Can the ocean run out of oxygen? - Kate Slabosky

765,113 views ・ 2020-08-18

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Eren Gokce
00:07
For most of the year, the Gulf of Mexico is teeming with marine life,
0
7773
5258
Yılın büyük bir bölümünde, Meksika Körfezi, küçük kabuklulardan
00:13
from tiny crustaceans to massive baleen whales.
1
13031
4599
büyük kemikli balinalara kadar deniz yaşamı ile doludur.
00:17
But every summer, disaster strikes.
2
17630
3680
Ancak her yaz felaketler yaşanır.
00:21
Around May, animals begin to flee the area.
3
21310
3870
Mayıs ayı civarında hayvanlar bölgeden kaçmaya başlar.
00:25
And soon, creatures that can’t swim or can’t swim fast enough
4
25180
4699
Çok geçmeden, yüzemeyen veya yeterince hızlı yüzemeyen yaratıklar
00:29
begin to suffocate and die off in massive numbers.
5
29879
4090
büyük sayılarda boğulmaya ve ölmeye başlar.
00:33
From late spring to early autumn,
6
33969
2840
İlkbaharın sonlarından sonbaharın başlarına kadar,
00:36
thousands of square kilometers along the coast become a marine dead zone—
7
36809
5593
kıyı boyunca binlerce kilometrekare deniz ölü bir bölge hâline geliyor -
00:42
unable to support most forms of aquatic life.
8
42402
4696
su yaşamının çoğu biçimini destekleyemiyor.
00:47
This strange annual curse isn’t unique;
9
47098
3780
Bu garip yıllık lanet benzersiz değil,
00:50
dead zones like this one have formed all over the world.
10
50878
4440
bunun gibi ölü bölgeler tüm dünyada oluştu.
00:55
But to explore what’s creating these lethal conditions,
11
55318
3230
Ancak bu ölümcül koşulları neyin yarattığını keşfetmek için
00:58
we first need to understand how a healthy marine ecosystem functions.
12
58548
6524
önce sağlıklı bir deniz ekosisteminin nasıl çalıştığını anlamamız gerekir.
01:05
In any body of water that receives sufficient sunlight,
13
65072
4000
Yeterli güneş ışığı alan herhangi bir su kütlesinde,
01:09
plant-like organisms such as algae and cyanobacteria thrive.
14
69072
6406
algler ve siyanobakteriler gibi bitki benzeri organizmalar gelişir.
01:15
Clouds of algae streak the surface of deep waters,
15
75478
3950
Alg bulutları derin suların yüzeyini çizer
01:19
and in shallower regions, large seaweeds and seagrass cover the ground.
16
79428
6204
ve sığ bölgelerde, büyük deniz yosunları ve deniz otları zemini kaplar.
01:25
Not only do these organisms form the foundation of local food chains,
17
85632
4931
Bu organizmalar yalnızca yerel besin zincirlerinin temelini oluşturmaz,
01:30
their photosynthesis provides the oxygen necessary for aquatic animals to survive.
18
90563
7509
aynı zamanda fotosentezleri sudakilerin yaşaması için gerekli oksijeni sağlar.
01:38
Besides sunlight and C02,
19
98072
2730
Güneş ışığı ve C02'nin yanı sıra,
01:40
algae growth also depends on nutrients like phosphorus and nitrogen.
20
100802
6425
alg büyümesi ayrıca fosfor ve nitrojen gibi besin maddelerine de bağlıdır.
01:47
While such resources are typically in short supply,
21
107227
2810
Bu tür kaynaklar tipik olarak yetersiz olsa da,
01:50
sometimes the surrounding watershed can flood coastal waters with these nutrients.
22
110037
6268
bazen çevredeki su havzası bu besin maddeleriyle kıyıya taşabilir.
01:56
For example, a large rainstorm might wash nutrient-rich sediment
23
116305
5383
Örneğin, büyük bir yağmur fırtınası bir ormandaki besin açısından
02:01
from a forest into a lake.
