The deadliest thing in your kitchen - George Zaidan

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Suat Utku Merter

Avocados may seem innocent,

Avokado masum görünebilir,

but these oblong fruits sent almost 9,000 people to US emergency rooms

ancak bu dikdörtgen meyveler

yalnızca 2018 yılında yaklaşık

9.000 kişiyi ABD acil servislerine gönderdi.

in 2018 alone.

Meyveyi tutarken çekirdeğini kesmek

Injuries sustained by hacking at the pit or slicing while holding the fruit

ya da dilimlemekten kaynaklanan yaralanmalar

o kadar yaygın hale geldi ki

have become so common, doctors have dubbed them avocado hand.

doktorlar bunlara avokado eli adını verdi.

Of course, there is a safer way to cut avocados.

Elbette avokadoları kesmenin daha güvenli bir yolu var.

But knives are just one of the hazards kitchens harbor.

Ancak bıçaklar mutfakların barındırdığı tehlikelerden sadece biri.

In the US, between 2011 and 2022,

ABD’de 2011 ve 2022 yılları arasında

the deadliest kitchen appliances were ovens and ranges—

en ölümcül mutfak aletleri fırınlar ve fırınlı ocaklar olmuştur.

appliances that are stoves and ovens in one.

Yangınlara neden olarak ve yüksek konsantrasyonlarda

They took lives by causing fires and leaking carbon monoxide,

boğulmaya neden olabilen bir gaz olan karbon monoksit sızdırarak can aldılar.

a gas that can cause suffocation at high concentrations.

These kinds of sudden, catastrophic fatalities are thankfully rare.

Bu tür ani, feci ölümler neyse ki nadirdir.

But the kitchen dangers that cause the most casualties

Ancak en çok can kaybına neden olan

may actually be less immediate and more gradual—

mutfak tehlikeleri aslında daha az ani ve daha dolaylı olabilirler -

involving constant exposures, like stuff in the air we breathe.

soluduğumuz havadaki şeyler gibi sürekli maruz kalmayı içerir.

Fırınlar ve ocaklar burada önemli bir neden olmaya devam etmektedir.

Ovens and stoves remain a major culprit here.

Indeed, the fourth leading cause of years of life lost globally is air pollution.

Gerçekten de, kaybedilen yaşam yıllarının

dördüncü önde gelen nedeni hava kirliliğidir.

This includes indoor air pollution, most of which comes from cooking.

Buna, çoğu yemek pişirmekten kaynaklanan iç mekan hava kirliliği de dahildir.

Over 2 billion people cook using a solid fuel, like charcoal and wood.

2 milyardan fazla insan, yemeklerini kömür ve odun

gibi katı yakıtlar kullanarak pişirmektedir.

As it burns, fire and oxygen can’t reach all of the fuel source,

Yakıt yandıkça, ateş ve oksijen yakıt kaynağının tamamına ulaşamaz

leading to incomplete combustion.

ve eksik yanmaya yol açar.

This produces pollutants like soot, carbon monoxide, nitrogen oxides,

Bu da is, karbon monoksit, nitrojen oksitler gibi kirleticiler

ve çok sayıda partikül üretir -

and lots of particulate matter—

that is, solid and liquid particles that have become airborne

yani havada asılı kalan ve solunabilecek kadar küçük

and small enough to inhale.

katı ve sıvı partiküller.

A single particle can contain many different chemicals.

Tek bir partikül birçok farklı kimyasal içerebilir.

And especially tiny particles can penetrate deep into the lungs,

Özellikle küçük partiküller akciğerlerin derinliklerine nüfuz edebilir,

enter the bloodstream, and irritate tissues,

kan dolaşımına girip dokuları tahriş edebilir,

cause inflammation, and bring about more systemic problems.

iltihaplanmaya ve daha fazla sistemik soruna yol açabilir.

It’s estimated that about 3 million people die prematurely each year

Her yıl yaklaşık 3 milyon insanın katı yakıtların

yakılmasından kaynaklanan hastalıklar nedeniyle erken öldüğü

from illnesses caused by burning solid fuels.

tahmin edilmektedir.

Katı yakıt kullanmayan ocak ve fırınlar çok daha az kirlilik üretir -

Stoves and ovens that don’t use solid fuels produce far less pollution—

but still a considerable amount.

ancak yine de önemli miktarlarda.

İki temel türü vardır: gazlı ve elektrikli.

There are two basic types: gas and electric.

Gas stoves primarily burn methane to create an open flame for cooking.

Gazlı ocaklar yemek pişirmek için

açık alev oluşturmak üzere çoğunlukla metan yakar.

Traditional electric stoves use metal elements that radiate heat

Geleneksel elektrikli ocaklar, içinden elektrik akımı geçirildiğinde

when an electrical current is forced through them.

ısı yayan metal elemanlar kullanır.

