The epic of Gilgamesh, the king who tried to conquer death - Soraya Field Fiorio

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Paulina Kaniewska

In 1849, in the ancient city of Nineveh in northern Iraq,

W 1849 roku w starożytnym mieście Niniwa w północnym Iraku

archaeologists sifted through dusty remains,

archeolodzy przekopywali się przez zakurzone ruiny

hoping to find records to prove that Bible stories were true.

z nadzieją na znalezienie dowodów na prawdziwość biblijnych opowieści.

What they found instead was one of the oldest libraries in the world.

Zamiast tego znaleźli jedną z najstarszych bibliotek na świecie.

Inscribed on crumbling clay tablets was a 4,000-year-old story

Na kruszących się glinianych tabliczkach wyryto historię sprzed 4000 lat

so riveting the first person to translate it started stripping from excitement.

tak fascynującą, że jej pierwszy tłumacz, podekscytowany, zdarł z siebie ubranie.

Called the epic of Gilgamesh,

Jest nazywana eposem o Gilgameszu

the story starts with Gilgamesh, king of the city of Uruk,

i zaczyna się od tego, że tytułowy bohater, król miasta Uruk,

crashing every wedding and sleeping with the bride

wpada na każdy ślub i spędza noc z panną młodą

before she has a chance to sleep with her husband.

jeszcze przed jej nowym mężem.

To tame Gilgamesh, the goddess Aruru created a rival called Enkidu.

Żeby poskromić Gilgamesza, bogini Aruru stworzyła mu rywala, Enkidu.

Enkidu lived beyond the walls of the city,

Enkidu mieszkał za murami miasta,

where chaos reigned and wild animals, invaders, and evil spirits prowled.

gdzie panował chaos oraz krążyli dzikie zwierzęta, najeźdźcy i złe duchy.

After a priestess of the goddess Ishtar seduced Enkidu,

Po tym, jak kapłanka bogini Isztar uwiodła Enkidu,

the wild animals beyond the wall rejected him and he ventured into the city.

dzikie zwierzęta za murem go odrzuciły i Enkidu odważył się wejść do miasta.

There, he encountered Gilgamesh up to his usual tricks.

Tam spotkał Gilgamesza gotowego przystąpić do swojego niecnego procederu.

Enkidu stepped in to stop him.

Enkidu postanowił powstrzymać króla.

Almost perfectly matched, the two men wrestled all through the city streets

Jak godni siebie przeciwnicy mężczyźni walczyli na ulicach miasta,

until Gilgamesh won the fight by a hair.

aż Gilgamesz wygrał o włos.

Afterwards, they were inseparable.

Po tym zdarzeniu stali się nierozłączni.

With his new friend, Gilgamesh turned his attention from the brides of Uruk

Nowy przyjaciel Gilgamesza odwrócił jego uwagę od panien młodych w Uruk

to proving his strength in combat.

i skierował na zwycięstwa w walkach.

They set out to slay Humbaba,

Wyruszyli z miasta, żeby zabić Huwawę,

a creature with a thousand faces who guarded the trees of the Forest of Cedar.

potwora o tysiącu twarzy strzegącego drzew Lasu Cedrowego.

They tracked Humbaba and ambushed him.

Wyśledzili Huwawę i go zaatakowali.

Cornered, he begged for his life,

Osaczony potwór błagał o życie,

then cursed them as Gilgamesh dealt the final blow.

ale potem ich przeklął, a Gilgamesz zadał ostateczny cios.

Back home in Uruk, the goddess Ishtar took a romantic interest in Gilgamesh.

Po powrocie do domu Gilgameszem zainteresowała się bogini Isztar.

Knowing she tended to lose interest and curse her former flames,

Wiedząc, że rzucała klątwy na byłych kochanków,

Gilgamesh refused her advances.

Gilgamesz odtrącił jej zaloty.

So Ishtar unleashed the Bull of Heaven on Uruk to destroy crops and kill people.

Isztar wypuściła Byka Niebios do Uruk, żeby zniszczył uprawy i pozabijał ludzi.

When Gilgamesh and Enkidu slayed the creature defending the city,

Kiedy Gilgamesz i Enkidu zgładzili stwora i ocalili miasto,

the gods killed Enkidu.

bogowie zabili Enkidu.

