How one design flaw almost toppled a skyscraper - Alex Gendler

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

In 1978, Diane Hartley was writing her undergraduate architecture thesis

1978′te Diane Hartley mimarlık lisans tezini yazdığında

when she made a shocking discovery.

şok edici bir şey keşfetti.

Her paper focused on the Citicorp Center, a skyscraper in midtown Manhattan.

Çalışması Manhattan’ın ortasındaki bir gökdelen olan

Citicorp Merkezi’yle ilgiliydi.

And after weeks poring over the building’s plans,

Binanın planlarını haftalarca inceledikten sonra

she’d stumbled on a potentially deadly mistake.

potansiyel olarak ölümcül bir hatayla karşılaştı.

An oversight that threatened to topple the 59-story tower

59 katlı binayı New York City’nin en yoğun nüfuslu bölgelerinden birinde

into one of New York City’s most densely populated districts.

yıkılma tehdidi altına alan bir dikkatsizlik.

When it was built two years earlier,

İki sene önce inşa edildiğinde

Citicorp Center was one of the world's tallest buildings.

Citicorp Merkezi dünyanın en yüksek binalarından biriydi.

Its sloped roof was unique in the city skyline,

Eğimli çatısı şehrin silüetinde benzersizdi

but its more distinctive feature lay at the base.

ama daha ayırt edici özelliği tabanında yatıyordu.

Since the construction site was already occupied by St. Peter's Lutheran Church,

İnşaat alanının hâlihazırda iskânı

St. Peter Lüteriyen Kilisesi’nde olduğundan

the new skyscraper had to be built on columns supporting it, like stilts.

yeni gökdelen sütunlar gibi onu destekleyen

kolonlar üzerinde inşa edilmeliydi.

Using stilts on a building’s corners wasn’t unheard of,

Binanın köşelerinde sütun kullanmak daha önce duyulmuş bir şeydi

but because the church stood at the corner of the block,

ama kilise bloğun köşesinde durduğundan

these stilts had to be placed at the center of each side.

bu sütunların her köşenin merkezine yerleştirilmesi gerekiyordu.

While this novel design worried some of the building's backers,

Bu değişik tasarım binaya arka çıkanların bazılarını endişelendirseyse de

chief structural engineer William LeMessurier

şef yapısal mühendis William LeMessurier

took numerous precautions to ensure the building’s stability.

binanın sağlamlığını garantilemek için birçok önlem aldı.

The outside would consist of v-shaped chevrons,

Dışı v-şeklinde şeritlerden meydana gelecek olup

forming a strong exoskeleton to support the skyscraper.

gökdeleni desteleklemek için güçlü bir dış iskelet oluşturacaktı.

This external structure also made the building much lighter,

Bu dış yapı aynı zamanda binayı daha hafif hâle getirdi,

meaning there’d be less weight to support overall.

yani baştanbaşa desteklemekte daha az ağırlık olacaktı.

This design did leave the building vulnerable to strong winds.

Bu tasarım binayı güçlü rüzgârlara karşı korunmasız bıraktı.

But LeMessurier had another state-of-the-art solution—

Ancak LeMessurier’in başka bir son model çözümü vardı -

a tuned mass damper.

ayarlı kütle sönümleyici.

This 400-ton counterweight was controlled by computerized sensors

Bu 400 tonluk karşı ağırlık herhangi bir sallanmayı

etkisiz hâle getirecek şekilde tasarlanmış

designed to counteract any swaying.

bilgisayar donanımlı sensörler tarafından kontrol ediliyordu.

With these structures in place,

Bu yapılar uygulamadayken

calculations showed that each side of the building could withstand powerful winds.

hesaplamalar binanın her yanının

güçlü rüzgârlara dayanıklı olabildiğini gösterdi.

And with all safety issues resolved, the building opened for business in 1977.

Her türlü güvenlik meselesi çözülmüş olarak

bina 1977′de işletmeye açıldı.

But when Hartley was studying the tower a year later, she noticed something odd.

Ancak Hartley bir sene sonra binayı incelerken garip bir şey fark etti.

It was true that each face of the building could endure powerful winds.

Binanın her yüzünün güçlü rüzgârlara karşı dayanıklı olduğu doğruydu.

And since a building’s broad sides catch the most wind,

Bir binanın geniş yanları rüzgârın çoğuna maruz kaldığından

these would typically be the strongest winds a building encounters.

tipik olarak bir binanın karşılaştığı en güçlü rüzgârlar bunlardır.

