Can you outsmart the slippery slope fallacy? - Elizabeth Cox

Translator: Hoàn mỹ Hồ Reviewer: Thu Ha Tran

On the plains of the Serengeti, a dung beetle

Trên đồng bằng của Serengeti, một chú bọ phân

rolls his perfectly sculpted ball of dung away from competitors.

đang di dời quả phân đã điêu khắc hoàn hảo xa tầm tay của đối thủ.

In this Canadian river, a beaver rushes to reinforce her dam

Còn ở con sông Canada này, một cô hải ly gấp rút gia cố lại kênh đập

as it threatens to burst.

để kênh không bị vỡ ra.

As the snowball thunders down the mountainside,

Đây thì một quả cầu tuyết đang lăn xuống sườn núi

gaining momentum, the arctic foxes run for cover—

nên mấy cậu cáo bắc cực này đang chạy tìm chỗ ẩn nấp.

I can't stand these nature programs.

Thật chả hiểu nổi cái chương trình này.

Always the same story, and not a rational actor in sight. What else is on?

Vẫn kịch bản cũ, nét diễn thì giả trân. Còn gì khác coi không nhỉ?

It’s April 1954, and Vietnamese nationalists are on the verge of victory

Ơ từ từ, đó là vào tháng 4 năm 1954, nhân dân Việt Nam trên đà

against French forces fighting for control of Vietnam.

kháng chiến chống Pháp giành độc lập chủ quyền.

Their victory could lead to an independent Vietnam

Cuộc tổng khởi nghĩa này đã mang lại độc lập khối lãnh thổ

under communist leader Ho Chi Minh.

dưới sự lãnh đạo của vị cha già dân tộc Hồ Chí Minh.

The United States President, Dwight D. Eisenhower,

Tổng thống Hoa Kỳ, Dwight D. Eisenhower,

is holding a press conference to comment on these developments.

tổ chức một cuộc họp báo để bình luận về sự thay đổi của cục diện này.

Well, if you really must.

Vâng, nếu thật sự cần thiết.

Eisenhower claims that by virtue of what he calls the “falling domino principle,”

Eisenhower tuyên bố rằng dựa trên “nguyên tắc domino”,

communist control of Vietnam would be the “beginning of a disintegration”

sự kiểm soát của cộng sản đối với Việt Nam sẽ là “khởi đầu cho sự tan rã”

that would be certain to cause “incalculable loss.”

điều đó sẽ chắc chắn để lại những “hậu quả khôn lường”.

The beetles and beavers may be beyond my reach,

Tụi bọ cánh cứng và hải ly có thể nằm ngoài tầm với của tôi,

but surely here's someone I can reason with.

nhưng chắc chắn tôi có thể tranh luận với vị tổng thống này.

Now, Mr. President, let’s take a deep breath, shall we?

Giờ thì, dạ kính thưa Tổng thống, chúng ta bình tĩnh phân tích nhé?

It’s a big leap—or, one might say, a long slide—

Đây sẽ là một bước nhảy vọt, hoặc là một bước trượt dài

from communist governance of Vietnam

dưới sự lãnh đạo của cộng sản Việt Nam

to the global spread of authoritarian communist regimes.

có tầm ảnh hưởng đến chế độ cộng sản toàn cầu.

It’s as if we were to say you were clothed,

Ví dụ như mỗi ngày tổng thống mặc quần áo,

now you’re in your underwear,

giờ thì không một mảnh vải che thân

so soon everyone in the world will be completely naked.

thì sớm thôi mọi người trên thế giới sẽ khỏa thân hoàn toàn. :D

Don’t worry, I may have that power, but I promise not to use it.

Đừng lo lắng, cho dù tôi có phép thuật, nhưng tôi hứa không sử dụng bây giờ đâu.

