How Magellan circumnavigated the globe - Ewandro Magalhaes

Magellan đi vòng quanh trái đất như thế nào - Ewandro Magalhaes

Translator: Thi Iuu Reviewer: Hong Ha Nguyen

On September 6, 1522,

Vào 06/09/1522,

the "Victoria" sailed into harbor in southern Spain.

Tàu Victoria đi vào cảng biển phía Nam Tây Ban Nha.

The battered vessel and its 18 sailors were all that remained

Con tàu cũ nát và 18 thuỷ thủ là tất cả những gì còn lại

of a fleet that had departed three years before.

của một đội tàu đã khởi hành ba năm trước.

Yet her voyage was considered a success

Mặc dù vậy, chuyến thám hiểm được coi là thành công

for the "Victoria" had achieved something unprecedented:

với những thành tựu chưa có tiền lệ:

the first circumnavigation of the globe.

chuyến đi đầu tiên vòng quanh trái đất

But this story really begins in 1494,

Nhưng câu chuyện này thực sự bắt đầu vào năm 1494,

two years after Columbus's voyage on behalf of Spain.

Hai năm sau khi chuyến thám hiểm của Colombus đại diện cho Tây Ban Nha

Columbus's discovery had prompted the Catholic Spanish rulers

Khám phá của Columbus đã thúc đẩy các nhà cai trị Công giáo Tây Ban Nha

to turn to the Pope to preempt any claims by Portugal to the new lands.

cầu xin Giáo Hoàng thay đổi quyền hạn của Bồ Đào Nha đối với những vùng đất mới.

The Pope resolved this dispute by drawing an imaginary line on the world map.

Giáo Hoàng giải quyết tranh chấp bằng cách vẽ đường phân chia bản đồ thế giới.

Spain had the right to claim territories west of the divide,

Tây Ban Nha có quyền quản lí vùng lãnh thổ phía tây từ đường phân chia

and Portugal to the east.

và Bồ Đào Nha quản lí vùng phía đông.

Spain and Portugal, the two major seafaring super powers at the time,

Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, hai siêu cường trong lĩnh vực hàng hải vào thời điểm đó

agreed to these terms in what came to be called the Treaty of Tordesillas.

đã thoả thuận những điều kiện trong Hiệp ước Tordesillas.

At the time, these nations had their eyes on the same prize:

Vào thời điểm đó, hai quốc gia này đều muốn:

trade routes to the Spice Islands in today's Indonesia.

đường biển giao thương hàng hoá đến quần đảo Spice - thuộc Indonesia.

The spices found there,

Gia vị được tìm thấy ở đây,

which were used as seasonings,

được dùng trong việc nêm nếm,

food preservatives,

bảo quản thức ăn

and aphrodisiacs,

và làm kích thích tình dục

were worth many times their weight in gold.

đều được trao đổi bằng vàng.

But because of Portugal's control over eastern sea routes,

Nhưng vì Bồ Đào Nha kiểm soát toàn bộ vùng đường biển phía đông

Spain's only viable option was to sail west.

nên lựa chọn duy nhất của Tây Ban Nha chính là căng buồm về phía tây.

So when a Portuguese defector named Ferdinand Magellan

Vì thế khi Ferdinand Magellan, một kẻ đào ngũ người Bồ Đào Nha,

claimed that a westward route to the Spice Islands existed,

nói rằng: tồn tại một đường biển hướng tây dẫn tới quần đảo Spice,

King Charles made him captain of a Spanish armada,

Vua Charles đã phong hắn ta làm thủ lĩnh của đoàn tàu quân sự Tây Bang Nha,

and gave him all the resources he would need.

và trang bị cho hắn tất cả những gì hắn muốn.

Along with a share in the voyage's profits,

Chấp thuận việc chia lợi nhuận của cả chuyến đi,

he granted Magellan five ships and about 260 men.

ông còn cấp cho Magellan 5 con tàu cùng với khoảng 260 thuyền viên.

