How do we experience time? - Matt Danzico

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Çeviri: Sinem Mustaçoğlu Gözden geçirme: berat güven

Hello, humans.

Merhaba insanlar.

My name is Matt

Benim adım Matt

and for the next several moments,

ve önümüzdeki birkaç dakika boyunca

you are going to listen to me.

beni dinleyeceksiniz.

Mwah, ha, ha, ha, ha.

Ha, ha, ha, ha, ha.

Sorry. I'm just joking.

Pardon. Şaka yapıyordum.

This is my normal voice.

İşte benim normal sesim.

Have you ever taken direction

Daha önce bilgisayardan gelen

from a mysterious voice on the computer before?

bir sesin komutlarını takip etmiş miydin?

No? Perfect!

Etmedin mi? Harika!

I want to try an experiment with you,

Seninle bir deney yapmak istiyorum

but I can't tell you what that experiment entails

ama deneyin içeriği hakkında bir şey söyleyemem,

because if I do,

çünkü eğer söylersem,

it won't work.

işe yaramayabilir.

You'll just have to trust me.

Bana güven.

This will all make sense soon,

Her şey az sonra anlamlı hale gelecek,

hopefully.

umarım.

If you're sitting down,

Eğer oturuyorsan

stand up from your chair and take a step back.

ayağa kalk ve sandalyeden biraz uzaklaş.

In a moment, I'm going to have you twirl around,

Biraz sonra seni hareket ettireceğim,

so give yourself a bit of space.

bu yüzden kendine yer aç.

Need to move some furniture around?

Birkaç eşyanın yerini değiştirmen mi gerekiyor?

Take your time.

Tamam, acelemiz yok.

I'll wait.

Beklerim.

On the count of three,

Ben "üç" deyince

you're going to start hopping on one foot.

tek ayak üzerinde zıplamaya başlayacaksın.

Are you ready?

Hazır mısın?

One,

Bir,

two,

iki,

three!

üç!

Hop,

Zıpla,

hop,

zıpla,

hop,

zıpla,

hop,

zıpla,

hop.

zıpla.

Nice work!

Çok güzel!

OK, while you're still hopping,

Şimdi zıplamaya devam ederken

I now want you to begin barking like a dog.

köpek gibi havlamaya da başla.

Ruff, ruff;

Hav, hav;

ruff, ruff;

hav, hav;

ruff, ruff.

hav, hav.

Wow, that's quite a bark!

İşte böyle!

And a few more.

Birkaç defa daha.

Ruff, ruff, ruff.

Hav, hav, hav.

And three,

Ve üç,

two,

one,

iki,

bir,

stop!

dur!

Feel free to relax and sit back down.

Rahatla, oturup biraz dinlen.

Now, I want you think about how much time passed

Şimdi, benim "Başla" komutumla tek ayak üzerinde

between the moment I said, "Go!"

zıplamaya başladığın andan

and you began hopping on one foot

"dur!" dediğim ana kadar

to the moment I said, "Stop!"

geçen süreyi düşünmeni istiyorum.

Take a guess.

Bir tahmin yap.

I'm looking for an exact number of seconds or minutes.

Bu sürenin net saniye ya da dakika tahminini bekliyorum.

Now, with a pen and paper, write that number down.

Şimdi, bu sayıyı bir kağıda yaz.

All done?

Yazdın mı?

The exact time was actually 26 seconds.

Geçen süre tam olarak 26 saniyeydi.

Did you overestimate?

Daha fazla mı hesapladın?

Chances are that you did.

Büyük ihtimalle.

So, what was the culprit?

Peki, neden hata yaptın?

The culprit was time perception.

Hatanın nedeni zaman algısıydı.

Although we can make shockingly precise time estimates,

Zaman hakkında şaşırtıcı derecede isabetli tahminler yapabilsek de

when we experience something new, unusual, or dynamic,

yeni, alışılmadık ya da dinamik bir deneyim esnasında,

like hopping on one foot

tek ayak üstünde zıplamak,

while taking instructions from a voice on the computer,

bilgisayardan gelen bir sesin komutlarını takip etmek,

or, say, jumping out of an airplane,

ya da uçaktan atlamak gibi anlarda

we often miscalculate how much time has passed.

geçen süreleri genelde yanlış tahmin ederiz.

Meaning, if you bungee jump for the first time,

Yani, eğer ilk defa bungee jumping yaptığında

your fall to the bottom may seem like it lasted for 10 seconds

aşağıya iniş süren sana 10 saniye gibi gelse de

kayıt süresi atlayışın aslında

while the recorded time may actually show

that the jump only lasted for 5.

5 saniyeden fazla sürmediğini gösterecektir.

The reason for this difference is

Bu farkın sebebi ise

unlike your body's physical drop to the bottom,

vücudunun fiziksel düşüşünün aksine

your brain's perception of time does not follow

beyninin algıladığı zamanın, iki nokta arasında

a straight line between two points.

düz bir çizgi izlememesidir.