24
121688
2380
zengin tortuyu bir göle aşındırabilir.
02:04
These additional resources lead to a massive increase in algae growth
25
124068
5156
Bu ek kaynaklar, ötrofikasyon olarak bilinen alg büyümesinde
02:09
known as eutrophication.
26
129224
3380
büyük bir artışa yol açar.
02:12
But rather than providing more food and oxygen,
27
132604
2850
Ancak daha fazla yiyecek ve oksijen sağlamak yerine,
02:15
this surge of growth has deadly consequences.
28
135454
4253
bu büyüme dalgalanmasının ölümcül sonuçları vardır.
02:19
As more algae grows on the surface, it blocks sunlight to the plants below.
29
139707
5871
Yüzeyde daha fazla alg büyüdükçe aşağıdakilerin güneş ışığını engeller.
02:25
These light-deprived plants die off and decompose
30
145578
4580
Bu ışıktan yoksun bitkiler ölür ve suyun hâlihazırda
02:30
in a process which uses up the water’s already depleted oxygen supply.
31
150158
5795
tükenmiş oksijen kaynağını kullanan bir süreçte ayrışır.
02:35
Over time, this can reduce the oxygen content
32
155953
3660
Zamanla bu, oksijen içeriğini litre başına
02:39
to less than 2 milligrams of oxygen per liter,
33
159613
4399
2 miligram oksijenden daha aza indirerek
02:44
creating an uninhabitable dead zone.
34
164012
3560
yaşanmaz bir ölü bölge yaratabilir.
02:47
There are rare bodies of water that rely on natural eutrophication.
35
167572
5820
Doğal ötrofikasyona muhtaç olan nadir su kütleleri vardır.
02:53
Regions like the Bay of Bengal are full of bottom-dwelling marine life
36
173392
5213
Bengal Körfezi gibi bölgeler, düşük oksijen koşullarına adapte olmuş,
02:58
that has adapted to low-oxygen conditions.
37
178605
4000
dipte yaşayan deniz yaşamıyla doludur.
03:02
But human activity has made eutrophication a regular and widespread occurrence.
38
182605
7201
Ancak insan aktivitesi, ötrofikasyonun düzenli ve yaygın olmasını sağladı.
03:09
Nutrient-rich waste from our sewage systems and industrial processes
39
189806
6174
Kanalizasyonlarımızdan ve endüstriyel süreçlerimizden gelen
03:15
often end up in lakes, estuaries and coastal waters.
40
195980
4627
besin zengini atıklar genellikle göllere, haliçlere ve kıyı sularına karışır.
03:20
And the Gulf of Mexico is one of the largest dumping zones on earth
41
200607
5053
Meksika Körfezi, belirli bir kirletici madde için dünyadaki en büyük
03:25
for one particular pollutant: fertilizer.
42
205660
4532
boşaltma bölgelerinden biridir: Gübre.
03:30
American agriculture relies heavily on
43
210192
2972
Amerikan tarımı, büyük ölçüde azot
03:33
nitrogen and phosphate-based fertilizers.
44
213164
3830
ve fosfat bazlı gübrelere dayanmaktadır.
03:36
31 states, including America’s top agricultural producers,
45
216994
4564
Amerika’nın en büyük tarım üreticileri de dâhil olmak üzere
03:41
are connected to the Mississippi River Basin,
46
221558
2930
31 eyalet Mississippi Nehri Havzası'na bağlıdır
03:44
and all of their runoff drains into the Gulf of Mexico.
47
224488
5094
ve tüm akıntıları Meksika Körfezi’ne gider.
03:49
Farmers apply most of this fertilizer during the spring planting season,
48
229582
5354
Çiftçiler bu gübrenin çoğunu ilkbahar ekim mevsiminde kullanır,
03:54
so the nutrient flood occurs shortly after.
49
234936
4060
bu nedenle besin taşması kısa bir süre sonra gerçekleşir.
