Five fingers of evolution - Paul Andersen

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Vu-An Phan

(Âm nhạc)

The Five Fingers of Evolution.

Năm ngón tay của sự tiến hóa.

A thorough understanding of biology

Để hiểu rõ về sinh học, cần phải

requires a thorough understanding of the process of evolution.

hiểu sâu về quá trình tiến hóa.

Hầu hết mọi người đều đã biết về quá trình chọn lọc tự nhiên.

Most people are familiar with the process of natural selection.

However, this is just one of five processes

Tuy nhiên, đây là chỉ là một trong năm quá trình dẫn đến sự tiến hóa.

that can result in evolution.

Before we discuss all five of these processes,

Trước khi bàn về năm quá trình này,

we should define evolution.

chúng ta cần phải định nghĩa sự tiến hoá.

Evolution is simply change in the gene pool over time.

Tiến hóa chỉ đơn giản là một thay đổi trong bộ gen theo thời gian.

Nhưng bộ gen là gì? Và thế nào là một gen?

But what is a gene pool?

And for that matter, what is a gene?

Before spending any more time on genetics,

Trước khi dành nhiều thời gian cho di truyền học,

let us begin with a story.

Hãy bắt đầu với một câu chuyện.

Imagine that a boat capsizes,

Hãy tưởng tượng một chiếc thuyền bị lật úp và 10 người sống sót bơi về phía đảo hoang.

and 10 survivors swim to shore on a deserted island.

They are never rescued,

không có ai đến để cứu hộ, và họ hình thành một dân cư mới qua hàng ngàn năm.

and they form a new population that exists for thousands of years.

Strangely enough, five of the survivors have red hair.

Kì lạ thay, năm người sống sót có mái tóc màu đỏ.

Red hair is created when a person inherits two copies

Mái tóc màu đỏ được tạo ra khi một người thừa hưởng hai bản sao gen màu đỏ từ cha mẹ.

of the red gene from their parents.

If you only have one copy of the gene, you won't have red hair.

Nếu bạn có chỉ có một bản sao gen, bạn sẽ không có mái tóc màu đỏ.

Để thuận tiện, chúng tôi sẽ giả sử

To make this easier, we will assume

rằng năm người tóc đỏ kia không phải là những người mang gen.

that the five non-redheads are not carriers of the gene.

The initial frequency of the red-hair gene is therefore 50 percent,

Tần số ban đầu của gen tóc đỏ

do đó là 50%, hoặc 10 trên 20 gen.

or 10 of 20 total genes.

These genes are the gene pool.

Các gen này thuộc về bộ gen.

The 20 different genes are like cards in a deck

20 gen khác nhau giống như các lá bài trong một trò chơi

that keep getting reshuffled with each new generation.

mà người xào trong mỗi ván bài mới

Sex is simply a reshuffling of the genetic deck.

Tình dục là chỉ là một lần xào lại trong trò chơi bài di truyền học này.

Các lá bài được xáo trộn và truyền cho các thế hệ tiếp theo;

The cards are reshuffled and passed to the next generation;

the deck remains the same, 50 percent red.

trò chơi vẫn như vậy, 50% là tóc đỏ.

Các gen được xào và truyền cho thế hệ tiếp theo;

The genes are reshuffled and passed to the next generation;

the gene pool remains the same, 50 percent red.

bộ gen vẫn như vậy, 50% là tóc đỏ.

Even though the population may grow in size over time,

Mặc dù dân số có thể phát triển theo thời gian,

the frequency should stay at about 50 percent.

tần số nên giữ vào khoảng 50%.

If this frequency ever varies, then evolution has occurred.

Nếu tần số này khác nhau, sự tiến hóa đã xảy ra.

Tiến hóa đơn giản chỉ là một thay đổi trong bộ gen theo thời gian.

Evolution is simply change in the gene pool over time.

Think about it in terms of the cards.

Hãy nghĩ đến điều đó dưới góc nhìn của các lá bài.

If the frequency of the cards in the deck ever changes,

Nếu tần số các lá bài trong trò chơi thay đổi,

evolution has occurred.

sự tiến hóa đã xảy ra.

There are five processes that can cause the frequency to change.

Có 5 quá trình có thể làm thay đổi tần số.

Để ghi nhớ các quá trình này, chúng tôi sẽ sử dụng các ngón tay của bạn,

To remember these processes, we will use the fingers on your hands,

starting from the little finger and moving to the thumb.

bắt đầu với ngón út và lên đến ngón cái.

Ngón tay nhỏ nhắc nhở bạn rằng dân số có thể co cụm lại.

The little finger should remind you that the population can shrink.

If the population shrinks, then chance can take over.

Nếu dân số thu hẹp, thay đổi có thể xảy ra.

For example, if only four individuals survive an epidemic,

Ví dụ, nếu chỉ có bốn cá thể sống sót qua một đợt dịch bệnh,

then their genes will represent the new gene pool.

sau đó, gen của họ sẽ đại diện cho bộ gen di truyền mới.

The next finger is the ring finger.

Ngón tay tiếp theo là ngón đeo nhẫn.

This finger should remind you of mating, because a ring represents a couple.

Ngón tay này sẽ nhắc nhở bạn về sinh sản, bởi nhẫn thì đại diện cho một cặp vợ chồng.

If individuals choose a mate based on their appearance or location,

Nếu một người chọn bạn đời dựa theo vẻ ngoài hoặc vị trí của họ ,

tần số có thể thay đổi.

the frequency may change.

