Five fingers of evolution - Paul Andersen

Tłumaczenie: Malgo Haman Korekta: Krystian Aparta

(Muzyka)

The Five Fingers of Evolution.

Pięć palców ewolucji.

A thorough understanding of biology

Aby dokładnie zrozumieć biologię,

requires a thorough understanding of the process of evolution.

trzeba dokładnie zrozumieć proces ewolucji.

Większość ludzi kojarzy proces selekcji naturalnej.

Most people are familiar with the process of natural selection.

However, this is just one of five processes

Jest to jednak tylko jeden z pięciu procesów prowadzących do ewolucji.

that can result in evolution.

Before we discuss all five of these processes,

Zanim omówimy wszystkie pięć procesów,

we should define evolution.

musimy zdefiniować ewolucję.

Evolution is simply change in the gene pool over time.

Ewolucja to po prostu zmiana w puli genowej na przestrzeni czasu.

Ale czym jest pula genowa? I czym jest gen?

But what is a gene pool?

And for that matter, what is a gene?

Before spending any more time on genetics,

Zanim zaczniemy omawiać genetykę,

let us begin with a story.

zacznijmy od krótkiej opowieści.

Imagine that a boat capsizes,

Łódka przewraca się i 10 rozbitków płynie do brzegu bezludnej wyspy.

and 10 survivors swim to shore on a deserted island.

They are never rescued,

Nigdy nie zostają uratowani i tworzą nową populację, która istnieje tysiące lat.

and they form a new population that exists for thousands of years.

Strangely enough, five of the survivors have red hair.

O dziwo, pięcioro rozbitków jest rudych.

Red hair is created when a person inherits two copies

Żeby mieć rude włosy, trzeba odziedziczyć dwa rude geny po rodzicach.

of the red gene from their parents.

If you only have one copy of the gene, you won't have red hair.

Jeżeli masz tylko jeden rudy gen, nie będziesz mieć rudych włosów.

Żeby to uprościć,

To make this easier, we will assume

załóżmy, że pięcioro nie-rudych rozbitków nie jest nosicielami tego genu.

that the five non-redheads are not carriers of the gene.

The initial frequency of the red-hair gene is therefore 50 percent,

Początkowa częstotliwość występowania genu

to 50 procent, lub 10 z wszystkich 20 genów.

or 10 of 20 total genes.

These genes are the gene pool.

Te geny to właśnie pula genowa.

The 20 different genes are like cards in a deck

Tych 20 różnych genów jest jak talia kart

that keep getting reshuffled with each new generation.

tasowana z każdą nową generacją.

Sex is simply a reshuffling of the genetic deck.

Seks to po prostu tasowanie tej genetycznej talii.

Karty są tasowane i przekazywane następnej generacji.

The cards are reshuffled and passed to the next generation;

the deck remains the same, 50 percent red.

Talia pozostaje taka sama, 50 procent czerwonych.

Geny są tasowane i przekazywane następnemu pokoleniu,

The genes are reshuffled and passed to the next generation;

the gene pool remains the same, 50 percent red.

a pula genowa pozostaje taka sama, 50 procent rudych.

Even though the population may grow in size over time,

Mimo że po pewnym czasie populacja może się powiększyć,

the frequency should stay at about 50 percent.

gen nadal powinien występować z częstotliwością około 50 procent.

If this frequency ever varies, then evolution has occurred.

Zmiana tej częstotliwości oznacza, że nastąpiła ewolucja.

Ewolucja jest po prostu zmianą w puli genowej na przestrzeni czasu.

Evolution is simply change in the gene pool over time.

Think about it in terms of the cards.

Pomyślcie o tym, jak o kartach.

If the frequency of the cards in the deck ever changes,

Jeśli częstotliwość występowania danych kart w talii się zmieni,

evolution has occurred.

znaczy to, że nastąpiła ewolucja.

There are five processes that can cause the frequency to change.

Jest pięć procesów, które mogą zmienić tę częstotliwość.

Żeby je lepiej zapamiętać, posłużymy się pięcioma palcami dłoni,

To remember these processes, we will use the fingers on your hands,

starting from the little finger and moving to the thumb.

zaczynając od małego palca.

Mały palec powinien przypominać, że populacja może się zmniejszać.

The little finger should remind you that the population can shrink.

If the population shrinks, then chance can take over.

Jeśli populacja się zmniejsza, mogą nastąpić zmiany.

For example, if only four individuals survive an epidemic,

Na przykład jeśli tylko cztery osoby przeżyją epidemię,

then their genes will represent the new gene pool.

to ich geny będą pulą genową.

The next finger is the ring finger.

Następny jest palec serdeczny.

This finger should remind you of mating, because a ring represents a couple.

Powinien przypominać o łączeniu się w pary, bo to na nim nosi się obrączki.