However, the towers unique base meant that winds

Ne var ki binanın benzersiz tabanı

blowing on the building’s corners were actually the bigger threat.

binanın köşelerine esen rüzgârın

daha büyük bir tehdit olduğu anlamına geliyordu.

And since traditional designs didn't warrant safety calculations

Geleneksel tasarımlar köşe rüzgârları için güvenlik hesaplamalarını

for corner winds,

hesaba katmadığından,

it seemed to Hartley that the threat had gone unaccounted for.

Hartley’e tehdit göz önüne alınmamış göründü.

When Hartley contacted LeMessurier’s firm about the issue

Hartley LeMessurier’in firmasıyla mesele hakkında iletişim kurduğunda

they assured her the building was strong enough to handle these winds.

binanın bu rüzgârlarla başa çıkacak

güçte olduğu konusunda ona garanti verdiler.

But checking the plans again, LeMessurier noticed an alarming detail.

Ancak LeMessurier planları tekrar kontrol ettiğinde korkutucu bir detayı fark etti.

A change approved without his knowledge

Bilgisi olmadan onaylanan bir değişiklik

had replaced the exoskeleton’s welded joints

dış iskeletin kaynaklı bağlantılarını

with cheaper and weaker bolted joints.

daha ucuz ve zayıf civatalı bağlantılarla değiştirmişti.

This alone wasn’t enough to topple the tower thanks to the mass damper.

Bu kütle sönümleyici sayesinde binanın devrilmesine tek başına yeterli değildi.

But if a storm knocked out the building's power,

Ancak bir fırtına binanın gücünü keserse,

it would deactivate the counterweight’s sensors,

bu durum karşı ağırlık sensörlerini devre dışı bırakarak

leaving the building vulnerable to winds of just 112 kilometers per hour.

saatte sadece 112 kilometrelik rüzgârlara karşı binayı korunmasız bırakacaktı.

Given available weather data,

Mevcut hava verisiyle,

a storm this strong had a one-in-sixteen chance

bu güçteki bir fırtınanın her sene

of hitting New York City every single year.

New York City’yi vurma şansı on altıda birdi.

LeMessurier never told Hartley what she’d uncovered.

LeMessurier, Hartley’e neyi deşifre ettiğini

hiçbir zaman söylemedi.

In fact, everything he did next was top secret.

Aslında sonraki yaptığı her şey çok gizliydi.

After filling in the architects and executives at Citicorp,

Citicorp’a mimarları ve yöneticileri doldurduktan sonra,

LeMessurier’s team worked with city officials to craft a confidential plan.

LeMessurier’in ekibi gizli bir plan yapmak için şehir yetkilileri ile çalıştı.

Without warning the residents,

Sakinleri uyarmadan,

construction crews began a string of night-time shifts

inşaat ekipleri civatalı bağlantıları sağlamlaştırmak için

to reinforce the bolted joints.

bir dizi gece vardiyasına başladı.

This delicate work began in mid-August 1978,

Bu narin iş 1978′in Ağustos ortalarında başladı

and was only halfway complete when Hurricane Ella

ve Ella Kasırgası Eylül’de şehre yaklaştığında

approached the city in September.

sadece yarısı tamamlanmıştı.

City officials and Citicorp executives planned an emergency evacuation

Şehir yetkilileri ve Citicorp yöneticileri 10 blokluk çevrede

for a 10-block radius,

acil durum tahliyesi planladı

but at the last minute, the hurricane veered out to sea.

ama son dakikada kasırga denize saptı.

These secret evacuation plans were never used,

Bu gizli tahliye planları hiçbir zaman kullanılmadı

and the reinforcements were completed just a month later.

ve takviyeler sadece bir ay sonra tamamlandı.

Typically, it would’ve been impossible for this covert construction to go unnoticed.

Genel anlamda bu gizli inşaatın fark edilmemesi imkânsızdı.

But the press was occupied with a newspaper strike

Ancak basın takviye projesi boyunca

spanning the length of the reinforcement project.

gazete greviyle meşguldü.

In fact, the public didn't learn how close they'd come to disaster until 1995,

Aslında bir New Yorker makalesi hikâyeyi

şehre ve Diane Hartley’e ifşa edinceye kadar

when a New Yorker article revealed the story to the city, and to Diane Hartley.

halk 1995′e kadar felakete ne kadar yakın olduklarını öğrenmedi.

Like LeMessurier, the article failed to give credit where it was due,

LeMessurier gibi makale de hak edilen itibarı iade etmede başarısız oldu

but at least Hartley knew that her homework had saved lives.

ama en azından Hartley ev ödevinin hayat kurtardığını biliyordu.