Bazı bilim insanları, düşüş esnasında

Some scientists even believe

your brain follows more of a curved path

beynin kavisli bir yol izlediğine inanıyor.

that is dependent on the amount of information

Bu yol, düşerken algıladığın

you take in as you fall downwards.

bilginin miktarından etkileniyor.

For example, David Eagleman,

Baylor College of Medicine'da

a neuroscientist at Baylor College of Medicine,

bir nörolog olan David Egleman,

believes time perception is heavily influenced

zaman algısının büyük ölçüde

by the number of memories and data

beynine kaydedilen anı ve bilgilerin

you record onto your brain.

sayısından etkinlendiğini düşünüyor.

When you have a new experience,

Yeni bir deneyimi yaşarken,

like jumping off a high dive for the first time,

örneğin ilk defa yüksek dalış yaparken

your senses are heightened.

duyuların güçlenir.

You're taking in more details

Görüntüleri, sesleri ve kokuları

about sights, sounds, and smells

normalden çok daha

than you normally would.

ayrıntılı bir biçimde algılarsın.

And you store more data onto your brain

Beyninde daha fazla bilgiyi

in the form of memories.

hafıza biçiminde depolarsın.

So, the more data you store in your brain,

Beynine kaydettiğin bilgiler ne kadar fazlaysa

like the smell of chlorine as you leapt from the high dive

örneğin, yüksek atlayışta algıladığın klorin kokusu

or the color of the water,

ya da suyun rengi gibi,

the longer your perception of that experience.

o deneyimi o kadar uzun algılarsın.

Meaning, the number of memories

Yani, beynine kaydettiğin

and data you record on your brain

anı ve verilerin sayısı

has a direct impact on how long

o deneyimin süresine dair inancını

you believe that experience to have lasted.

doğrudan etkiler.

Have you ever heard a person recount

Daha önce, birinin geçirdiği

what it's like to be in a car accident?

bir trafik kazasını anlattığına tanık oldun mu?

Although automotive accidents typically last seconds,

Otomobil kazaları genelde saniyeler sürse de

those involved often say they felt

kazaya karışanlar genelde kazanın

the accident lasted far longer.

çok daha uzun sürdüğünü hissetiğini söyler.

Time perception can also account for

Zaman algısı, çocukluk döneminin

why your childhood may have seem to have lasted forever.

neden hiç bitmeyecekmiş gibi hissedildiğini de açıklayabilir.

By adulthood, a year can slip by in a heartbeat,

Yetişkinlikte bir yıl, göz açıp kapayıncaya kadar geçebilir

but children record more data onto their brains.

ama çocuklar beyinlerine çok daha fazla bilgi kaydeder.

This occurs because many of the experiences

Bunun sebebi, çocukken karşılaşılan

we have as children are new and unfamiliar to us.

çoğu deneyimin yeni olmasıdır.

The stack of encoded memories on your brain

Aklında yer eden tüm anılar

is so dense that reading them back makes you believe

o kadar yoğundur ki onları hatırlamak

your experiences must have taken forever.

seni o deneyimin yıllar boyu sürmüş olduğuna inandırabilir.

Additionally, when you're 5 years old,

Buna ek olarak, 5 yaşındayken

one year is 1/5 of your life.

bir yıl, hayatının 1/5'idir.

But, when you're 25, one year makes up 1/25,

Ama 25 yaşındaysan, bir yıl, 1/25'i yapar,

further altering your perception of time.

zaman algın üzerinde daha uzak bir etkiye sahiptir.

And, if you're an adult,

Yetişkin bir bireysen

think about a trip that you may have taken

uzak bir ülkeye ilk defa gittiğin

to a far-away land for the first time.

bir tatili hatırlamaya çalış.

Didn't those two weeks you spent exploring your surroundings

O yeni yeri keşfettiğin iki hafta

seem to have lasted far longer than 14 days?

14 günden çok daha uzun sürmüş gibi gelmiyor mu?

Though time perception is rooted

Zaman algısı, bilimsel olması

in both hard science and theory,

ve teorik alt yapısının yanı sıra,

hayatımızı nasıl yaşamamız gerektiğine dair

it provides a great lesson for us

on how to live our lives.

çok önemli bir ders veriyor.

I'm sure you have all heard

Eminim sen de

that a person shouldn't sit on a couch

hayatını koltukta oturarak

and let life pass them by.

harcamaman gerektiğini duymuşsundur.

Well, time perception tells us why that is.

İşte, zaman algısı bize bunun sebebini açıklıyor.

If you get up and engage with the world

Eğer dünyayla iç içe olur,

and have new experiences,

yeni deneyimler yaşarsan,

and maybe even hop around on one foot

bu deneyim, tek ayak üzerinde zıplarken

and bark like a dog,

bir köpek gibi havlamak olsa bile,

you will literally perceive your own life

hayatını daha uzun

to have lasted for a longer period of time.

ve dolu dolu yaşadığını hissedeceğinden emin olabilirsin.