How Magellan circumnavigated the globe - Ewandro Magalhaes

Macellan Dünyanın Etrafını Nasıl Dolaştı? - Ewandro Magalhaes

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Yunus ASIK

On September 6, 1522,

6 Eylül 1522'de "Victoria",

the "Victoria" sailed into harbor in southern Spain.

Güney İspanya'daki limana doğru yol aldı.

The battered vessel and its 18 sailors were all that remained

Üç yıl önce yola çıkan bir filodan geriye, yıpranmış gemi

of a fleet that had departed three years before.

ve 18 denizci kalmıştı.

Yet her voyage was considered a success

Fakat "Victoria" eşsiz bir şeyi

for the "Victoria" had achieved something unprecedented:

Başardığı için yolculuğu bir başarı olarak görülüyor:

the first circumnavigation of the globe.

Dünyanın etrafında ilk kez dolaşmak.

But this story really begins in 1494,

Hikâye aslında 1494 yılında başlıyor,

two years after Columbus's voyage on behalf of Spain.

Kolomb'un İspanya adına yaptığı yolculuktan iki yıl sonra.

Columbus's discovery had prompted the Catholic Spanish rulers

Kolomb'un keşfi, Katolik İspanyol yöneticileri, yeni topraklara dair

to turn to the Pope to preempt any claims by Portugal to the new lands.

üstünlüğü Portekiz'e vermemesi için Papa'ya gitmeye teşvik etti.

The Pope resolved this dispute by drawing an imaginary line on the world map.

Papa, dünya haritasına hayali bir çizgi çizerek tartışmayı sonlandırdı.

Spain had the right to claim territories west of the divide,

İspanya ayrımın batısındaki bölgelerde, Portekiz ise doğusundaki

and Portugal to the east.

bölgelerde hak iddia edebilecekti.

Spain and Portugal, the two major seafaring super powers at the time,

İspanya ve Portekiz, zamanın en büyük deniz güçlerinden ikisi olarak,

agreed to these terms in what came to be called the Treaty of Tordesillas.

Tordesillas Antlaşması adı verilen bu şartları kabul etti.

At the time, these nations had their eyes on the same prize:

O zamanlar bu ulusların aynı ödül üzerinde gözleri vardı:

trade routes to the Spice Islands in today's Indonesia.

Günümüzdeki Endonezya'nın Baharat Adaları'na giden ticaret yolu.

The spices found there,

Orada çeşni,

which were used as seasonings,

yemek koruyucu ve

food preservatives,

afrodizyak olarak

and aphrodisiacs,

kullanılan baharatlar vardı

were worth many times their weight in gold.

ve ağırlıklarından daha fazla altın değerindelerdi.

But because of Portugal's control over eastern sea routes,

Fakat Portekiz'in doğu deniz rotalarındaki kontrolünden ötürü

Spain's only viable option was to sail west.

İspanya'nın tek seçeneği batıya doğru yol almaktı.

So when a Portuguese defector named Ferdinand Magellan

Portekizli bir sığınmacı olan Ferdinand Macellan, Baharat Adaları'na

claimed that a westward route to the Spice Islands existed,

giden bir batı rotası olduğunu iddia ettiğinde, Kral Charles

King Charles made him captain of a Spanish armada,

onu bir İspanyol donanmasının kaptanı yaptı ve

and gave him all the resources he would need.

ihtiyacı olan bütün kaynakları verdi.

Along with a share in the voyage's profits,

Yolculuğun kârından alacağı bir pay ile birlikte,

he granted Magellan five ships and about 260 men.

Macellan'a beş gemi ve ortalama 260 adam verdi.

The crew included a young slave named Enrique,

Tayfada Enrique adında genç bir köle vardı,

captured by Magellan on a previous journey to Malacca,

Macellan onu Malakka'ya yaptığı bir yolculukta yakalamıştı

and Antonio Pigafetta,

ve macera arayan Venedikli

a Venetian nobleman seeking adventure.

bir soylu olan Antonio Pigafetta vardı.

On September 20, 1519, the fleet weighed anchor

20 Eylül 1519'da filo demir aldı ve

and headed southwest.

güneybatıya doğru yol aldı.

After making landfall in what is now Brazil,

Şu anda Brezilya olan yere ulaştıktan sonra

it proceeded along the coast, exploring any water way leading inland.

kıyı boyunca ilerlediler ve iç kısma doğru giden bir su yolu aradılar.

They were looking for the fabled passage linking east and west.

Doğu ve batıyı bağlayan efsanevi bir geçişi arıyorlardı.

As the weather worsened,

Hava kötüleştikçe İspanyollar

the Spaniards resentment at having a Portuguese captain escalated.

Portekizli bir kaptanın onları kışkırttığına inanarak kızgınlaştılar.

A full-blown mutiny soon erupted,

Kısa süre sonra bir ayaklanma başladı,

which Magellan crushed with unspeakable cruelty.

Macellan bunu korkunç bir zalimlikle bastırdı.

But his problems were only just beginning.

Fakat sorunları daha yeni başlıyordu.

During a reconnaissance mission, the "Santiago" was wrecked by a storm.

Bir keşif görevi esnasında "Santiago" bir fırtınada parçalandı.

Then while exploring a narrow waterway,

Dar bir su yolu ararken,

the captain of the "San Antonio" took the first opportunity to slip away

"San Antonio"nun kaptanı kaçarak evine doğru yol alma

and sail back home.

fırsatını yakaladı.