Now, as I was saying, this kind of argument,

Bây giờ, như đã nói, kiểu lập luận này,

where one step, let’s call it A, kicks off a string of events

bước một hãy gọi nó là A, bắt đầu một chuỗi sự kiện

that inevitably culminates in an extreme scenario,

dẫn đến các hậu quả tiêu cực mà hay có trong các kịch bản cực đoan á,

let’s call it Z, is known as a slippery slope.

còn Z sẽ tượng trưng cho một con dốc trơn trượt.

Many such arguments focus on catastrophe,

Cứ tưởng nhiều cuộc tranh cãi tập trung vào các kết quả tiêu cực,

but the slope to an extreme positive outcome can be just as slippery.

nhưng hóa ra lại “trượt” trên con dốc dẫn đến các mặt tích cực đó.

The trouble with this kind of argument is that,

Với kiểu lập luận này thì hay có vấn đề

in presenting Z is the inevitable outcome of A,

mặc định rằng Z là kết quả tất yếu của A

it almost always overstates the likelihood that Z will happen

và hầu như luôn phóng đại khả năng cao Z sẽ xảy ra

if A happens.

chỉ khi A xảy ra.

Why?

Tại sao?

Allow me to trouble you with some math.

Cho phép tôi vận dụng môn toán nào.

Let’s assume for the sake of argument that, taken individually,

Hãy giả sử vì lợi ích của lập luận được tính riêng lẻ,

each step between A and Z is independent from the others

có thể có tính chất bắc cầu giữa A và Z

and very likely— 99%.

và lên đến — 99%.

So the probability that A causes B, that B causes C,

Vì vậy, xác suất mà A dẫn đến B, và B dẫn đến C,

that C causes D, and so on, is each 99%.

và C dẫn đến D và cứ vậy, là 99%.

Even so, each additional step adds an opportunity to alter the outcome,

Mặc dù vậy, mỗi bước bổ sung sẽ thêm một cơ hội để thay đổi kết quả,

and A is only 78% likely to lead to Z—

và ước tính A chỉ có 78% có khả năng dẫn đến Z—

far from an inevitability.

xa khỏi kết quả tất yếu.

If there’s a 95% likelihood of each step,

Nếu có 95% khả năng xảy ra ở mỗi bước,

the chance that A leads to Z plummets to about 28%.

thì khả năng từ A dẫn đến Z giảm mạnh xuống khoảng 28%.

If there’s a 90% likelihood at each step—

Nếu có 90% khả năng xảy ra ở mỗi bước—

still very likely by most standards—

dựa vào lý thuyết

the chance that A leads to Z is only 7%.

thì tính chất từ A dẫn đến Z chỉ có 7%.

And if 24 of the 25 steps between A and Z are 99% likely,

Và nếu có 24/25 bước giữa A và Z có khả năng xảy ra 99%,

and one is 50% likely,

và một bước có khả năng là 50%,

the chance that A leads to Z

thì từ A đến Z

goes down from 78% to 39%.

giảm từ 78% xuống 39%.

Back to your situation.

Quay lại vị tổng thống nào,

I won’t deny you have reason to be concerned.

tôi có thể hiểu tại sao ngài lại lo lắng.

You’re warily watching as powerful authoritarian communist regimes

Một phần ngài được coi là một tượng đài của chế độ độc tài cộng sản

in the Soviet Union and China try to spread their form of governance.

có ảnh hưởng phổ biến đến hình thức tự trị của Liên Xô và Trung Quốc.

But let’s take a look at the chain of events you suggest:

Nhưng hãy nhìn vào chuỗi trong số các sự kiện ngài đề xuất:

You say that the countries surrounding Vietnam

ngài nói rằng các quốc gia xung quanh Việt Nam

would all soon fall under communist rule;

sẽ sớm rơi vào sự cai trị của cộng sản;

that this would result in a loss of essential trade

rằng điều này sẽ tạo ra một lỗ hổng trong thương mại thiết yếu

with these countries for others;

của các quốc gia này;

that with no non-communist nations left to trade with,

và không còn quốc gia phi cộng sản nào mở cửa cho việc kinh doanh,

Japan would be pressured towards communism

rồi Nhật Bản bị yếu thế trước chủ nghĩa cộng sản

and that this, in turn, would threaten Australia and New Zealand.

và điều này, lần lượt đe dọa đến Úc và New Zealand.

