How to grow a bone - Nina Tandon

Kemikler nasıl büyür? - Nina Tandon

1,320,599 views ・ 2015-06-25

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Efser Özer Gözden geçirme: Utku Ertugral
00:06
Can you grow a human bone outside the human body?
0
6669
3502
İnsan kemiği insan vücudu dışında büyüyebilir mi?
00:10
The answer may soon be yes,
1
10171
2268
Cevabı belki olumlu olabilir.
00:12
but before we can understand how that's possible,
2
12439
2888
Fakat önce bunun nasıl olabileceğini anlayalım.
00:15
we need to look at how bones grow naturally inside the body.
3
15327
4152
Öncelikle kemiğin vücutta nasıl büyüdüğüne bakmalıyız.
00:19
Most bones start in a growing fetus as a soft, flexible cartilage.
4
19479
4557
Çoğu kemik fetüs döneminde yumuşak ve esnek kıkırdak şeklindedir.
00:24
Bone-forming cells replace the cartilage with a spongy mineral lattice
5
24036
3878
Kalsiyum ve fosfattan oluşan süngerimsi mineral içeren
00:27
made of elements like calcium and phosphate.
6
27914
3084
kıkırdakların yerini kemik yapı alır.
00:30
This lattice gets harder, as osteoblasts,
7
30998
2317
Bu yapı sertleşir ve Osteoblast adında
00:33
which are specialized bone-forming cells,
8
33315
2467
daha çok mineral depolayan genç
00:35
deposit more mineral, giving bones their strength.
9
35782
3503
kemik hücrelerini oluşturur. Bunlar kemiğe sertlik verir.
00:39
While the lattice itself is not made of living cells,
10
39285
2567
Bu yapı canlı hücrelerden oluşmamış olmasına rağmen
00:41
networks of blood vessels, nerves and other living tissues
11
41852
3342
damarlar, sinirler ve diğer doku ağları
00:45
grow through special channels and passages.
12
45194
2691
özel kanal ve pasajlar boyunca büyürler.
00:47
And over the course of development,
13
47885
1578
Gelişimleri boyunca Osteoblastlar kemikleri sağlamlaştırırlar.
00:49
a legion of osteoblasts reinforce the skeleton
14
49463
2954
Kemiklerimiz organlarımızı korur,
00:52
that protects our organs, allows us to move,
15
52417
2332
hareketi sağlar, daha kan hücresi
00:54
produces blood cells and more.
16
54749
2596
ve daha fazlasını üretir.
00:57
But this initial building process alone
17
57345
2253
Fakat bu yapı tek başına
00:59
is not enough to make bones strong and functional.
18
59598
3560
kemiği sert ve fonksiyonlu hale getirmede yetersiz kalır.
01:03
If you took a bone built this way,
19
63158
1616
Eğer bir kemiği bu şekilde alsak,
01:04
attached muscles to it,
20
64774
1959
kasları ona eklesek
01:06
and tried to use it to lift a heavy weight,
21
66733
2541
ve ağırlık taşımada kullanmaya çalışsak
01:09
the bone would probably snap under the strain.
22
69274
3749
kemik büyük ihtimalle bu gerilmeye dayanamaz.
01:13
This doesn't usually happen to us
23
73023
1800
Bu bize genellikle olmaz.
01:14
because our cells are constantly reinforcing
24
74823
2409
Çünkü bizim hücrelerimiz nerede olursa olsun
01:17
and building bone wherever they're used,
25
77232
2592
sürekli kemikleri inşa edip sağlamlaştırıyor.
01:19
a principle we refer to as Wolff's Law.
26
79824
3411
Açıkladığımız bu ilke Wolff kanunlarından.
01:23
However, bone materials are a limited resource
27
83235
3049
Fakat kemik maddeleri sınırlı kaynaklar
01:26
and this new, reinforcing bone
28
86284
2090
ve bu kemikleri sağlamlaştıran yeni yapı
01:28
can be formed only if there is enough material present.
29
88374
4171
sadece yeterli materyal varsa şekillenir.
01:32
Fortunately, osteoblasts, the builders,
30
92545
3306
Neyseki, Osteoblastlar (yapıcılar),
01:35
have a counterpart called osteoclasts, the recyclers.
31
95851
4496
kendisine benzer Osteoclast adında onarıcı bir yapıya sahip.
01:40
Osteoclasts break down the unneeded mineral lattice using acids and enzymes
32
100347
4272
Osteoclastlar asit ve enzim kullanarak gereksiz mineral yapıları bozar.
01:44
so that osteoblasts can then add more material.
33
104619
3853
Böylece Osteoblastlar daha çok madde ekleyebilir.
01:48
One of the main reasons astronauts must exercise constantly in orbit
34
108472
3861
Astronotların sürekli yörüngede olmalarının çoğu sebebinden biri,
01:52
is due to the lack of skeletal strain in free fall.
35
112333
4514
serbest düşüşte iskeletin gerilme eksikliği.
01:56
As projected by Wolff's Law,
36
116847
2060
Wolff kanunları tasarısına göre,
01:58
that makes osteoclasts more active than osteoblasts,
37
118907
3647
bu durum Osteoclastları kemikte kütle ve kuvvet kaybına neden olan
02:02
resulting in a loss of bone mass and strength.
38
122554
3594
Osteoblastlardan daha aktif hale sokar.
02:06
When bones do break, your body has an amazing ability
39
126148
3115
Kemiklerimiz kırıldığı zaman, sanki hiç kırılmamış gibi
02:09
to reconstruct the injured bone as if the break had never happened.
40
129263
4591
vücudumuz kırık kemikleri mucizevi bir şekilde yeniden oluşturur.
02:13
