queen’s entire brood supply

Trong vòng vài giờ, những kẻ đột kích này đã cướp đi toàn bộ con của kiến chúa

to the largest nearby nest—

đem đến tổ kiến lớn nhất gần đó—

and the queen’s surviving daughters abandon her.

và những cô con gái còn sống sót cũng rời bỏ Nữ hoàng.

Chasing her last chance of survival,

Đuổi theo cơ hội sống cuối cùng của mình,

the queen follows the raiding trail to the winning nest.

kiến chúa men theo dấu chân của những kẻ đột kích

để tìm đến tổ kiến thắng lợi.

She fends off other losing queens and the defending nest’s workers,

Nàng chống trả thành công

những kiến chúa thua cuộc khác và kiến thợ bảo vệ tổ đó,

fighting her way to the top of the brood pile.

chiến đấu theo cách của mình để đến được đỉnh của đống ấu trùng.

Ở những nơi kiến chúa khác bại trận,

Her daughters help their mother succeed where other queens fail—

các con nàng giúp mẹ giành chiến thắng—

defeating the reigning monarch, and usurping the brood pile.

bằng cách đánh bại Nữ hoàng đang trị vì, và chiếm đoạt đống ấu trùng.

Eventually, all the remaining challengers fail,

Cuối cùng, tất cả kẻ thách thức khác đều thất bại,

until only one queen— and one brood pile— remains.

đến khi chỉ còn lại một Nữ vương kiến và một đống ấu trùng.

Now presiding over several hundred workers in the neighborhood’s largest nest,

Lúc này, khi đã chỉ huy vài trăm kiến thợ ở chiếc tổ lớn nhất trong vùng,

our victorious queen begins aiding her colony in its primary goal:

Nữ vương toàn thắng của chúng ta bắt đầu thực hiện mục tiêu chính của đàn:

reproduction.

đó là việc sinh sản.

For the next several years, the colony only produces sterile workers.

Vài năm sau đó, đàn kiến chỉ sinh ra kiến thợ không có khả năng sinh sản.

Nhưng một khi số lượng kiến nhiều hơn khoảng 23.000 con,

But once their population exceeds about 23,000,

it changes course.

thì tiến trình lại thay đổi.

From now on, every spring,

Từ lúc đó trở đi, vào mỗi mùa xuân,

the colony will produce fertile alate males and females.

đàn kiến sẽ sinh ra những chú kiến đực và kiến cái có khả năng sinh sản.

The colony spawns these larger ants throughout the early summer,

Đàn kiến sẽ đẻ những chú kiến lớn hơn này trong suốt đầu mùa hạ,

and returns to worker production in the fall.

và trở lại đẻ kiến thợ vào mùa thu.

After heavy rainfalls, these alates take to the skies,

Sau những trận mưa lớn,

những chú kiến có cành này sẽ bay lên bầu trời,

and spread their queen’s genes up to a couple hundred meters downwind.

và gieo rải gen kiến chúa của chúng ở độ cao vài trăm mét theo chiều gió.

But to contribute to this annual mating frenzy,

Nhưng để góp phần vào cuộc giao phối điên cuồng hàng năm này,

the colony must continue to thrive as one massive super-organism.

đàn kiến phải tiếp tục phát triển mạnh giống như một siêu-tổ-chức có quy mô lớn.

Every day, younger ants feed the queen and tend to the brood,

Mỗi ngày, những chú kiến nhỏ tuổi hơn cho kiến chúa ăn và ấp trứng,

while older workers forage for food and defend the nest.

trong khi kiến thợ lớn tuổi hơn tìm kiếm thức ăn và bảo vệ tổ của mình.

When intruders strike,

Khi có kẻ xâm nhập tấn công,

these older warriors fend them off using poisonous venom.

những chiến binh lớn tuổi này dùng nọc độc để chống đỡ.

After rainfalls, the colony comes together,

Sau những trận mưa, đàn kiến tập hợp lại với nhau,

using the wet dirt to expand their nest.

sử dụng đất ẩm để mở rộng tổ của mình.

And when a disastrous flood drowns their home,

Và khi một trận lụt thảm khốc nhấn chìm nhà của chúng,

the sisters band together into a massive living raft—

các chị em kiến kết hợp lại với nhau tạo thành một cái bè sống khổng lồ—

carrying their queen to safety.

mang kiến chúa của chúng đến nơi an toàn.

But no matter how resilient,

Nhưng dù có kiên cường đến đâu,

the life of a colony must come to an end.

cuộc đời của đàn kiến cũng phải đến hồi kết thúc.

After about 8 years, our queen runs out of sperm

Khoảng 8 năm sau, nữ hoàng của chúng ta đã hết cạn tinh dịch

and can no longer replace dying workers.

và không thể thay mới những chú kiến thợ sắp chết được nữa.

The nest’s population dwindles, and eventually,

Dân số của tổ kiến thoái hóa dần, và cuối cùng,

they’re taken over by a neighboring colony.

đàn kiến lân cận sẽ tiếp quản chiếc tổ này.

Our queen’s reign is over, but her genetic legacy lives on.

Triều đại kiến chúa đã kết thúc,

nhưng gen di truyền nàng để lại vẫn còn nguyên.