Why doesn’t anything stick to Teflon? - Ashwini Bharathula

Neden Teflon'a hiçbir şey yapışmaz? - Ashwini Bharathula

Çeviri: Ramazan Şen Gözden geçirme: Yunus ASIK

Nothing stuck to Mafia boss John Gotti

Mafya patronu John Gotti jüri üyelerine ve tanıklara rüşvet vererek

who evaded justice for years by bribing and threatening jurors and witnesses.

yıllarca adaletten paçasını kurtardı ve hiçbir şekilde yakalanamadı.

That earned him the name the Teflon Don

Bu ona dünya üzerindeki en kaygan malzemelerden biri olan

after one of the slipperiest materials on Earth.

Teflon Mafya babası ismini kazandırdı.

Teflon was in the spacesuits the Apollo crew wore for the moon landing,

Teflon aya inen Apollo mürettebatının üzerindeki uzay elbisesinde vardı,

in pipes and valves used in the Manhattan Project,

Manhattan Projesi'ndeki boru ve vanalarda kullanıldı

and maybe in your kitchen as the nonstick coating on frying pans and cookie sheets.

ve kızartma tavalarında ve fırın tepsilerinde yapışmayan kaplama olarak kullanılıyor.

So what is this slippery solid, and why doesn't anything stick to it?

Peki bu kaygan sert cisim nedir ve neden ona hiçbir şey yapışmaz?

Teflon is a brand name for polytetrafluoroethylene,

Teflon politeirafloroetilen veya PTFE için

or PTFE.

bir marka adıdır.

It was stumbled upon accidentally in 1938 by a 27-year-old American chemist

1938 yılında, 27 yaşındaki Amerikalı kimyacı Roy Plunkett tarafından

named Roy Plunkett

kimya firması DuPont için

while he was trying to develop a non-toxic refrigerant fluid for DuPont,

toksik olmayan soğutucu bir sıvı geliştirmeye çalışırken

kazara bulunmuştur.

a chemicals company.

Laboratuvarında oluşan ilginç, beyaz madde

The strange, white substance that formed inside his lab canister

was chemically inert,

kimyasal olarak etkisizdi,

yani diğer maddelerle tepkimeye girmez.

meaning it wouldn't react with other substances.

Ayrıca sürtünme katsayısı son derece düşük,

It also had an extremely low coefficient of friction,

making other materials slide right off it.

diğer materyaller üzerinde kayıyor.

Teflon's properties make it perfect when you need something slippery,

Kaygan, kimyasal olarak dirençli veya su geçirmez bir şeye

chemical resistant,

ihtiyacınız olduğunda,

or waterproof,

teflon harika bir seçim,

which means it has a lot of applications.

bu da birçok kullanımı olduğu anlamına geliyor.

It can be found all over the place,

Her yerde bulunabiliyor,

as a coating on raincoats,

yağmurluklarda kaplama olarak,

industrial ball bearings,

endüstriyel bilyalı rulmanlar,

artificial joints,

yapay eklemler,

circuit boards,

devre kartları

and even the Rocky Mountains-themed roof of the Denver International Airport.

ve hatta Denver Uluslararası Havaalanı'nın kayalık dağlar temalı çatısında.

The incredible properties of PTFE come from its molecular structure.

PTFE'nin inanılmaz özellikleri moleküler yapısından kaynaklanıyor.

It's a polymer,

O bir polimer,

meaning it's made of long chains of repeating units of atoms strung together.

yani yan yana dizilmiş, tekrar eden, uzun atom zincirlerinden oluşur.

A PTFE chain has a backbone of carbon atoms,

Bir PTFE zincirinin omurgası karbon atomlarıdır

each of which is attached to two fluorines.

ve her biri iki flora bağlıdır.

The fluorine atoms surround the carbon like armor,

Flor atomları karbonu zırh gibi çevreler,

spiraling around the chain,

zincir etrafında sarmal şeklindedir

and the bond between carbon and fluorine is incredibly tight.

ve karbon ve flor arasındaki bağ inanılmaz şekilde sıkıdır.

Like a couple that ignores everyone except each other,

Gözleri birbirinden başkasını görmeyen bir çift gibi

carbon and fluorine interact so strongly

karbon ve flor o kadar güçlü etkileşir ki

that the normal, intermolecular forces that help substances stick to each other

maddelerin birbirine tutunmasını sağlayan normal, moleküller arası kuvvetlerin

don't stand a chance.

hiç şansı kalmıyor.

Even the famously adhesive feet of geckos usually can't get a grip.

