Licking bees and pulping trees: The reign of a wasp queen - Kenny Coogan

Tłumaczenie: Natalie Kam Korekta: Ola Królikowska

As the April sun rises on a pile of firewood,

Gdy kwietniowe słońce pada na stos drewna,

something royal stirs inside.

w środku budzi się coś królewskiego.

This wasp queen is one of thousands who mated in late autumn

Ta królowa os jest jedną z tysięcy, które parzą się późną jesienią

and hibernated through the winter.

i hibernują przez zimę.

Now she emerges into the spring air to begin her reign.

Teraz wylatuje na wiosenne powietrze, by rozpocząć panowanie.

Most of her sisters weren’t so lucky.

Większość jej sióstr nie miała tyle szczęścia.

While hibernating in compost piles and underground burrows,

Podczas hibernacji w kompostownikach i jamach

many sleeping queens were eaten by spiders.

wiele śpiących królowych pożarły pająki.

Warm winters caused by climate change led other queens to emerge early,

Ciepła zima spowodowana zmianą klimatu zachęciła je do wczesnego przebudzenia,

only to find there was no available food.

tylko po to, by odkryć, że nadal nie ma pożywienia.

And some queens that survived the winter fell victim to the threats of spring,

Te, które przeżyły zimę, padły ofiarą wiosennych zagrożeń

such as carnivorous plants, birds, and manmade pesticides.

ze strony mięsożernych roślin, ptaków i wytworzonych przez człowieka pestycydów.

Our queen is the lone survivor of her old hive, and now,

Nasza królowa jest jedyną ocalałą z jej dawnego gniazda,

a teraz musi założyć nowe.

she must become the foundress of a new one.

But first, breakfast.

Ale najpierw śniadanie.

The queen heads for a citrus grove full of honeybee hives.

Nasza królowa zmierza w kierunku gaju cytrusowego pełnego pszczelich uli.

The bees can be dangerous if provoked,

Sprowokowane pszczoły mogą być niebezpieczne,

but right now they’re paralyzed by the morning cold.

ale teraz są znieruchomiałe z powodu porannego zimna.

Their hairy bodies are dripping with sugar water from an earlier feeding,

Ich włochate ciała ociekają słodkim płynem po poprzednim posiłku,

and the resourceful queen licks them for a morning snack.

a zaradna królowa os zlizuje go w ramach porannej przekąski.

Newly energized, our queen searches for a safe nesting area.

Posiliwszy się, nasza królowa rusza na poszukiwanie bezpiecznego gniazda.

This tree hollow, safe from rain, wind, and predators, is ideal.

Dziupla chroniąca przed deszczem, wiatrem i z dala od drapieżników jest idealna.

She chews the surrounding wood and plant fibers

Przeżuwając pobliskie drewno i włókno roślinne,

to make a paper-like pulp.

królowa tworzy miazgę podobną do papieru.

Then she builds around 50 brood cells that comprise the beginning of her nest.

Potem buduje około 50 komórek lęgowych, które zapoczątkują jej gniazdo.

Using sperm stored from last fall,

Wykorzystując nasienie z ubiegłej jesieni,

the queen lays a fertilized egg into each cell,

królowa składa zapłodnione jaja do każdej komórki,

producing as many as 12 in 20 minutes.

wydając nawet 12 jaj w 20 minut.

Within a week, these will hatch into female larva.

W ciągu tygodnia wyklują się z nich żeńskie osobniki.

But until then, the queen must hunt down smaller insects to feed her brood,

Do tego czasu królowa poluje na mniejsze owady, by wyżywić swoje potomstwo,

all while expanding the hive, laying eggs, and defending against intruders.

i jednocześnie powiększa gniazdo, składając jaja i odpędzając intruzów.

Fortunately, our queen is well prepared.

Na szczęście nasza królowa jest dobrze przygotowana.

Unlike bees, wasps can sting as many times as they need to.

W odróżnieniu od pszczół osy mogą wielokrotnie używać żądła.

With such a busy schedule, the queen barely has time to feed herself.

Tak napięty grafik powoduje, że królowa ma niewiele czasu, by wyżywić samą siebie.

Luckily, she doesn’t have to.

Na szczęście nie musi.

When she feeds an insect to her grubs,

Kiedy karmi swoje młode owadami,

they digest the bug into a sugary substance that sustains their mother.

powstaje słodkawa substancja, która utrzymuje ją przy życiu.