If redheaded individuals only mate with redheaded individuals,

Nếu những người tóc đỏ chỉ giao phối với người tóc đỏ,

they could eventually form a new population.

họ cuối cùng có thể hình thành dân cư mới.

Nếu không một ai giao phối với người tóc đỏ,

If no one ever mates with redheaded individuals,

these genes could decrease.

các gen này có thể suy giảm.

The next finger is the middle finger.

Ngón tay tiếp theo là ngón giữa.

chữ M ở ngón giữa nhắc nhở bạn đến chữ M trong từ 'đột biến'.

The M in the middle finger should remind you of the M in the word "mutation."

Nếu một gen mới được thêm vào từ một đột biến, nó có thể ảnh hưởng đến tần số.

If a new gene is added through mutation, it can affect the frequency.

Hãy tưởng tượng một đột biến trong gen đã tạo nên màu tóc mới.

Imagine a gene mutation creates a new color of hair.

This would obviously change the frequency in the gene pool.

Rõ ràng là nó sẽ làm thay đổi tần số trong bộ gen.

The pointer finger should remind you of movement.

Ngón trỏ nhắc nhớ về sự lưu chuyển.

If new individuals flow into an area, or immigrate,

Nếu những cá thể mới đổ về một khu vực, hoặc di dân,

the frequency will change.

tần số sẽ thay đổi.

If individuals flow out of an area, or emigrate,

Nếu những cá thể thoát ra khỏi một khu vực hoặc di dân,

then the frequency will change.

sau đó, tần số sẽ thay đổi.

In science, we refer to this movement as gene flow.

Trong khoa học, chúng tôi đề cập đến sự lưu chuyển này như dòng chảy của gen.

bốn quá trình được đại diện bởi các ngón tay có thể gây ra tiến hóa.

All four of the processes represented by our fingers can cause evolution.

Những dân cư ít ỏi hơn, giao phối không ngẫu nhiên,

Small population size, non-random mating,

mutations and gene flow.

những đột biến và dòng chảy gene .

However, none of them lead to adaptation.

Tuy nhiên, không cái nào trong số chúng dẫn đến thích ứng cả.

Natural selection is the only process

Chọn lọc tự nhiên là quá trình duy nhất

tạo ra sinh vật thích nghi tốt nhất với môi trường địa phương.

that creates organisms better adapted to their local environment.

Tôi sử dụng ngón tay cái để ghi nhớ quá trình này.

I use the thumb to remember this process.

Nature votes thumbs up for adaptations that will do well in their environment,

Thiên nhiên bỏ phiếu bằng cách bật cả hai ngón cái cho những dạng thích nghi tốt với môi trường,

and thumbs down to adaptations that will do poorly.

và dốc ngược ngón cái với những thích nghi không tốt.

The genes for individuals that are not adapted for their environment

Các gen của những cá thể không thích nghi với môi trường

will gradually be replaced by those that are better adapted.

sẽ dần dần được thay thế bởi những người phù hợp hơn.

Tóc đỏ là một ví dụ của một trong những sự thích nghi.

Red hair is an example of one of these adaptations.

Tóc đỏ là một lợi thế trong những vùng khí hậu phía bắc,

Red hair is an advantage in the northern climates,

bởi vì rõ ràng da sáng đã giúp tổ tiên của họ hấp thụ ánh sáng tốt hơn

because the fair skin allowed ancestors to absorb more light

và tổng hợp thêm nhiều vitamin D. Ngón cái bật lên!

and synthesize more vitamin D.

Thumbs up!

Tuy nhiên, đó lại là một bất lợi ở vùng khí hậu phía nam,

However, this was a disadvantage in the more southern climates,

where increased UV radiation led to cancer and decreased fertility.

nơi sự gia tăng trong tia cực tím đã dẫn đến ung thư và suy giảm khả năng sinh sản.

Ngón cái dốc ngược xuống!

Thumbs down!

Even the thumb itself is an adaptation

Ngay cả chính ngón cái cũng được hình thành bởi quá trình chọn lọc tự nhiên.

formed through the process of natural selection.

Sự tiến hóa mà chúng tôi đã mô tả được gọi là tiến hoá vi mô,

The evolution that we have described is referred to as microevolution,

because it refers to a small change.

vì nó đề cập đến một sự thay đổi nhỏ.

However, this form of evolution

Tuy nhiên, hình thức tiến hóa này có thể

may eventually lead to macroevolution, or speciation.

cuối cùng dẫn đến một tiến hoá vĩ mô hoặc một sự chuyên hoá.

Mỗi cơ thể sống trên hành tinh này chia sẻ nguồn gốc với một tổ tiên chung và duy nhất.

Every organism on the planet shares ancestry with a single common ancestor.

All living organisms on the planet are connected back in time

Tất cả các sinh vật trên hành tinh kết nối với nhau về mặt thời gian

thông qua quá trình tiến hóa.

through the process of evolution.

Take a look at your own hand.

Hãy nhìn vào bàn tay của bạn.

It's an engineering masterpiece

Đó là một kiệt tác kỹ thuật đã được tạo ra bởi năm quá trình mà tôi vừa mô tả,

that was created by the five processes I just described,

over millions and millions of years.

qua hàng triệu, hàng triệu năm.

Vậy bạn có thể nhớ lại năm nguyên nhân dẫn đến sự tiến hóa không?

Can you recall the five main causes of evolution from memory?

If you can't, hit rewind and watch that part again.

Nếu không, hãy tua ngược và phát lại phần bài học này.

But if you can,

give yourself or your neighbor a big five-fingered high five.