How do we experience time? - Matt Danzico

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Translator: Trinh Le Reviewer: Vi Phan

Hello, humans.

Xin chào con người.

My name is Matt

Tôi tên là Matt,

and for the next several moments,

và trong vài phút tới,

you are going to listen to me.

bạn sẽ nghe tôi nói.

Mwah, ha, ha, ha, ha.

Chụt. Ha, ha, ha.

Sorry. I'm just joking.

Xin lỗi nhé. Tôi đùa thôi.

This is my normal voice.

Đây mới là giọng thật của tôi.

Have you ever taken direction

Bạn đã bao giờ làm theo hướng dẫn

from a mysterious voice on the computer before?

từ một giọng nói bí ẩn trên máy tính chưa?

No? Perfect!

Chưa bao giờ? Tuyệt vời!

I want to try an experiment with you,

Tôi muốn làm một thí nghiệm với bạn,

but I can't tell you what that experiment entails

nhưng tôi sẽ không nói cho bạn biết chi tiết.

because if I do,

bởi vì nếu tôi nói,

it won't work.

nó sẽ không hiệu quả.

You'll just have to trust me.

Bạn phải tin tôi.

This will all make sense soon,

Nó sẽ có ý nghĩa đó,

hopefully.

hy vọng thế.

If you're sitting down,

Nếu bạn đang ngồi,

stand up from your chair and take a step back.

hãy đứng lên khỏi ghế và lùi lại một bước.

In a moment, I'm going to have you twirl around,

Tiếp theo tôi muốn bạn làm một số thứ,

so give yourself a bit of space.

nên bạn cần tạo ra một chút không gian xung quanh.

Need to move some furniture around?

Cần di chuyển một số đồ đạc?

Take your time.

Cứ từ từ.

I'll wait.

Tôi sẽ đợi.

On the count of three,

Tôi sẽ đếm đến ba,

you're going to start hopping on one foot.

bạn hãy nhảy lò cò một chân.

Are you ready?

Sẵn sàng chưa?

One,

Một,

two,

hai,

three!

ba!

Hop,

Nhảy,

hop,

nhảy,

hop,

nhảy,

hop,

nhảy,

hop.

nhảy.

Nice work!

Tốt lắm.

OK, while you're still hopping,

Nào, trong lúc bạn vẫn nhảy,

I now want you to begin barking like a dog.

Tôi muốn bạn bắt chước sủa như một chú chó.

Ruff, ruff;

Gâu, gâu;

ruff, ruff;

gâu, gâu;

ruff, ruff.

gâu, gâu.

Wow, that's quite a bark!

Wow, tốt đấy!

And a few more.

Thêm một ít nữa.

Ruff, ruff, ruff.

Gâu, gâu, gâu.

And three,

Và ba,

two,

one,

hai,

một,

stop!

Dừng lại!

Feel free to relax and sit back down.

Nào thư giãn và ngồi xuống.

Now, I want you think about how much time passed

Bây giờ, tôi muốn bạn nghĩ bao nhiêu thời gian đã trôi qua

between the moment I said, "Go!"

từ lúc tôi nói "Bắt đầu!"

and you began hopping on one foot

và bạn bắt đầu nhảy lò cò một chân

to the moment I said, "Stop!"

đến khi tôi nói "Dừng lại"?

Take a guess.

Đoán xem nào.

I'm looking for an exact number of seconds or minutes.

Tôi cần một con số chính xác đến từng giây, hoặc từng phút.

Now, with a pen and paper, write that number down.

Bạn hãy lấy giấy bút viết con số đó ra nào.

All done?

Xong rồi chứ?

The exact time was actually 26 seconds.

Chính xác là 26 giây.

Did you overestimate?

Bạn có đánh giá cao quá không?

Chances are that you did.

Nhiều khả năng lắm.

So, what was the culprit?

Vậy, thủ phạm là do ai?

The culprit was time perception.

Thủ phạm là cách ta nhận thức thời gian.

Although we can make shockingly precise time estimates,

Dù chúng ta có thể dự đoán thời gian chính xác một cách đáng kinh ngạc,

khi chúng ta trải nghiệm một cái gì đó mới, khác thường, hay năng động,

when we experience something new, unusual, or dynamic,

like hopping on one foot

như nhảy lò cò một chân

while taking instructions from a voice on the computer,

trong khi nghe theo hướng dẫn từ giọng nói trong máy tính,

or, say, jumping out of an airplane,

hay, ví dụ, nhảy khỏi máy bay,

we often miscalculate how much time has passed.

chúng ta thường tính toán sai bao nhiêu thời gian đã trôi qua.

Meaning, if you bungee jump for the first time,

Có nghĩa là, nếu bạn nhảy bungee lần đầu tiên,

your fall to the bottom may seem like it lasted for 10 seconds

cú nhảy đến đáy của bạn có vẻ như dài 10 giây,

while the recorded time may actually show

nhưng thực tế thời gian đo được

that the jump only lasted for 5.

cú nhảy chỉ kéo dài 5 giây.

The reason for this difference is

Lý do cho sự khác biệt này là

unlike your body's physical drop to the bottom,

không giống như cơ thể bạn khi thả xuống đáy,

your brain's perception of time does not follow

nhận thức của não bộ về thời gian

a straight line between two points.

không đi theo một đường thẳng giữa hai điểm.

