How to write descriptively - Nalo Hopkinson

4,947,549 views ・ 2015-11-16

TED-Ed


Videoni ijro etish uchun quyidagi inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing.

Translator: Nazarbek Nazarov Reviewer: Azizbek Nazarov
Biz badiiy adabiyotni ko'p sabablarga ko'ra o'qiymiz.
00:08
We read fiction for many reasons.
0
8413
3334
00:11
To be entertained,
1
11747
1000
Maroqlik uchun,
00:12
to find out who done it,
2
12747
2253
sababchini topish uchun,
yangi, g'alati dunyolarga sayohat qilish uchun,
00:15
to travel to strange, new planets,
3
15000
3049
qo'rquv uchun,
00:18
to be scared,
4
18049
1120
00:19
to laugh,
5
19169
742
00:19
to cry,
6
19911
1379
kulish uchun,
yig'lash uchun,
00:21
to think,
7
21290
738
o'ylash uchun,
00:22
to feel,
8
22028
1125
his qilish uchun,
00:23
to be so absorbed that for a while we forget where we are.
9
23153
5141
jarayonga shunday berilib ketamizki, ba'zan reallikni ham unutib qo'yamiz.
00:28
So, how about writing fiction?
10
28294
2660
Xo'sh, uni yozishga kelsak-chi?
00:30
How do you suck your readers into your stories?
11
30954
2605
O'quvchilaringizni hikoyalaringizga qanday jalb etasiz?
00:33
With an exciting plot? Maybe.
12
33559
2424
Juda qiziq syujetlar bilanmi? Balki.
00:35
Fascinating characters? Probably.
13
35983
2732
Jozibador obrazlar bilanmi? Ehtimol.
00:38
Beautiful language? Perhaps.
14
38715
4686
Chiroyli ta'riflar bilan? Bo'lishi mumkin.
00:43
"Billie's legs are noodles. The ends of her hair are poison needles.
15
43401
4943
"Billining oyoqlari lapshadek kabi, sochlarining uchi zaharli ignachadek edi.
00:48
Her tongue is a bristly sponge, and her eyes are bags of bleach."
16
48344
5070
Uning tili gubkaga, va ko'zlari esa ichi tozalovchi suyuqlik idishlaridek edi."
00:53
Did that description almost make you feel as queasy as Billie?
17
53414
4176
Bu ta'riflar sizga Billini aniqlikda tasavvur qilishingizga yordam bera oldimi?
00:57
We grasp that Billie's legs aren't actually noodles.
18
57590
3213
Biz aniq bilamizki Billining oyoqlari lapsha emas.
01:00
To Billie, they feel as limp as cooked noodles.
19
60803
3465
Billi uchun bu oyoqlar pishgan lapshadek ingichka edi.
01:04
It's an implied comparison, a metaphor.
20
64268
2955
Bu qiyosiy o'xshatish, metafora.
01:07
So, why not simply write it like this?
21
67223
3016
Xo'sh, nega biz shunday oddiy yozib qo'ya qolmaymiz?
01:10
"Billie feels nauseated and weak."
22
70239
2722
"Billi o'zini kuchsiz va yomon xis qilyapti"
01:12
Chances are the second description wasn't as vivid to you as the first.
23
72961
5039
Ikkinchi ta'rif birinchisidek jonli emasdek
01:18
The point of fiction is to cast a spell,
24
78000
3118
Badiiy adabiyotning asosiy maqsadi shuki,
01:21
a momentary illusion that you are living in the world of the story.
25
81118
4651
sizni bir zumga bo'lsa-da shu asarning olamidadek his qildirish.
01:25
Fiction engages the senses,
26
85769
2308
Badiiy adabiyot hissiyotlarimizga ta'sir qilib,
01:28
helps us create vivid mental simulacra
27
88077
2646
bizga ma'lum bir qahramonning
01:30
of the experiences the characters are having.
28
90723
2848
nima his qilayotganini tasavvur qilishga yordam beradi.
01:33
Stage and screen engage some of our senses directly.
29
93571
3758
Sahna va tasvir his- tuyg'ularimizni aniq ifoda etadi.
01:37
We see and hear the interactions of the characters and the setting.
30
97329
4398
Biz qahramonlarning o'zaro munosabatini va muhitni ko'ra olamiz va eshitamiz.
01:41
But with prose fiction,
31
101727
1570
Lekin prozada,
01:43
all you have is static symbols on a contrasting background.
32
103297
4234
biz ramziy timsollar haiqdagi tasavvurgagina ega bo'lamiz.
01:47
If you describe the story in matter of fact, non-tactile language,
33
107531
4272
Agar siz voqeani taktil bo'lmagan til bilan, ya'ni tasvirlashlarsiz yozsangiz,
01:51
the spell risks being a weak one.
34
111803
2408
hikoya kuchsiz bo'lib qolishi mumkin.
01:54
Your reader may not get much beyond interpreting the squiggles.
35
114211
3748
Bu holda o'quvchingiz asaringizdan ko'p narsa ola olmaydi.
01:57
She will understand what Billie feels like,
36
117959
2212
U Billi nimani xis qilayotganini tushunishi
02:00
but she won't feel what Billie feels.
37
120171
3591
mumkin, lekin Billining xissiyotlarini o'zida xis qila olmaydi.
02:03
She'll be reading, not immersed in the world of the story,
38
123762
3692
U bu holda asarni ichiga sho'ng'imasdan o'qishi mumkin,
02:07
discovering the truths of Billie's life at the same time that Billie herself does.
39
127454
5299
Billini yetarlicha tasavvur qila olmasligi mumkin.
02:12
Fiction plays with our senses:
40
132753
2914
Badiiy adabiyot bizning his tuyg'ularimiz bilan o'ynaydi:
02:15
taste,
41
135667
861
ta'm,
02:16
smell,
42
136528
1130