Your ultimate fear, if I may presume,

Vậy nên ngài sợ rằng

is that this will in turn threaten the United States.

điều này sẽ đe dọa đến Hoa Kỳ.

Is this a possibility? Sure.

Tôi đoán đúng không? Chắc vậy rồi.

Where I take issue is with your comparison to dominos.

Chỗ tôi thắc mắc là sự so sánh với “nguyên tắc domino” của ngài đó.

These complex real-world events are not, in fact, like dominoes,

Những sự kiện phức tạp này không giống như

where when the first one falls,

khi quân cờ domino đầu tiên đổ xuống

it becomes a certainty that the last will fall.

thì quân cờ cuối cùng cũng đổ.

For any one of these events, a number of possible outcomes could result,

Một số kết quả có thể xảy ra cho những sự kiện này

each affecting the other events in different ways.

sẽ ảnh hưởng đến các sự kiện khác theo những cách khác nhau.

The possibilities are not a chain, they’re a web.

Đây có thể không phải một xâu chuỗi, mà là một mạng lưới phủ sóng toàn cầu.

It’s 1975, and after 20 years of conflict, and several million lives lost,

Đó là vào năm 1975, sau 20 năm xung đột, vài triệu người đã hi sinh,

North Vietnamese forces have taken control of the capital of South Vietnam.

quân dân miền bắc đã giành quyền kiểm soát thủ đô miền Nam Việt Nam.

The war is over, and all of Vietnam is under communist control.

Chiến tranh kết thúc, Việt Nam giành độc lập dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản

Communist regimes have come to power in neighboring Laos and Cambodia,

Các chế độ cộng sản lên nắm quyền ở các nước láng giềng Lào và Campuchia,

where the regime will be responsible

nơi mà chế độ sẽ chịu trách nhiệm

for the deaths of an estimated quarter of all Cambodians.

về một phần tư cái chết ở Campuchia.

Wait, there's more.

Khoan, còn nữa.

That first step you were trying to avoid happened,

Dù có dự đoán đến đâu,

but the end result you predicted did not.

kết quả cuối cùng cũng không như kế hoạch.

As for the steps between, a few happened; many did not.

Giai đoạn ở giữa thì một số đúng kế hoạch nhưng hầu hết thì không.

Decades afterward, your fellow humans are still debating

Nhiều thập kỷ sau đó, đồng loại của ngài có thể vẫn đang tranh luận

why events unfolded the way they did.

tại sao các sự kiện có thể diễn ra theo cách này được ta.

And this is the trouble with slippery slope arguments.

Và vấn đề thường gặp khi sử dụng lập luận con dốc trơn trượt này là

They focus exclusively on extreme outcomes,

họ chỉ tập trung vào các kết quả cực đoan,

assigning those outcomes a degree of certainty or inevitability

và chắc chắn khả năng cao nó sẽ xảy ra

that rarely corresponds to reality.

nhưng thực tế thì hiếm lắm.

They divert attention from other, more likely possibilities,

Họ phân tán sự chú ý vào những mặt khác, có nhiều khả năng hơn,

foreclosing discussions that might be more productive.

và kết thúc các cuộc thảo luận một cách hiệu quả hơn.

And that’s when they’re made in good faith.

Và đó là cách họ tạo ra niềm tin.

Slippery slope arguments can also be intentionally structured

Nhiều cuộc tranh luận đã dùng “con dốc” một cách có chủ ý

to take advantage of people’s fears—

lợi dụng nỗi sợ hãi của mọi người—

whatever your position on an issue,

thì dù ngài ở vị trí nào của cuộc tranh luận,

it’s easy to come up with an extreme outcome that suits your aims.

chỉ cần đưa ra một kết quả nào đó và điều chỉnh phù hợp với mục tiêu là được.

Best to avoid them entirely, eh?

Thôi tốt nhất là nên tránh xa ra, ngài nhỉ?