The crew included a young slave named Enrique,

Trong đoàn có một tên nô lệ trẻ, tên là Enrique,

captured by Magellan on a previous journey to Malacca,

hắn bị bắt bởi Magellan trong cuộc hành trình trước đó tới Malacca

and Antonio Pigafetta,

và Antonio Pigafetta,

a Venetian nobleman seeking adventure.

quý tộc từ Bắc Ý muốn tham gia cuộc thám hiểm.

On September 20, 1519, the fleet weighed anchor

Vào 20/09/1519, đoàn tàu nhổ neo,

and headed southwest.

tiến về hướng tây nam.

After making landfall in what is now Brazil,

Sau khi tiếp đất tại nơi mà bây giờ là Brazil,

it proceeded along the coast, exploring any water way leading inland.

họ đi dọc theo bờ biển, khám phá mọi vùng nước dẫn vào lục địa.

They were looking for the fabled passage linking east and west.

Họ đang tìm kiếm một con đường liên kết đông tây.

As the weather worsened,

Do thời tiết chuyển biến xấu đi,

the Spaniards resentment at having a Portuguese captain escalated.

các thuyền viên Tây Ban Nha đã nổi nóng khi có một chỉ huy người Bồ Đào Nha.

A full-blown mutiny soon erupted,

Sự chống đối sớm bùng nổ,

which Magellan crushed with unspeakable cruelty.

và Magellan đã trừng trị họ bằng hình phạt dã man.

But his problems were only just beginning.

Nhưng những khó khăn của ông ấy chỉ mới bắt đầu.

During a reconnaissance mission, the "Santiago" was wrecked by a storm.

Trong quá trình thám hiểm, tàu Santiago bị đắm do bão.

Then while exploring a narrow waterway,

Sau đó trong lúc đang thăm dò con sông hẹp,

the captain of the "San Antonio" took the first opportunity to slip away

thuyền trưởng tàu San Antonio đã chớp lấy thời cơ để bỏ trốn

and sail back home.

và lái tàu về nước.

Magellan pressed forward,

Magellan vẫn tiến về phía trước

and on October 21, he started exploring a navigable sea way.

và vào 21/10, ông ấy bắt đầu thám hiểm một đường biển rộng.

27 freezing days later,

Sau 27 ngày lạnh cóng,

the three remaining ships emerged from what we now call

ba chiếc tàu còn lại đã ra khỏi nơi mà bây giờ được biết đến là

the Strait of Magellan into the Mar Pacifico.

Eo biển Magellan và đi vào Thái Bình Dương.

The fleet never expected the new ocean to be so vast.

Đoàn thuỷ thủ không bao giờ nghĩ đại dương mới này lại mênh mông như vậy.

After 98 days at sea, dozens of sailors had succumbed to scurvy and famine.

Sau 98 ngày trên biển, các thuỷ thủ đã kiệt sức do suy dinh dưỡng.

When they finally reached land again,

Khi họ tiến vào đất liền một lần nữa,

Enrique, the young slave, proved able to communicate with the natives.

Enrique, người nô lệ trẻ, có khả năng giao tiếp với người bản sứ.

Their goal couldn't be far.

Đích đên của họ không còn bao xa.

Sailing further west, Magellan was warmly received by Rajah Humabon of Cebu.

Căng buồm về hướng Tây, Magellan được đón tiếp nồng nhiệt bởi Rajah Humabon ở Cebu.

So when the ruler asked him to help subdue

Vì vậy nên khi tù trưởng nhờ ông giúp đàn áp

and convert the rebellious chief of Mactan,

và cải tạo bọn nổi loạn đảo Mactan,

the captain readily agreed.

thủ lĩnh sẵn sàng đồng ý ngay.

The adventure would be his last.

Cuộc thám hiểm sẽ là lần cuối cùng của ông.