If individuals choose a mate based on their appearance or location,

Jeśli wybieramy partnerów na podstawie wyglądu lub lokalizacji,

częstotliwość może się zmienić.

the frequency may change.

If redheaded individuals only mate with redheaded individuals,

Jeśli rudzi łączą się w pary tylko z rudymi,

they could eventually form a new population.

mogą w końcu stworzyć nową populację.

Jeśli nikt nie chce łączyć się w parę z rudymi,

If no one ever mates with redheaded individuals,

these genes could decrease.

te geny zaczną zanikać.

The next finger is the middle finger.

Teraz palec środkowy,

który będzie nam przypominał o mutacjach.

The M in the middle finger should remind you of the M in the word "mutation."

Dodanie nowego genu przez mutację może wpłynąć na częstotliwość.

If a new gene is added through mutation, it can affect the frequency.

Wyobraź sobie, że mutacja genu tworzy nowy kolor włosów.

Imagine a gene mutation creates a new color of hair.

This would obviously change the frequency in the gene pool.

To oczywiście zmieniłoby częstotliwość w puli genowej.

The pointer finger should remind you of movement.

Palec wskazujący przypomina o ruchu.

If new individuals flow into an area, or immigrate,

Jeśli na dany obszar przybywają nowe osobniki, częstotliwość się zmienia.

the frequency will change.

Jeśli na dany obszar przybywają nowe osobniki, częstotliwość się zmienia.

If individuals flow out of an area, or emigrate,

Kiedy mamy do czynienia z emigracją,

then the frequency will change.

częstotliwość też ulegnie zmianie.

In science, we refer to this movement as gene flow.

Naukowcy nazywają to przepływem genów.

Wszystkie te cztery procesy mogą być przyczyną ewolucji.

All four of the processes represented by our fingers can cause evolution.

Mały rozmiar populacji, nieprzypadkowe łączenie się w pary,

Small population size, non-random mating,

mutations and gene flow.

mutacje i przepływ genów.

However, none of them lead to adaptation.

Ale te procesy nie prowadzą do adaptacji.

Natural selection is the only process

Selekcja naturalna jest jedynym procesem,

który tworzy organizmy lepiej przystosowane do lokalnego środowiska.

that creates organisms better adapted to their local environment.

Żeby zapamiętać ten proces, używam kciuka.

I use the thumb to remember this process.

Nature votes thumbs up for adaptations that will do well in their environment,

Natura jest na tak, jeśli organizmy lepiej przystosowują się do swojego środowiska

and thumbs down to adaptations that will do poorly.

i na nie, jeśli przystosowanie nie da nic dobrego.

The genes for individuals that are not adapted for their environment

Geny, które nie są przystosowane do życia w środowisku danego osobnika,

will gradually be replaced by those that are better adapted.

zostaną stopniowo zastąpione genami lepiej przystosowanymi.

Rude włosy są przykładem takiego przystosowania.

Red hair is an example of one of these adaptations.

Jest to zaleta w północnych klimatach,

Red hair is an advantage in the northern climates,

ponieważ jasna skóra pozwalała wchłonąć więcej światła

because the fair skin allowed ancestors to absorb more light

i syntetyzować więcej witaminy D. Natura jest na "tak"!

and synthesize more vitamin D.

Thumbs up!

Jednak była to wada w bardziej południowych klimatach,

However, this was a disadvantage in the more southern climates,

where increased UV radiation led to cancer and decreased fertility.

gdzie zwiększone promieniowanie UV prowadziło do raka i zmniejszało płodność.

Natura jest na "nie"!

Thumbs down!

Even the thumb itself is an adaptation

Nawet sam kciuk jest oznaką przystosowania przez proces selekcji naturalnej.

formed through the process of natural selection.

Ewolucja, którą tu omówiliśmy, nazywana jest mikroewolucją,

The evolution that we have described is referred to as microevolution,

because it refers to a small change.

bo odnosi się do małych zmian.

However, this form of evolution

Jednak taka forma ewolucji

may eventually lead to macroevolution, or speciation.

może prowadzić do makroewolucji, czyli powstawania gatunków.

Wszystkie organizmy na Ziemi pochodzą od wspólnego przodka.

Every organism on the planet shares ancestry with a single common ancestor.

All living organisms on the planet are connected back in time

Wszystkie żywe organizmy są ze sobą związane

przez proces ewolucji.

through the process of evolution.

Take a look at your own hand.

Spójrz na swoją rękę.

It's an engineering masterpiece

To istny cud techniki stworzony przez pięć procesów, które właśnie opisałem

that was created by the five processes I just described,

over millions and millions of years.

na przestrzeni milionów lat.

Czy pamiętasz wszystkie pięć przyczyn ewolucji?

Can you recall the five main causes of evolution from memory?

If you can't, hit rewind and watch that part again.

Jeśli nie, przewiń film i obejrzyj tę część jeszcze raz.

But if you can,

give yourself or your neighbor a big five-fingered high five.