Certain situations, like cancer removal,
41
133854
2661
Kanseri iyileştirmek, travmatik kazalar
02:16
traumatic accidents,
42
136515
1698
ve genetik bozukluklar
02:18
and genetic defects exceed the body's natural ability for repair.
43
138213
5069
gibi bazı durumlar düzeltme için vücudun doğal sınırını aşar.
02:23
Historical solutions have included filling in the resulting holes with metal,
44
143282
4208
Tarihsel çözümler boşlukları metal, hayvan kemiği veya
02:27
animal bones,
45
147490
1598
insan kemiği parçaları
02:29
or pieces of bone from human donors,
46
149088
2542
ile doldurmayı içerir.
02:31
but none of these are optimal as they can cause infections
47
151630
3398
Fakat enfeksiyona neden oldukları veya bağışıklık sistemi reddettiği
02:35
or be rejected by the immune system,
48
155028
2605
için bunların hiçbiri uygun görülmemiştir.
02:37
and they can't carry out most of the functions of healthy bones.
49
157633
3818
Ayrıca sağlıklı kemiğin yaptığı çoğu görevi yerine getirememişlerdir.
02:41
An ideal solution would be to grow a bone made from the patient's own cells
50
161451
4908
En ideal çözüm, hastanın boşluklara uygun doğru şekli
02:46
that's customized to the exact shape of the hole,
51
166359
3351
uyarlayabilen kendi hücrelerinden yapılan kemiklerdir.
02:49
and that's exactly what scientists are currently trying to do.
52
169710
4268
Bu yöntem bilim adamlarının asıl yapmaya çalıştığı şey.
02:53
Here's how it works.
53
173978
1895
İşte şu şekilde çalışır:
02:55
First, doctors extract stem cells from a patient's fat tissue
54
175873
3990
Öncelikle, doktorlar hastanın yağ dokusundaki kök hücreleri alır.
02:59
and take CT scans to determine the exact dimensions of the missing bone.
55
179863
5315
Bilgisayarlı tomografi taramasıyla kayıp kemiklerin tam boyutunu hesaplarlar.
03:05
They then model the exact shape of the hole,
56
185178
2425
Sonrasında boşluğun tam şeklini 3D yazıcıyla ya da
03:07
either with 3D printers,
57
187603
1315
hücresiz inek kemiğinde
03:08
or by carving decellularized cow bones.
58
188918
3209
oyarak model çıkarırlar.
03:12
Those are the bones where all of the cells have been stripped away,
59
192127
2676
Bu kemikler tüm hücrelerden sadece minerallerin bulunduğu
03:14
leaving only the sponge-like mineral lattice.
60
194803
3416
sünger kalacak şekilde söküp çıkarılır.
03:18
They then add the patient's stem cells to this lattice
61
198219
2895
Daha sonrasında bu süngeri hastanın kök hücreleriyle
03:21
and place it in a bioreactor,
62
201114
1985
birlikte biyoreaktöre yerleştirirler.
03:23
a device that will simulate all of the conditions found inside the body.
63
203099
4777
Biyoreaktör, vücutta olan durumları taklit edebilen bir makine.
03:27
Temperature, humidity, acidity and nutrient composition
64
207876
3141
Sıcaklık, nem, asitlik ve besin bileşimi;
03:31
all need to be just right for the stem cells to differentiate
65
211017
3541
kök hücrelerinin, Osteoblastlara ve diğer hücrelere farklılaşması,
03:34
into osteoblasts and other cells,
66
214558
2369
mineral yapıyı genişletmesi ve
03:36
colonize the mineral lattice,
67
216927
1802
canlı dokularla yeniden düzenlenmesi
03:38
and remodel it with living tissue.
68
218729
3144
için ihtiyacı olan şartlardır.
03:41
But there's one thing missing.
69
221873
1772
Fakat gözden kaçan birşey var:
03:43
Remember Wolff's Law?
70
223645
1667
Wolff Kanunları'nı hatırlayın!
03:45
An artificial bone needs to experience real stress,
71
225312
2828
Yapay kemiğin gerçek basıncı tecrübe etmesine ihtiyacı var.
03:48
or else it will come out weak and brittle,
72
228140
2953
Aksi halde güçsüzlük ve hassaslık yayılır.
03:51
so the bioreactor constantly pumps fluids around the bone,
73
231093
3562
Böylece biyoreaktör durmaksızın kemiğin etrafına sıvı pompalar ve
03:54
and the pressure tells the osteoblasts to add bone density.
74
234655
4841
Osteoblastları kemik yoğunluğunu arttırmak için uyarır.
03:59
Put all of this together, and within three weeks,
75
239496
2617
Hepsini bir araya getirin ve üç hafta içinde yeni canlı
04:02
the now living bone is ready to come out of the bioreactor
76
242113
2877
kemiklerimiz biyoreaktörden çıkmaya
04:04
and to be implanted into the patient's body.
77
244990
3028
ve insan vücuduna yerleşmeye hazır.
04:08
While it isn't yet certain that this method will work for humans,
78
248018
3562
İnsanlar için işe yarayacak bir method olup olmadığı belli değil
04:11
lab grown bones have already been successfully implanted in pigs
79
251580
3882
fakat laboratuvarda büyüyen kemikler başarılı bir şekilde domuzlara ve
04:15
and other animals,
80
255462
1664
diğer hayvanlara aktarıldı.
04:17
and human trials may begin as early as 2016.
81
257126
3529
Ve en yakın 2016'da insan denemeleri başlayacak gibi gözüküyor.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7