By the end of July, these first larva have matured into adult workers,

Z końcem lipca młode larwy zamieniają się w dorosłe robotnice,

ready to take on foraging, building, and defense.

gotowe do zbierania jedzenia, budowania i obrony.

The queen can now lay eggs full-time,

Królowa może teraz zająć się jedynie składaniem jaj,

sustaining herself on her worker’s spoils and their unfertilized eggs.

spożywając łup zebrany przez robotnice lub niezapłodnione jaja.

Although each worker only lives for roughly 3 weeks,

Choć każda robotnica żyje tylko trzy tygodnie,

the queen’s continuous egg-laying swells their ranks.

ciągłe składanie jaj przez królową powiększa szeregi os.

In just one summer, the nest reaches the size of a basketball,

W ciągu jednego lata gniazdo osiąga wielkość piłki do koszykówki,

supporting thousands of workers.

dając schronienie tysiącom robotnic.

Such a large population needs to eat,

Tak liczna populacja potrzebuje pożywienia,

and the nearby garden provides a veritable buffet.

a pobliski ogród stanowi prawdziwy bar.

As the swarm descends, alarmed humans try to swat them.

Kiedy zbliża się chmara os, zaniepokojeni ludzie próbują je zwalczyć.

They even fight back with pesticides that purposefully poison wasps,

Stosują nawet pestycydy, które celowo trują osy,

and inadvertently impact a wide-range of local wildlife.

tym samym nieumyślnie wpływając na bogactwo lokalnej flory i fauny.

But the wasps are actually vital to this ecosystem.

Ale osy tak naprawdę odgrywają ważną rolę w środowisku.

Sitting at the top of the local invertebrate food chain,

Usytuowane na górze łańcucha pokarmowego miejscowych bezkręgowców

these insects keep spiders, mites, and centipedes, in check.

owady te trzymają pająki, roztocza i stonogi w ryzach.

Wasps consume crop-eating insects,

Osy żywią się owadami, które zjadają zboża,

making them particularly helpful for farms and gardens.

co sprawia, że są szczególnie pożyteczne dla gospodarstw i ogrodów.

They even pollinate fruits and vegetables,

Zapylają owoce i warzywa,

and help winemakers by biting into their grapes

i pomagają winiarzom, nagryzając ich winogrona

and jump-starting fermentation.

i dając początek fermentacji.

This feast continues until autumn, when the foundress changes course.

Uczta trwa do jesieni, kiedy założycielka zmienia kurs.

She begins grooming some eggs into a new generation of queens,

Zaczyna przygotowywać niektóre jaja do objęcia nowego pokolenia królowych,

while also laying unfertilized eggs

jednocześnie składając niezapłodnione jaja,

that will mature into reproductive males called drones.

z których wyklują się samce zdolne do zapłodnienia, zwane trutniami.

This new crop of queens and males requires more food.

Nowe królowe i samce potrzebują więcej pożywienia.

But with summer over, the usual sources run dry,

Ale z końcem lata wyczerpują się naturalne zasoby,

and the foraging wasps start taking more aggressive risks.

a plądrujące osy podejmują coraz bardziej agresywne próby.

By September, the hive’s organization deteriorates.

Z końcem września pogarsza się sytuacja w gnieździe.

Hungry workers no longer clean the nest and various scavengers move in.

Głodne robotnice przestają je oczyszczać, co powoduje napływ padlinożerców.

Just when it seems the hive can no longer sustain itself,

Kiedy wydaje się, że rój już dłużej nie przetrwa,

the fertile queens and their drones depart in a massive swarm.

płodne królowe i trutnie odlatują ogromną chmarą.

As the days grow colder, the workers starve,

Gdy robi się coraz zimniej, robotnice padają z głodu,

and our queen reaches the end of her lifespan.

a nasza królowa dociera do kresu życia.

But above, a swarm of reproductive wasps has successfully mated.

Ale tam wyżej rój płodnych os z sukcesem łączy się w pary.

The males die off shortly after,

Samce niebawem giną,

but the newly fertilized queens are ready to find shelter for their long sleep.

ale świeżo zapłodnione królowe szukają schronienia na czas długiego snu.

And this woodpile looks like the perfect place to spend the winter.

A ten stos drewna wydaje się idealnym miejscem na spędzenie zimy.