hid bilish,
02:17
touch,
43
137658
1051
tegish,
02:18
hearing,
44
138709
1191
eshitish,
02:19
sight,
45
139900
1340
ko'rish,
02:21
and the sense of motion.
46
141240
1895
va harakat tuyg'usi.
02:23
It also plays with our ability to abstract and make complex associations.
47
143135
5651
U shuningdek bizning abstrakt va murakkab fikrlay olishimiz bilan ham o'ynaydi.
02:28
Look at the following sentence.
48
148786
2030
Quyidagi gaplarga e'tibor qiling.
02:30
"The world was ghost-quiet,
49
150816
2149
"Olamda sharpa-jimjitlik hukmron edi.
02:32
except for the crack of sails and the burbling of water against hull."
50
152965
5141
Yelkandagi va sathdagi suvning shitirlagan tovushini aytmaganda."
02:38
The words, "quiet," "crack," and "burbling,"
51
158106
2663
"Jimjitlik" va "shitirlagan" so'zlari
02:40
engage the sense of hearing.
52
160769
2696
eshitish qobiliyatimizni uyg'otadi.
02:43
Notice that Buckell doesn't use the generic word sound.
53
163465
3823
E'tibor qiling, Bakell oddiy so'zlarni ishlatmayapti.
02:47
Each word he chooses evokes a particular quality of sound.
54
167288
5464
U tanlagan har bir so'z tovushlarning sifatini ifodalab kelmoqda.
02:52
Then, like an artist laying on washes of color
55
172752
3528
Yana u rassom kabi
02:56
to give the sense of texture to a painting,
56
176280
2862
har bir so'zga bo'yoq berib,
02:59
he adds anoter layer, motion, "the crack of sails,"
57
179142
4581
shu orqali ta'sirni kuchaytirmoqda:
03:03
and touch, "the burbling of water against hull."
58
183723
4463
"kema korpusiga urilayotgan shitirlagan suv tovushi".
03:08
Finally, he gives us an abstract connection
59
188186
2988
Bizga "sharpa" va "jimjitlik" so'zlari orqali
03:11
by linking the word quiet with the word ghost.
60
191174
3400
mavhum bog'lanishni keltirib bermoqda.
03:14
Not "quiet as a ghost,"
61
194574
2269
"Sharpadek tovushsiz" emas,
03:16
which would put a distancing layer of simile
62
196843
2101
bu o'quvchi bilan voqelik o'rtasida
03:18
between the reader and the experience.
63
198944
2380
qandaydir qatlam hosil qilishi mumkin edi.
03:21
Instead, Buckell creates the metaphor "ghost-quiet"
64
201324
4302
Bakell nimani nazarda tutayotganini aniq izohlash uchun
03:25
for an implied, rather than overt, comparison.
65
205626
3506
"sharpa-jimjitlik" metaforasini o'ylab topadi.
03:29
Writers are always told to avoid cliches
66
209132
2658
Yozuvchilar doim bir xillikdan qochishga,
03:31
because there's very little engagement for the reader in an overused image,
67
211790
4442
ko'p ishlatiladigan tasviriy bo'yoqlardan foydalanmaslikka
03:36
such as "red as a rose."
68
216232
2250
harakat qilishadi.
03:38
But give them,
69
218482
769
Lekin
03:39
"Love...began on a beach.
70
219251
2832
"Sevgi... sohilda boshlangan edi.
03:42
It began that day when Jacob saw Anette in her stewed-cherry dress,"
71
222083
5000
U Jeykob Annetni olcharangli libosda ko'rgan kuni boshlangan edi"
03:47
and their brains engage in the absorbing task
72
227083
2700
kabi qatorlarni o'qigach, o'quvchi
03:49
of figuring out what a stewed-cherry dress is like.
73
229783
3403
olcharangli libosni tasavvur qilishga tushadi.
03:53
Suddenly, they're on a beach about to fall in love.
74
233186
3623
Kutilmaganda, ular sohil bo'yida sevishib qolishadi.
03:56
They're experiencing the story at both a visceral and a conceptual level,
75
236809
4689
Ular voqeani tasavvurlarni ishga solgan holda boshdan kechirishni,
04:01
meeting the writer halfway in the imaginative play
76
241498
2690
orada muallifni ham xayolga keltirgan holda,
04:04
of creating a dynamic world of the senses.
77
244188
3798
tuyg'ular olamiga sho'ng'ishni boshlashadi.
04:07
So when you write, use well-chosen words
78
247986
3149
Shuning uchun yozayotganingizda yaxshi so'zlar tanlang, uning
04:11
to engage sound, sight, taste, touch, smell, and movement.
79
251135
5206
eshitilishi, ko'rinishi, ta'mi, hidi va bildirayotgan harakatiga e'tibor qarating.
04:16
Then create unexpected connotations among your story elements,
80
256341
4417
Keyin voqelikdagi elementlar orasida konnotatsiyalar yarating,
04:20
and set your readers' brushfire imaginations alight.
81
260758
3908
o'quvchilaringizni tasavvurini yondiring.
Ushbu veb-sayt haqida

Ushbu sayt sizni ingliz tilini o'rganish uchun foydali bo'lgan YouTube videolari bilan tanishtiradi. Dunyo bo'ylab eng yaxshi o'qituvchilar tomonidan o'qitiladigan ingliz tili darslarini ko'rasiz. Videoni u yerdan o'ynash uchun har bir video sahifasida ko'rsatilgan inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing. Subtitrlar video ijrosi bilan sinxronlashtiriladi. Agar sizda biron bir fikr yoki so'rov bo'lsa, iltimos, ushbu aloqa formasi orqali biz bilan bog'laning.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7