The deadliest thing in your kitchen - George Zaidan

Translator: Ho Anh Reviewer: Ngọc Châu Phạm

Avocados may seem innocent,

Quả bơ nhìn có vẻ vô hại,

but these oblong fruits sent almost 9,000 people to US emergency rooms

nhưng những quả hình bầu dục này đã khiến gần 9.000 người phải đi cấp cứu ở Mỹ

in 2018 alone.

chỉ trong năm 2018.

Injuries sustained by hacking at the pit or slicing while holding the fruit

Những chấn thương do chặt vào hạt hoặc cắt khi cầm quả bơ

have become so common, doctors have dubbed them avocado hand.

đã trở nên phổ biến đến mức các bác sĩ đã đặt tên cho chúng là “bàn tay quả bơ”

Of course, there is a safer way to cut avocados.

Tất nhiên, có một cách an toàn hơn để cắt quả bơ.

But knives are just one of the hazards kitchens harbor.

Nhưng dao chỉ là một trong số các mối nguy hiểm tiềm tàng trong nhà bếp.

In the US, between 2011 and 2022,

Ở Mỹ, từ năm 2011 đến năm 2022,

the deadliest kitchen appliances were ovens and ranges—

các thiết bị nhà bếp gây chết người nhiều nhất là lò nướng và bếp kết hợp —

appliances that are stoves and ovens in one.

những thiết bị bao gồm cả bếp và lò nướng trong một.

They took lives by causing fires and leaking carbon monoxide,

Chúng đã cướp đi nhiều mạng sống do gây ra hỏa hoạn và rò rỉ khí carbon monoxide,

a gas that can cause suffocation at high concentrations.

một loại khí có thể gây ngạt thở khi ở nồng độ cao.

These kinds of sudden, catastrophic fatalities are thankfully rare.

May mắn, những trường hợp tử vong đột ngột và thảm khốc như vậy rất hiếm khi xảy ra.

But the kitchen dangers that cause the most casualties

Nhưng mối nguy hiểm ở nhà bếp gây nhiều thương vong nhất

may actually be less immediate and more gradual—

có thể không diễn ra ngay lập tức mà âm thầm và từ từ —

involving constant exposures, like stuff in the air we breathe.

liên quan đến việc tiếp xúc liên tục, như những chất trong không khí ta hít thở.

Ovens and stoves remain a major culprit here.

Lò nướng và bếp lò vẫn là thủ phạm chính ở đây.

Indeed, the fourth leading cause of years of life lost globally is air pollution.

Thực tế, ô nhiễm không khí là nguyên nhân đứng thứ tư gây tử vong trên toàn cầu.

This includes indoor air pollution, most of which comes from cooking.

Điều này bao gồm ô nhiễm không khí trong nhà, phần lớn đến từ việc nấu ăn.

Over 2 billion people cook using a solid fuel, like charcoal and wood.

Hơn 2 tỷ người sử dụng nhiên liệu rắn như than và gỗ, để nấu ăn.

As it burns, fire and oxygen can’t reach all of the fuel source,

Khi cháy, lửa và oxy không thể tiếp xúc hết toàn bộ nguồn nhiên liệu,

leading to incomplete combustion.

dẫn đến sự cháy không hoàn toàn.

This produces pollutants like soot, carbon monoxide, nitrogen oxides,

Điều này tạo ra các chất ô nhiễm như bụi than, carbon monoxide, oxit nitơ

and lots of particulate matter—

và nhiều hạt bụi —

that is, solid and liquid particles that have become airborne

tức là các hạt rắn và lỏng đã trở thành bụi

and small enough to inhale.

và đủ nhỏ để hít vào.

A single particle can contain many different chemicals.

1 hạt bụi đơn lẻ có thể chứa nhiều hóa chất khác nhau.

And especially tiny particles can penetrate deep into the lungs,

Và các hạt bụi cực nhỏ có thể thâm nhập sâu vào phổi,

enter the bloodstream, and irritate tissues,

vào máu, và gây kích ứng mô,

cause inflammation, and bring about more systemic problems.

viêm nhiễm, cũng như gây ra các vấn đề hệ thống khác.

It’s estimated that about 3 million people die prematurely each year

Ước tính khoảng 3 triệu người chết sớm mỗi năm

from illnesses caused by burning solid fuels.

bởi các căn bệnh bắt nguồn từ việc đốt nhiên liệu rắn.

Stoves and ovens that don’t use solid fuels produce far less pollution—

Các bếp và lò nướng không sử dụng nhiên liệu rắn tạo ra ít ô nhiễm hơn nhiều —

but still a considerable amount.

nhưng vẫn còn một lượng đáng kể.

There are two basic types: gas and electric.

Có hai loại nhiên liệu cơ bản: gas và điện.

Gas stoves primarily burn methane to create an open flame for cooking.

Bếp gas chủ yếu đốt khí methane để tạo ra ngọn lửa mở dùng để nấu ăn.