Một số nhà khoa học thậm chí tin là

Some scientists even believe

your brain follows more of a curved path

não bộ đi theo đường cong

that is dependent on the amount of information

phụ thuộc vào lượng thông tin

you take in as you fall downwards.

bạn tiếp nhận trong khi bạn rơi xuống dưới.

For example, David Eagleman,

Ví dụ, David Eagleman,

a neuroscientist at Baylor College of Medicine,

nhà thần kinh học tại Đại học Y Baylor,

believes time perception is heavily influenced

tin rằng nhận thức thời gian bị ảnh hưởng nhiều

by the number of memories and data

bởi số lượng kỉ niệm và dữ liệu

you record onto your brain.

bạn ghi vào não bộ.

When you have a new experience,

Khi bạn có một trải nghiệm mới,

like jumping off a high dive for the first time,

như nhảy xuống từ cầu nhảy lần đầu tiên,

your senses are heightened.

các giác quan của bạn được nâng lên.

You're taking in more details

Bạn tiếp nhận nhiều chi tiết hơn

about sights, sounds, and smells

về cảnh vật, âm thanh, mùi vị,

than you normally would.

nhiều hơn bình thường.

And you store more data onto your brain

Và bạn ghi vào não bộ nhiều dữ liệu hơn

in the form of memories.

dưới một hình thức gọi là kí ức.

So, the more data you store in your brain,

Vậy nên, càng nhiều dữ liệu bạn ghi vào não bộ,

like the smell of chlorine as you leapt from the high dive

như mùi clo khi bạn nhảy từ cầu nhảy

or the color of the water,

hay màu sắc của nước,

the longer your perception of that experience.

bạn càng nhận thức được lâu những trải nghiệm này.

Có nghĩa là, số lượng kí ức và dữ liệu

Meaning, the number of memories

and data you record on your brain

bạn ghi vào não bộ

has a direct impact on how long

ảnh hưởng trực tiếp đến việc

you believe that experience to have lasted.

bạn tin rằng trải nghiệm đó dài bao lâu.

Have you ever heard a person recount

Bạn đã bao giờ nghe một người kể lại

what it's like to be in a car accident?

những gì xảy ra trong một vụ tai nạn xe hơi?

Although automotive accidents typically last seconds,

Mặc dù tai nạn xe thường diễn ra chỉ trong vài giây

those involved often say they felt

những người trải qua thường nói

the accident lasted far longer.

họ cảm thấy tai nạn như dài hơn.

Time perception can also account for

Nhận thức thời gian cũng giải thích

why your childhood may have seem to have lasted forever.

tại sao thời thơ ấu có vẻ như kéo dài mãi mãi.

By adulthood, a year can slip by in a heartbeat,

Khi ở tuổi trưởng thành, một năm có thể trôi qua trong một nhịp tim.

but children record more data onto their brains.

nhưng trẻ em ghi lại nhiều dữ liệu vào não bộ.

This occurs because many of the experiences

Đó là vì những trải nghiệm

we have as children are new and unfamiliar to us.

mà chúng ta có lúc nhỏ thì mới và lạ đối với chúng ta.

The stack of encoded memories on your brain

Ngăn xếp những ký ức được mã hoá

is so dense that reading them back makes you believe

dày đến mức khi bạn đọc chúng,

your experiences must have taken forever.

bạn tin là những trải nghiệm của bạn đã từng kéo dài mãi mãi.

Additionally, when you're 5 years old,

Thêm vào đó, khi bạn 5 tuổi,

one year is 1/5 of your life.

một năm là 1/5 cuộc đời của bạn.

But, when you're 25, one year makes up 1/25,

Nhưng khi bạn 25, một năm là 1/25,

further altering your perception of time.

nó tiếp tục thay đổi nhận thức thời gian của bạn.

And, if you're an adult,

Và, nếu bạn là người lớn,

think about a trip that you may have taken

nghĩ đến một chuyến đi

to a far-away land for the first time.

đến một miền đất xa lạ lần đầu tiên.

Didn't those two weeks you spent exploring your surroundings

Có phải hai tuần khám phá vùng đất mới

seem to have lasted far longer than 14 days?

dường như kéo dài hơn 14 ngày?

Though time perception is rooted

Mặc dù nhận thức thời gian

in both hard science and theory,

bắt nguồn từ cả khoa học tự nhiên và lý thuyết,

it provides a great lesson for us

nó cho ta một bài học lớn

on how to live our lives.

về cách ta sống cuộc sống của mình.

I'm sure you have all heard

Tôi chắc rằng bạn đã nghe nói

that a person shouldn't sit on a couch

một người không nên ngồi không

and let life pass them by.

và để cuộc sống trôi qua.

Nhận thức thời gian giải thích cho ta biết tại sao.

Well, time perception tells us why that is.

If you get up and engage with the world

Nếu bạn đứng dậy và kết nối với thế giới,

and have new experiences,

có những trải nghiệm mới,

and maybe even hop around on one foot

và thậm chí nhảy lò cò một chân

and bark like a dog,

và sủa giống cún,

you will literally perceive your own life

bạn sẽ cảm nhận được cuộc sống của riêng bạn

to have lasted for a longer period of time.

đã được kéo ra thêm một khoảng thời gian dài.