Magellan pressed forward,

Macellan hızla ilerledi

and on October 21, he started exploring a navigable sea way.

ve 21 Ekim'de gemilere uygun bir deniz yolu keşfetti.

27 freezing days later,

27 dondurucu günün sonunda

the three remaining ships emerged from what we now call

kalan üç gemi, Büyük Okyanus'ta, bugün Macellan Boğazı olarak

the Strait of Magellan into the Mar Pacifico.

bildiğimiz yerden ortaya çıktılar.

The fleet never expected the new ocean to be so vast.

Filo, yeni okyanusun bu denli engin olmasını beklemiyordu.

After 98 days at sea, dozens of sailors had succumbed to scurvy and famine.

Denizde 98 gün sonrasında, düzinelerce gemici pisliğe ve açlığa yenik düştü.

When they finally reached land again,

Tekrar karaya ulaştıklarında

Enrique, the young slave, proved able to communicate with the natives.

genç köle olan Enrique yerlilerle iletişim kurmayı başardı.

Their goal couldn't be far.

Hedefleri çok uzakta olamazdı.

Sailing further west, Magellan was warmly received by Rajah Humabon of Cebu.

Daha da batıya giden Macellan, Cebu'daki Rajah Humabon tarafından karşılandı.

So when the ruler asked him to help subdue

Yönetici Maktan'ın isyankâr şefini

and convert the rebellious chief of Mactan,

kontrolüne almasını ve değiştirmesini istediğinde,

the captain readily agreed.

kaptan seve seve kabul etti.

The adventure would be his last.

Bu onun son macerası olacaktı.

Overconfident and severely outnumbered, Magellan's force was overwhelmed,

Macellan'ın gücü, kendinden çok emin ve sayıca fazla olan

and the native's bamboo spears ended the captain's life.

yerlilerin bambu mızraklarıyla bastırıldı ve kaptanın yaşamı sona erdi.

Yet the voyage had to continue.

Fakat yolculuk devam etmeliydi.

Magellan's will specified that Enrique should be freed,

Macellan, Enrique'nin özgür bırakılmasını istemişti

but the expedition still needed an interpreter.

fakat yolculukta hâlâ bir tercümana ihtiyaç vardı.

With his freedom at stake,

Özgürlüğü tehlikede olan

Enrique is believed to have plotted with the Rajah

Enrique'nin, sahildeki festivalde yaklaşık 30 İspanyol'un

to have about 30 of the Spaniards killed at a feast on the beach.

öldürüleceği konusunda Rajah ile entrika çevirdiğine inanılıyor.

Enrique was never heard from again,

Enrique'nin adı bir daha duyulmadı,

but if he ever made it back to Malacca,

fakat Malakka'ya gitmeyi başardıysa,

he may have been the first person to actually circumnavigate the globe.

dünyanın etrafını gerçekten dolaşan ilk insan o olabilir.

Meanwhile, the survivors burned the Concepcion

Bu esnada hayatta kalanlar, Concepcion'u yaktılar

and proceeded onward.

ve yollarına devam ettiler.

They finally reached the Spice Islands in November of 1521

1521'in Kasım ayında Baharat Adaları'na ulaştılar ve

and loaded up on precious cargo.

değerli kargo yükü aldılar.

But they still had to return to Spain.

Fakat hâlâ İspanya'ya dönmeleri gerekiyordu.

The "Trinidad" sank shortly after being captured by the Portuguese.

"Trinidad", Portekizliler tarafından ele geçirildikten kısa süre sonra battı.

The "Victoria" continued west, piloted by Juan Sebastián Elcano,

"Victoria", affedilen isyancılardan birisi olan Juan Sebastián Elcano

one of the pardoned mutineers.

aracılığıyla batıya doğru devam etti.

Against all odds, the small vessel made it back to Spain

Her şeye rağmen küçük gemi, keşfin üstünü örtmeye ve onu bir

with a full cargo of cloves and cinnamon,

kârâ çevirmeye yetecek miktarda

enough to cover the expedition and turn a profit.

karanfil ve tarçınla İspanya'ya geri dönebildi.

An obsessive chronicler,

Takıntılı bir tarihçi olan

Pigafetta described the lands and people they encountered.

Pigafetta, karşılaştıkları yerleri ve insanları anlattı.

With the help of a humble slave,

Sıradan bir kölenin yardımıyla

he also compiled the world's first phrase book

yerli dillere dair dünyanın

of native languages.

ilk dil kılavuzunu da derledi.

His journal is the reason we can tell this story.

Bu hikâyeyi onun günlüğü sayesinde anlatabiliyoruz.

Magellan's legacy lingers.

Macellan'ın mirası bitmek bilmiyor.

He had galaxies and space programs named after him.

Adı galaksilere ve uzay programlarına verildi.

Elcano, too, was celebrated in Spain

Elcano da İspanya'da armalarla

with a coat of arms and his face on currency and stamps.

ve pullardaki, paralardaki resimleriyle takdir ediliyor.

United by fate, the survivors

Kaderle bir araya gelen hayatta kalanlar

and the hundreds who sacrificed their lives

ve yaşamlarını feda eden yüzlerce kişi, geleneksel

challenged conventional wisdom

bilgeliğe karşı geldiler ve

and completed a historic journey once thought impossible.

imkânsız olduğu düşünülen tarihsel bir yolculuğu tamamladılar.