Overconfident and severely outnumbered, Magellan's force was overwhelmed,

Quá tự cao và tàn bạo, Magellan đã lơ là

and the native's bamboo spears ended the captain's life.

và mạng sống của ông đã bị kết liễu băng một thanh giáo tre.

Yet the voyage had to continue.

Mặc dù vậy cuộc thám hiểm vẫn phải tiếp tục.

Magellan's will specified that Enrique should be freed,

Ý nguyện của Magellan là thả tự do cho Enrique,

but the expedition still needed an interpreter.

nhưng cuộc thám hiểm vẫn còn cần một thông dịch viên.

With his freedom at stake,

Với sự tự do bị đe doạ,

Enrique is believed to have plotted with the Rajah

Enrique bị coi là đã thông đồng với Rajah gây nên cái chết

to have about 30 of the Spaniards killed at a feast on the beach.

cho khoảng 30 người Tây Ban Nha ở một bữa tiệc trên biển

Enrique was never heard from again,

Từ đó ko ai nhắc tới Enrique

but if he ever made it back to Malacca,

nhưng nếu ông ta từng quay lại Malacca,

he may have been the first person to actually circumnavigate the globe.

ông ấy có thể là người đầu tiên vòng quanh thế giới trên thực tế.

Meanwhile, the survivors burned the Concepcion

Đống nghĩa với những người còn sống đã đốt tàu Conception

and proceeded onward.

và tiếp tục chuyến đi.

They finally reached the Spice Islands in November of 1521

Cuối cùng họ cũng đến quần đảo Spice vào tháng 11/1521

and loaded up on precious cargo.

và chất đầy những hàng hoá có giá trị.

But they still had to return to Spain.

Nhưng họ vẫn phải quay trở về Tây Ban Nha.

The "Trinidad" sank shortly after being captured by the Portuguese.

Tàu Trinidad đã chìm ngay sau khi bị bắt bởi người Bồ Đào Nha.

The "Victoria" continued west, piloted by Juan Sebastián Elcano,

Tàu "Victoria" tiếp tục về phía tây, chỉ huy bởi Juan Sebastián Elcano,

one of the pardoned mutineers.

một trong những người đã chống đối.

Against all odds, the small vessel made it back to Spain

Bất chấp mọi khó khăn, đoàn thám hiểm cũng đã trở về Tây Ban Nha

with a full cargo of cloves and cinnamon,

cùng với đầy ắp hàng hoá là đinh hương và quế,

enough to cover the expedition and turn a profit.

đủ trang trải chi phí cho đoàn thám hiểm và đem lại lợi nhuận.

An obsessive chronicler,

Là một nhà ghi chép đầy đam mê,

Pigafetta described the lands and people they encountered.

Pigafetta đã mô tả những vùng đất và con người mà họ gặp.

With the help of a humble slave,

Với sự giúp đỡ của một tên nô lệ,

he also compiled the world's first phrase book

Ông cũng đã biên soạn cuốn sách cụm từ đầu tiên với nhiều ngôn ngữ địa phương.

of native languages.

His journal is the reason we can tell this story.

Chuyến đi của ông ấy đã giúp chúng ta kể lại câu chuyện này.

Magellan's legacy lingers.

Di sản còn lại của Magellan.

He had galaxies and space programs named after him.

Những chương trình nghiên cứu về dải ngân hà và không gian được đặt theo tên ông.

Elcano, too, was celebrated in Spain

Elcano cũng được vinh danh ở Tây Ban Nha

with a coat of arms and his face on currency and stamps.

với huy hiệu và được in hình lên tiền và tem.

United by fate, the survivors

Gặp nhau bởi số phận, những người sống sót

and the hundreds who sacrificed their lives

và hàng trăm người bỏ mạng

challenged conventional wisdom

thách thức sự hiểu biết thông thường

and completed a historic journey once thought impossible.

và hoàn thành chuyến thám hiểm lịch sử mà đã bị xem là không thể.