Licking bees and pulping trees: The reign of a wasp queen - Kenny Coogan

Çeviri: Yusuf Emre Sevim Gözden geçirme: Can Boysan

As the April sun rises on a pile of firewood,

Nisan güneşi bir odun yığınına vururken,

something royal stirs inside.

asil bir şey içeride uyanmaktadır.

This wasp queen is one of thousands who mated in late autumn

Bu kraliçe yaban arısı geçen sonbaharda çiftleşen ve kış uykusuna yatan

and hibernated through the winter.

binlerce arıdan bir tanesidir.

Now she emerges into the spring air to begin her reign.

Kraliçe yaban arısı, bahar havasında hüküm sürmek için kalkıyor.

Most of her sisters weren’t so lucky.

Kardeşlerinin çoğu o kadar şanslı değildi.

While hibernating in compost piles and underground burrows,

Gübre yığınlarında ve yeraltı tünellerinde kış uykusundayken

many sleeping queens were eaten by spiders.

çoğu uyuyan kraliçeyi, örümcekler yedi.

Warm winters caused by climate change led other queens to emerge early,

İklim değişikliği sebebiyle ılık kış havası

diğer kraliçelerin erken uyanmasına

only to find there was no available food.

ve yiyecek bulamamasına yol açtı.

And some queens that survived the winter fell victim to the threats of spring,

Kışı atlatan bazı kraliçeler ise etçil bitkilere, kuşlara ve tarımsal ilaç gibi

such as carnivorous plants, birds, and manmade pesticides.

baharın tehditlerine kurban düştüler.

Our queen is the lone survivor of her old hive, and now,

Kraliçemiz, kovanının tek hayatta kalanı

she must become the foundress of a new one.

ve yeni kovanın kurucusu olmak zorunda.

But first, breakfast.

Ama önce, kahvaltı etmeli.

The queen heads for a citrus grove full of honeybee hives.

Kraliçe, bal arısı kovanlarıyla dolu narenciye bahçesine doğru yol alıyor.

The bees can be dangerous if provoked,

Arılar kışkırtıldığında tehlikeli olabilirler

but right now they’re paralyzed by the morning cold.

ama şimdi sabah soğuğundan felç olmuş durumdalar.

Their hairy bodies are dripping with sugar water from an earlier feeding,

Tüylü bedenleri daha önceki beslenmelerden kalan şekerli suyla dolu

and the resourceful queen licks them for a morning snack.

ve uyanık kraliçe, onları sabah atıştırması için yalıyor.

Newly energized, our queen searches for a safe nesting area.

Enerji dolan kraliçemiz, güvenli bir yuva arayışına çıkıyor.

This tree hollow, safe from rain, wind, and predators, is ideal.

Bu ağaç kovuğu yağmurdan, rüzgardan ve avcılardan korunaklı ideal bir yuva.

She chews the surrounding wood and plant fibers

Kraliçe, kağıt benzeri bir petek yapmak için

to make a paper-like pulp.

ağacı ve bitki liflerini çiğniyor.

Then she builds around 50 brood cells that comprise the beginning of her nest.

Sonra yuvasının kaynağını içine alan 50 kadar kuluçka peteği üretiyor.

Using sperm stored from last fall,

Kraliçe, geçen sonbaharda depolanan spermi kullanarak

the queen lays a fertilized egg into each cell,

12 ile 20 dakikada ürettiği

producing as many as 12 in 20 minutes.

döllenmiş yumurtasını her peteğe bırakır.

Within a week, these will hatch into female larva.

Bir hafta içinde, bu yumurtalar dişi larva olarak dışarı çıkarlar.

But until then, the queen must hunt down smaller insects to feed her brood,

O zamana dek, kraliçe kuluçkaları beslemek için

küçük böcekleri avlamak zorunda.

all while expanding the hive, laying eggs, and defending against intruders.

Aynı anda, kovanı büyütüp işgalcilere karşı koruması ve yumurtlaması gerekiyor.

Fortunately, our queen is well prepared.

Neyse ki, kraliçemiz hazırlıklı.

Unlike bees, wasps can sting as many times as they need to.

Arıların aksine, yaban arıları iğnelerini gerektiği kadar fazla sokabilirler.

With such a busy schedule, the queen barely has time to feed herself.

Bu kadar yoğun bir tabloda, kraliçe beslenmesi için zar zor zaman bulabiliyor.

Luckily, she doesn’t have to.

Neyse ki, kraliçe buna mecbur değil.

When she feeds an insect to her grubs,

Bir böceği larvalarına verdiğinde

they digest the bug into a sugary substance that sustains their mother.

larvalar, annelerine destek olan

şekerli bir öze çevirerek böceği sindiriyorlar.