Yapışkan ayaklarıyla meşhur geko bile tutunamıyor.

But wait!

Ama durun!

If PTFE doesn't stick to anything,

Eğer PTFE hiçbir şeye yapışmıyorsa,

how can it be so firmly attached to something like a pan?

tava gibi bir şeye nasıl sıkı tutunabiliyor?

One method involves sandblasting the pan

Metodlardan biri tavayı kumlamak

or etching it with chemicals to make it rough.

veya yüzeyi pürüzlendirmek için kimyasallarla aşındırmaktır.

Then, a special primer is applied, which acts like glue.

Sonra yapışkan işlevi gören özel bir astar uygulanır.

Its exact composition is a trade secret guarded by each manufacturer.

Tam tarifi her üreticinin ticari sırrı olarak saklanır.

The pan is sprayed with liquid PTFE

Tavaya sıvı PTFE püskürtülür

and heated to around 800 degrees Fahrenheit.

ve 425 dereceye kadar ısıtılır.

The layers then solidify into a smooth, slick coating.

Katmanlar daha sonra sertleşerek pürüzsüz, kaygan bir kaplama oluşturuyor.

When you later cook eggs in this PTFE-coated pan,

PTFE-kaplı tavada yumurta pişirdiğinizde

the extra tight carbon-fluorine bonds

ekstra sıkı karbon flor bağları

just ignore the water and fat and protein molecules in the eggs.

yumurtadaki yağ, su ve protein moleküllerini görmezden gelir.

Without those interactions,

Bu etkileşimler olmayınca

the food just slides around without sticking.

gıda yapışmadan ortalıkta kayar.

You might wonder if it's safe to cook in a PTFE-coated pan.

PTFE kaplı tavada pişirmenin güvenli olup olmadığını merak edebilirsiniz.

The answer is yes, if you're careful.

Dikkatli olursanız cevap evet.

PTFE is stable at moderate temperatures, like you'd use to cook eggs or fish,

PTFE yumurta veya balık pişirdiğiniz makul sıcaklıklarda istikrarlıdır,

but above 500 degrees Fahrenheit, it starts to degrade,

ama 260 derecenin üzerinde çözünmeye başlar

and heating it further releases fumes that can make you feel sick.

ve daha da ısınırsa sizi hasta edecek gaz salar.

An empty pan can reach 500 degrees fast over high heat,

Boş bir tava yüksek ısıda 260 dereceye çok çabuk ulaşır

but most kitchens are ventilated well enough to dissipate the fumes.

fakat çoğu mutfak, gazı dağıtacak kadar iyi havalandırılmıştır.

People used to also think that accidentally consuming PTFE

İnsanlar çizilmiş bir tavadan pul pul dökülen PTFE'yi

that flaked off a scratched pan was bad for you,

yanlışlıkla tüketmenin zararlı olduğunu düşünürdü.

but the current consensus is that it's harmless.

Fakat mevcut ortak kanı bunun zararsız olduğu yönünde.

Because PTFE doesn't interact with other chemicals very well,

Çünkü PTFE diğer kimyasallarla çok iyi etkileşmez,

it isn't thought to break down inside your body.

vücudunuzda çözündüğü düşünülmüyor.

Teflon üretmenin sağlıklı olup olmadığı ise ayrı bir hikâye.

Whether it's safe to manufacture Teflon is another story.

DuPont and its spin-off company Chemours

DuPont ve yan şirketi Chemours

now face lawsuits worth millions of dollars.

şimdi milyonlarca dolar değerinde davalarla yüz yüze.

They've been accused of polluting the environment for decades

Onlarca yıldır çevreyi kirletmekle ve çalışanları,

and exposing employees and local communities

yerel halkı PFOA denen zehirli kimyasalla ilintili

to health risks associated with a toxic chemical called PFOA.

sağlık riskine maruz bırakmakla suçlanıyorlar.

That chemical was involved in manufacturing Teflon.

Bu kimyasal Teflon üretiminde de kullanılıyor.

As for John Gotti,

John Gotti'ye gelirsek,

in 1992, the Mob boss was finally convicted of five counts of murder,

1992 yılında, Mafya babası beş cinayetten ve başka suçlardan

among other charges.

mahkûm oldu.

That prompted the head of the FBI office in New York City to announce,

Bunun üzerinde New York şehrindeki FBI bürosu başkanı şu duyuruyu yaptı:

"The Teflon is gone.

"Teflon artık yok.

The don is covered in Velcro, and all the charges stuck."

Mafya babası cırt cırtla kaplandı ve suçlamaları yapıştı."