03:58
In the Gulf,
50
238996
1200
Körfezde,
04:00
decomposing algae sinks into the band of cold saltwater near the seafloor.
51
240196
6697
ayrışan algler deniz tabanının yakınında soğuk tuzlu su şeridine gömülür.
04:06
Since these dense lower waters don’t mix with the warmer freshwater above,
52
246893
5525
Bu yoğun alçak sular, yukarıdaki daha sıcak tatlı suyla karışmadığından,
04:12
it can take four months for tropical storms
53
252418
3330
tropikal fırtınaların oksijenli suyu tekrar
04:15
to fully circulate oxygenated water back into the gulf.
54
255748
4852
körfeze geri döndürmesi dört ayı bulabilir.
04:20
This dead zone currently costs U.S. seafood and tourism industries
55
260600
5290
Bu ölü bölge şu anda ABD deniz ürünleri ve turizm endüstrilerine
04:25
as much as $82 million a year,
56
265890
3500
yılda 82 milyon dolara mal oluyor
04:29
and that cost will only increase as the dead zone gets bigger.
57
269390
4993
ve bu maliyet yalnızca ölü bölge büyüdükçe artacak.
04:34
On average the gulf dead zone is roughly 15,000 square kilometers,
58
274383
6616
Ortalama olarak körfez ölü bölgesi kabaca 15.000 kilometre karedir,
04:40
but in 2019 it grew to over 22,000 square kilometers—
59
280999
5882
ancak 2019'da 22.000 kilometrekareye,
04:46
approximately the size of New Jersey.
60
286881
4049
yani yaklaşık olarak New Jersey büyüklüğüne ulaştı.
04:50
Human activity is similarly responsible for growing dead zones around the world.
61
290930
6784
İnsan faaliyeti, benzer şekilde dünyada büyüyen ölü bölgelerden sorumludur.
04:57
So what can be done?
62
297714
1880
Ne yapılabilir?
04:59
In the short term, countries can set tighter regulations on industrial run-off,
63
299594
5533
Kısa vadede, endüstriyel yüzey akışa ilişkin sıkı düzenlemeler getirilebilir
05:05
and ban the dumping of untreated sewage into ocean waters.
64
305127
4990
ve arıtılmamış kanalizasyonun okyanus sularına boşaltılmasını yasaklayabilir.
05:10
On farms, we can plant buffer zones
65
310117
3378
Çiftliklerde, yüzey akışını emmek için
05:13
composed of trees and shrubs to absorb runoff.
66
313495
4255
ağaçlardan ve çalılardan oluşan tampon bölgeler yapabiliriz.
05:17
However, long term solutions will require radical changes to the way we grow food.
67
317750
6947
Fakat, uzun vadeliler, gıda yetiştirmede köklü değişiklikler gerektirecek.
05:24
Farmers are currently incentivized to use techniques
68
324697
3870
Çiftçiler şu anda toprağın sağlığını azaltan
ve büyük ölçüde azot bakımından zengin gübrelere dayanan
05:28
that reduce the health of the soil
69
328567
2371
05:30
and rely heavily on nitrogen-rich fertilizers.
70
330938
3890
teknikleri kullanmaya teşvik ediliyor.
05:34
But there would be less need for these chemicals
71
334828
2690
Ancak, toprak erozyonunu ve verimliliğini yöneten
05:37
if we restore the soil’s natural nutrients
72
337518
3370
çeşitli mahsuller ekerek toprağın doğal besinlerini
05:40
by planting diverse crops that manage soil erosion and fertility.
73
340888
5866
eski hâline getirirsek, bu kimyasallara daha az ihtiyaç olacak.
05:46
Hopefully we can make these fundamental changes soon.
74
346754
4447
Umarım bu temel değişiklikleri yakında yapabiliriz.
05:51
Because if we don’t,
75
351201
1810
Çünkü yapmazsak,
05:53
the future of our marine ecosystems may be dead in the water.
76
353011
5420
deniz ekosistemlerimizin geleceği suda ölmüş olabilir.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7