The epic of Gilgamesh, the king who tried to conquer death - Soraya Field Fiorio

Translator: Vi Hạ Nguyễn Reviewer: Hoàng Trung Lê

In 1849, in the ancient city of Nineveh in northern Iraq,

Năm 1849, ở thành phố cổ Nineveh phía bắc Iraq,

archaeologists sifted through dusty remains,

các nhà khảo cổ tìm khắp khu phế tích,

hoping to find records to prove that Bible stories were true.

hi vọng tìm được chứng cứ chứng minh các câu chuyện trong Kinh Thánh là thật.

What they found instead was one of the oldest libraries in the world.

Nhưng thay vào đó, họ tìm được một trong những tập sách cổ nhất thế giới.

Inscribed on crumbling clay tablets was a 4,000-year-old story

Được khắc trên những phiến đất sét nứt nẻ, là câu chuyện từ 4000 năm trước

so riveting the first person to translate it started stripping from excitement.

bị mê hoặc, người đầu tiên bắt đầu dịch chúng trong sự hào hứng.

Called the epic of Gilgamesh,

Đó là Sử thi Gilgamesh,

the story starts with Gilgamesh, king of the city of Uruk,

câu chuyện bắt đầu với Gilgamesh, vua của thành phố Uruk,

crashing every wedding and sleeping with the bride

luôn phá hỏng mọi cuộc đám cưới và ngủ với các cô dâu

before she has a chance to sleep with her husband.

trước khi cô ta có cơ hội ngủ với chồng mình.

To tame Gilgamesh, the goddess Aruru created a rival called Enkidu.

Để thu phục Gilgamesh, nữ thần Aruru đã tạo ra một kình địch tên Enkidu.

Enkidu lived beyond the walls of the city,

Enkidu sống ngoài ranh giới thành phố,

where chaos reigned and wild animals, invaders, and evil spirits prowled.

nơi sự hỗn loạn ngự trị, loài dã thú, kẻ xâm lược và tà ma thường lảng vảng.

After a priestess of the goddess Ishtar seduced Enkidu,

Sau khi nữ tu của nữ thần Ishtar thuần hóa Enkidu,

the wild animals beyond the wall rejected him and he ventured into the city.

lũ dã thú bên ngoài bức tường chối bỏ anh, và anh mạo hiểm đi vào thành phố.

There, he encountered Gilgamesh up to his usual tricks.

Ở đó, anh bắt gặp Gilgamesh đang giở trò cũ.

Enkidu stepped in to stop him.

Enkidu ra mặt ngăn cản Gilgamesh.

Almost perfectly matched, the two men wrestled all through the city streets

Gần như ngang sức, cả hai vật nhau khắp nẻo đường trong thành phố

until Gilgamesh won the fight by a hair.

cho đến khi Gilgamesh giành chiến thắng trong gang tấc.

Afterwards, they were inseparable.

Kể từ đó, họ hầu như không thể tách rời.

With his new friend, Gilgamesh turned his attention from the brides of Uruk

Cùng người bạn mới, Gilgamesh chuyển sự chú ý từ các cô dâu ở Uruk

to proving his strength in combat.

sang chiến đấu để chứng minh sức mạnh.

They set out to slay Humbaba,

Họ lên đường đánh bại Humbaba,

a creature with a thousand faces who guarded the trees of the Forest of Cedar.

một sinh vật có ngàn gương mặt canh gác Khu rừng Tuyết tùng.

They tracked Humbaba and ambushed him.

Họ theo dấu Humbaba và mai phục nó.

Cornered, he begged for his life,

Bị dồn vào đường cùng, nó cầu xin tha mạng

then cursed them as Gilgamesh dealt the final blow.

rồi nguyền rủa họ khi Gilgamesh ra đòn kết liễu.

Back home in Uruk, the goddess Ishtar took a romantic interest in Gilgamesh.

Trở về Uruk, nữ thần Ishtar bắt đầu có tình ý với Gilgamesh.

Knowing she tended to lose interest and curse her former flames,

Vốn biết nữ thần thường chóng chán rồi nguyền rủa những người tình cũ.

Gilgamesh refused her advances.

Gilgamesh từ chối sự tiếp cận.

So Ishtar unleashed the Bull of Heaven on Uruk to destroy crops and kill people.

Ishtar bèn thả Thiên ngưu xuống Uruk để phá hoại mùa màng và giết người dân.

When Gilgamesh and Enkidu slayed the creature defending the city,

Khi Gilgamesh và Enkidu giết chết Thiên ngưu để bảo vệ thành phố,

the gods killed Enkidu.

các vị thần đã giết Enkidu.