He entered the House of Dust,

Wstąpił on do Domu Pyłu,

the shadowy Mesopotamian underworld where the spirits of the dead

mrocznego świata podziemnego Mezopotamii, gdzie duchy zmarłych

knelt eternally on the ground, eating dirt and drinking stone.

miały klęczeć ziemi już na zawsze, żywiąc się brudem i kamieniami.

Grieving for Enkidu and terrified of meeting this fate himself,

W żałobie po Enkidu i ze strachu przed takim samym losem

Gilgamesh set off beyond the cosmic mountains to seek immortality.

Gilgamesz wyruszył w świat, żeby szukać nieśmiertelności.

He passed scorpion people and groves of gemstone trees,

Po drodze mijał ludzi-skorpiony i sady drzew rodzących kamienie szlachetne.

travelled beneath the mountains and outran the rising sun,

Podróżował pod górami i wyprzedzał wschodzące Słońce,

until he finally came to the end of the world,

aż w końcu dotarł na koniec świata,

where he found a bar.

gdzie znalazł karczmę.

The bartender was a goddess named Shiduri,

Karczmarką była tam bogini Siduri,

who urged Gilgamesh to give up his quest.

która próbowała namówić Gilgamesza do porzucenia misji.

She told him all mortals must die,

Zdradziła mu, że wszyscy śmiertelnicy muszą umrzeć,

but until death comes, he should enjoy his life.

ale dopóki śmierć nie nadejdzie, powinien cieszyć się życiem.

But Gilgamesh refused to give up.

Ale Gilgamesz nie chciał się poddać.

Reluctantly, Shiduri gave him directions to cross the Waters of Death

Siduri niechętnie udzieliła mu wskazówek, jak przekroczyć Wody Śmierci

and meet the immortal man Utanapishti.

i spotkać nieśmiertelnego Utnapisztima.

The gods had granted Utanapishti immortality following a great flood,

Bogowie dali Utnapisztimowi nieśmiertelność po wielkiej powodzi,

during which he built a boat,

podczas której zbudował łódź,

loaded two of every animal onto it, and landed on a mountain peak.

zabrał na nią po parze zwierząt z każdego gatunku i wylądował na szczycie góry.

Utanapishti also encouraged Gilgamesh to accept that death comes for everyone.

Utnapisztim też zachęcał Gilgamesza do pogodzenia się z koniecznością śmierci.

But Gilgamesh still would not budge.

Ale Gilgamesz pozostał przy swoim.

So Utanapishti told him that if he could conquer sleep,

Utnapisztim wyznał mu więc, że jeśli pokona sen,

the gods might grant him immortality.

bogowie mogą dać mu nieśmiertelność.

Gilgamesh intended to stay awake for seven days,

Gilgamesz zamierzał nie spać przez siedem dni,

ale zasnął natychmiast.

but fell asleep immediately.

Utanapishti then told him about a magical plant that grew at the bottom of the ocean

Wtedy Utnapisztim opowiedział mu o magicznej roślinie

rosnącej na dnie oceanu i dającej wieczną młodość.

and granted eternal youth.

Though Gilgamesh successfully retrieved the plant,

Gilgamesz zdobył roślinę,

a snake stole it on his way home.

ale w drodze do domu został okradziony przez węża.

But when Gilgamesh laid eyes on his beautiful city again,

Kiedy jednak Gilgamesz znów zobaczył na piękne miasto Uruk,

he made peace with his mortality and vowed to spend his lifetime doing great deeds.

pogodził się ze śmiertelnością

i postanowił spędzić życie, dokonując wielkich czynów.

He wrote his story on a lapis lazuli tablet

Spisał swoją historię na tabliczce z lapis lazuli

and buried it under the city walls for future generations to find and learn from.

i zakopał pod murami miasta,

żeby przyszłe pokolenia mogły czerpać z niej naukę.

The tablets uncovered in Nineveh

Tablice odkryte w Niniwie

were part of the library of the Assyrian king, Ashurbanipal.

były częścią zbiorów z biblioteki asyryjskiego króla Aszurbanipala.

Though the story is mythical, Gilgamesh was probably a real king of Uruk.

Chociaż epos to fikcja, Gilgamesz był zapewne prawdziwym królem Uruk.

Versions of his tale date to 2000 BCE and perhaps even longer ago,

Różne wersje tej opowieści pochodzą z 2000 roku p.n.e., a mogą być starsze,

and still echo through literature today.

a jednak wciąż odbija się ona echem we współczesnej literaturze.