They’re different from modern induction electric stoves,

Bunlar, demir ve çelik tencereleri

doğrudan ısıtan akımları indüklemek için elektromanyetik dalgalar kullanan

which use electromagnetic waves to induce currents

that heat iron and steel cookware directly.

modern indüksiyonlu ocaklardan farklıdır.

Gas stoves pollute more than electric ones.

Gazlı ocaklar, elektriklilere göre çevreyi daha fazla kirletir.

That's because natural gas combustion produces byproducts like carbon monoxide,

Bunun nedeni doğal gaz yanmasının karbon monoksit, nitrojen oksitler

nitrogen oxides, and formaldehyde.

ve formaldehit gibi yan ürünler üretmesidir.

Unravelling the causes of chronic diseases is incredibly difficult,

Kronik hastalıkların nedenlerini ortaya çıkarmak son derece zordur,

but accumulating evidence suggests that gas stoves exacerbate asthma symptoms

ancak biriken kanıtlar gaz sobalarının astım belirtilerini şiddetlendirdiğini

and put children at increased risk of developing the condition.

ve çocukları bu hastalığa yakalanma riskini artırdığını göstermektedir.

Electric ranges are cleaner than gas ones,

Elektrikli ocaklar gazlı ocaklardan daha temizdir,

but they’re still not totally pollution-free— no ranges are.

ancak yine de tamamen kirlilikten arındırılmış değildirler

- hiçbir ocak öyle değil.

At least some air pollution is inevitable from the cooking process,

Yakıt türü ne olursa olsun,

pişirme işleminden kaynaklanan en azından bir miktar hava kirliliği kaçınılmazdır.

no matter the fuel type.

High-heat cooking generally releases more pollutants

Yüksek ısıda pişirme, genellikle düşük ısılı yöntemlere göre

than lower heat methods;

daha fazla kirletici açığa çıkarır;

after all, charring a steak isn’t all that different from burning a solid fuel.

sonuçta bifteği kömürleştirmek katı bir yakıtı yakmaktan çok da farklı değildir.

And substances like oil and dust can accumulate

Yağ ve toz gibi maddeler birikip

and release pollutants when heated.

ısıtıldıklarında kirletici maddeler açığa çıkarabilir.

Transitioning away from solid fuels is critical to improving indoor air quality—

Katı yakıtlardan uzaklaşmak, iç mekan hava kalitesini iyileştirmek ve dolayısıyla

insanların yaşam sürelerini uzatmak için kritik öneme sahiptir.

and consequently, extending people’s lives.

Cooking with proper ventilation—

Uygun havalandırma ile -

ideally, from a powerful range hood that vents to the outdoors—

ideal olarak havayı dışarı veren güçlü bir davlumbaz ile -

yemek pişirmek ve gazdan elektriğe geçmek de çok yararlı olacaktır.

and switching from gas to electric will also go a long way.

Electric appliances are less dangerous by another significant metric:

Elektrikli cihazlar bir başka önemli ölçüte göre de daha az tehlikelidir:

the global climate.

küresel iklim.

Burning fossil fuels like natural gas

Doğal gaz gibi fosil yakıtların yakılması

releases atmosphere-warming carbon dioxide,

atmosferi ısıtan karbondioksit açığa çıkarır

and gas ranges can also leak methane, an even more potent greenhouse gas.

ve gazlı ocaklar daha da zararlı bir sera gazı olan metan gazı sızdırabilir.

Electric appliances, meanwhile,

Bu arada elektrikli cihazlar,

should only become more and more climate-compatible

şebekeler yenilenebilir enerji kaynaklarına geçtikçe

as grids transition to renewable energy sources.

daha çevre dostu olacaktır.

In addition to being better for the climate and public health,

İklim ve halk sağlığı için daha iyi olmasının yanı sıra,

electric induction stoves tend to rival or outperform all other stove types—

indüksiyonlu ocaklar, pişirme verimliliği

ve temizlik kolaylığı açısından

electric and gas— when it comes to cooking efficiency and ease of cleaning.

elektrikli ve gazlı diğer tüm ocaklardan daha iyi olma eğilimindedirler.

Induction stovetops also only heat things

İndüksiyonlu ocaklar ayrıca

that respond strongly to their magnetic fields,

sadece manyetik alanlarına güçlü tepki veren şeyleri ısıtırlar,

so you can’t burn yourself on them directly.

bu nedenle doğrudan kendinizi yakamazsınız.

Given the considerable health and climate concerns around gas appliances,

Gazlı cihazlarla ilgili önemli sağlık ve iklim endişeleri göz önüne alındığında,

some governments have banned them from new developments

bazı hükümetler bunları yeni inşaatlardan yasakladı

and many are helping subsidize the transition from gas to electric.

ve birçoğu gazdan elektriğe geçişi sübvanse etmeye yardımcı oluyor.

Knives will probably be staying the same, though,

Ancak bıçaklar muhtemelen aynı kalacak,

so please stop stabbing at avocados while they’re in your hand.

bu yüzden lütfen avokadoları elinizdeyken bıçaklamayı bırakın.