He entered the House of Dust,

Anh đi vào Ngôi nhà của Cát bụi,

the shadowy Mesopotamian underworld where the spirits of the dead

vùng Lưỡng Hà âm u dưới âm phủ nơi những linh hồn người chết

knelt eternally on the ground, eating dirt and drinking stone.

vĩnh viễn quỳ trên mặt đất, chỉ được ăn đất và uống đá.

Grieving for Enkidu and terrified of meeting this fate himself,

Đau buồn vì cái chết của Enkidu và sợ hãi sẽ phải chịu chung số phận đó,

Gilgamesh set off beyond the cosmic mountains to seek immortality.

Gilgamesh lên đường du hành vượt núi ngàn để tìm sự bất tử.

He passed scorpion people and groves of gemstone trees,

Anh vượt qua quái vật bọ cạp và những lùm cây quả ngọc,

travelled beneath the mountains and outran the rising sun,

băng qua những ngọn núi và chạy nhanh hơn cả mặt trời,

until he finally came to the end of the world,

cho đến khi đến được tận cùng thế giới,

where he found a bar.

nơi anh tìm thấy một quán rượu.

The bartender was a goddess named Shiduri,

Người pha rượu là một nữ thần tên Shiduri,

who urged Gilgamesh to give up his quest.

cô giục Gilgamesh từ bỏ ý định của mình.

She told him all mortals must die,

Cô nói rằng mọi người phàm đều phải chết,

but until death comes, he should enjoy his life.

nhưng trước khi cái chết đến, anh nên hưởng thụ cuộc sống của mình.

But Gilgamesh refused to give up.

Nhưng Gilgamesh từ chối bỏ cuộc.

Reluctantly, Shiduri gave him directions to cross the Waters of Death

Một cách miễn cưỡng, Shiduri chỉ anh cách băng qua Biển chết

and meet the immortal man Utanapishti.

và gặp người đàn ông bất tử Utanapishti.

The gods had granted Utanapishti immortality following a great flood,

Các vị thần đã ban cho Utanapishti sự bất tử sau khi ông xây một con thuyền,

during which he built a boat,

trong một trận Đại hồng thủy,

loaded two of every animal onto it, and landed on a mountain peak.

mang lên đó một cặp của mỗi loài động vật rồi neo đậu trên một đỉnh núi.

Utanapishti also encouraged Gilgamesh to accept that death comes for everyone.

Utanapishti cũng khuyên Gilgamesh chấp nhận cái chết sẽ đến với tất cả mọi người.

But Gilgamesh still would not budge.

Nhưng Gilgamesh vẫn không đổi ý.

So Utanapishti told him that if he could conquer sleep,

Utanapishti bèn nói nếu anh có thể chiến thắng cơn buồn ngủ,

the gods might grant him immortality.

có lẽ các vị thần sẽ ban anh sự bất tử.

Gilgamesh intended to stay awake for seven days,

Gilgamesh định thức trắng trong bảy ngày,

but fell asleep immediately.

nhưng anh đã ngủ thiếp đi ngay lập tức.

Utanapishti then told him about a magical plant that grew at the bottom of the ocean

Utanapishti kể cho anh nghe về loài thực vật nhiệm màu mọc dưới đáy đại dương

and granted eternal youth.

có thể cho anh sự bất lão.

Though Gilgamesh successfully retrieved the plant,

Gilgamesh đã thành công lấy được loài thực vật ấy,

a snake stole it on his way home.

nhưng trên đường quay về, một con rắn đã cướp nó đi.

But when Gilgamesh laid eyes on his beautiful city again,

Khi Gilgamesh một lần nữa nhìn thấy thành phố xinh đẹp của mình,

he made peace with his mortality and vowed to spend his lifetime doing great deeds.

anh chấp nhận sự phàm tục của mình và thề dành phần đời còn lại để làm điều tốt.

He wrote his story on a lapis lazuli tablet

Anh viết lại câu chuyện của mình trên những phiến ngọc lưu ly

and buried it under the city walls for future generations to find and learn from.

rồi chôn chúng dưới tường thành để thế hệ tương lai có thể tìm thấy và học từ chúng.

The tablets uncovered in Nineveh

Các phiến đá được tìm thấy ở Nineveh

were part of the library of the Assyrian king, Ashurbanipal.

là một phần của tàn tích của Thư viện vua Ashurbanipal xứ Assyria.

Though the story is mythical, Gilgamesh was probably a real king of Uruk.

Dù câu chuyện mang màu sắc thần thoại, Gilgamesh có lẽ là một vị vua Uruk thật.

Versions of his tale date to 2000 BCE and perhaps even longer ago,

Nhiều phiên bản của câu chuyện về ông có từ năm 2000 trước CN hoặc lâu hơn thế nữa,

and still echo through literature today.

vẫn vang vọng trong nền văn học hiện nay.