By the end of July, these first larva have matured into adult workers,

Temmuz'un sonunda ilk larva yetişkin işçi olarak

ready to take on foraging, building, and defense.

çalışmaya, inşa etmeye ve savunmaya hazır hale geliyor.

The queen can now lay eggs full-time,

Kraliçe, artık işçilerin artıklarından

sustaining herself on her worker’s spoils and their unfertilized eggs.

ve döllenmemiş yumurtalardan beslenerek tam zamanlı yumurtlamaya başlayabilir.

Although each worker only lives for roughly 3 weeks,

Her işçi arı ortalama 3 hafta yaşamasına rağmen

the queen’s continuous egg-laying swells their ranks.

kraliçenin sürekli yumurtlaması nüfusu artırır.

In just one summer, the nest reaches the size of a basketball,

Sadece bir yaz sezonunda, kovanın büyüklüğü

binlerce işçiyi taşıyan bir basketbol topu büyüklüğüne ulaşır.

supporting thousands of workers.

Such a large population needs to eat,

Bu kadar büyük bir nüfusun beslenmesi gerekir

and the nearby garden provides a veritable buffet.

ve yakındaki bahçeler geniş bir büfe imkanı sağlarlar.

As the swarm descends, alarmed humans try to swat them.

Sürü indikçe insanlar panikle onları ezmeye çalışır.

They even fight back with pesticides that purposefully poison wasps,

Hatta yaban arılarını zehirleyen ilaçlarla karşılık verirler

and inadvertently impact a wide-range of local wildlife.

ve istemeden çok sayıda yerel yabani hayatı da etkilemiş olurlar.

But the wasps are actually vital to this ecosystem.

Ancak yaban arıları ekosistem için hayatidir.

Sitting at the top of the local invertebrate food chain,

Omurgasız gıda zincirinde en yukarıda olan yaban arıları,

these insects keep spiders, mites, and centipedes, in check.

örümcekleri, maytları ve çıyanları kontrol altında tutarlar.

Wasps consume crop-eating insects,

Yaban arılarının ekin yiyen böcekleri tüketmesi,

making them particularly helpful for farms and gardens.

onları özellikle çiftlik ve bahçeler için faydalı yapar.

They even pollinate fruits and vegetables,

Hatta meyve ve sebzeleri tozlaştırırlar

and help winemakers by biting into their grapes

ve bağcıların üzümlerini ısırarak fermantasyonu hızlıca başlatıp

and jump-starting fermentation.

bağcılara yardımcı olurlar.

This feast continues until autumn, when the foundress changes course.

Bu ziyafet, kurucunun rotasını değiştirdiği sonbahara kadar devam eder.

She begins grooming some eggs into a new generation of queens,

Kraliçe, bazı yumurtaları yeni kraliçe jenerasyonuna hazırlayarak başlar,

while also laying unfertilized eggs

o sırada, daha sonra erkek arı olacak olan

that will mature into reproductive males called drones.

döllenmemiş yumurtaları da yerleştirir.

This new crop of queens and males requires more food.

Bu yeni kraliçe ve erkek arı sürüsünün daha fazla besine ihtiyacı var.

But with summer over, the usual sources run dry,

Fakat yazın bitmesiyle, her zamanki kaynaklar biter

and the foraging wasps start taking more aggressive risks.

ve üreten yaban arıları daha saldırgan riskler almaya başlarlar.

By September, the hive’s organization deteriorates.

Eylül ayında, kovanın organizasyonu bozulur.

Hungry workers no longer clean the nest and various scavengers move in.

Aç işçiler artık petekleri temizleyemez ve çeşitli çöpçüler içeri girerler.

Just when it seems the hive can no longer sustain itself,

Kovanın tam da kendini sürdüremeyeceği zaman

the fertile queens and their drones depart in a massive swarm.

doğurgan kraliçeler ve erkek arılar büyük bir sürü halinde ayrılırlar.

As the days grow colder, the workers starve,

Havalar soğumaya başladığında işçiler açlıktan ölür

and our queen reaches the end of her lifespan.

ve kraliçemiz ömrünün sonuna gelir.

But above, a swarm of reproductive wasps has successfully mated.

Ama yukarıda, üretken yaban arıları başarıyla çiftleşmiştir.

The males die off shortly after,

Erkek arılar da kısa süre sonra ölür

but the newly fertilized queens are ready to find shelter for their long sleep.

ancak yeni döllenmiş kraliçeler,

derin uykuları için sığınak bulmaya hazırdırlar.

And this woodpile looks like the perfect place to spend the winter.

Bu odun yığını kışı geçirmek için harika görünüyor.