Traditional electric stoves use metal elements that radiate heat

Bếp điện truyền thống sử dụng các phần tử kim loại tỏa nhiệt

when an electrical current is forced through them.

khi dòng điện chạy qua chúng.

They’re different from modern induction electric stoves,

Chúng khác với các bếp điện từ hiện đại,

which use electromagnetic waves to induce currents

sử dụng sóng điện từ để tạo ra dòng điện

that heat iron and steel cookware directly.

làm nóng trực tiếp nồi chảo bằng sắt và thép.

Gas stoves pollute more than electric ones.

Bếp gas gây ô nhiễm nhiều hơn bếp điện.

That's because natural gas combustion produces byproducts like carbon monoxide,

Điều này là do quá trình đốt cháy khí tự nhiên tạo ra các sản phẩm phụ

như carbon monoxide, oxit nitơ và formaldehyde.

nitrogen oxides, and formaldehyde.

Unravelling the causes of chronic diseases is incredibly difficult,

Việc tìm hiểu nguyên nhân của các bệnh mãn tính là rất khó khăn,

but accumulating evidence suggests that gas stoves exacerbate asthma symptoms

nhưng ngày càng có bằng chứng cho thấy bếp gas làm trầm trọng triệu chứng hen suyễn

and put children at increased risk of developing the condition.

và khiến trẻ em có nguy cơ cao hơn mắc phải tình trạng này.

Electric ranges are cleaner than gas ones,

Bếp điện sạch hơn bếp gas,

but they’re still not totally pollution-free— no ranges are.

nhưng không hoàn toàn không có ô nhiễm— không bếp nào hoàn toàn sạch.

At least some air pollution is inevitable from the cooking process,

Ít nhất một phần ô nhiễm không khí không thể tránh khỏi trong lúc nấu ăn,

no matter the fuel type.

bất kể là loại nhiên liệu nào

High-heat cooking generally releases more pollutants

Nấu ở nhiệt độ cao thường thải ra nhiều chất ô nhiễm hơn

than lower heat methods;

so với nhiệt độ thấp;

after all, charring a steak isn’t all that different from burning a solid fuel.

dù sao, việc nướng một miếng steak cũng không khác so với đốt nhiên liệu rắn.

And substances like oil and dust can accumulate

Các chất như dầu và bụi có thể tích tụ

and release pollutants when heated.

và phát thải chất ô nhiễm khi bị đốt nóng.

Transitioning away from solid fuels is critical to improving indoor air quality—

Chuyển khỏi nhiên liệu rắn rất quan trọng để cải thiện chất lượng không khí ở nhà

and consequently, extending people’s lives.

và kết quả là, kéo dài tuổi thọ con người.

Cooking with proper ventilation—

Nấu ăn với hệ thống thông gió tốt—

ideally, from a powerful range hood that vents to the outdoors—

lý tưởng nhất là dùng máy hút mùi mạnh thông ra ngoài—

and switching from gas to electric will also go a long way.

và chuyển từ bếp gas sang bếp điện sẽ mang lại hiệu quả đáng kể.

Electric appliances are less dangerous by another significant metric:

Thiết bị điện ít nguy hiểm hơn ở một chỉ số quan trọng khác:

the global climate.

khí hậu toàn cầu.

Burning fossil fuels like natural gas

Đốt nhiên liệu hóa thạch như khí tự nhiên

releases atmosphere-warming carbon dioxide,

thải ra khí carbon dioxide làm ấm bầu khí quyển,

and gas ranges can also leak methane, an even more potent greenhouse gas.

và bếp gas cũng có thể rò rỉ methane, một loại khí nhà kính còn mạnh hơn nhiều.

Electric appliances, meanwhile,

Trong khi đó, các thiết bị điện

should only become more and more climate-compatible

sẽ ngày càng phù hợp hơn với khí hậu

as grids transition to renewable energy sources.

khi lưới điện chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo.

In addition to being better for the climate and public health,

Ngoài việc tốt hơn cho khí hậu và sức khỏe cộng đồng,

electric induction stoves tend to rival or outperform all other stove types—

bếp điện từ thường sánh ngang hoặc vượt trội so với các loại bếp khác —

electric and gas— when it comes to cooking efficiency and ease of cleaning.

cả điện và gas — về hiệu quả nấu nướng và dễ dàng vệ sinh.

Induction stovetops also only heat things

Bếp từ chỉ làm nóng những vật dụng

that respond strongly to their magnetic fields,

phản ứng mạnh với từ trường của chúng,

so you can’t burn yourself on them directly.

vì vậy bạn không thể bị bỏng trực tiếp khi chạm vào.

Given the considerable health and climate concerns around gas appliances,

Trước những lo ngại đáng kể về sức khỏe và khí hậu liên quan đến thiết bị gas,

some governments have banned them from new developments

một số chính phủ đã cấm chúng trong các dự án mới

and many are helping subsidize the transition from gas to electric.

và nhiều nước đang hỗ trợ cho việc chuyển đổi từ gas sang điện.

Knives will probably be staying the same, though,

Dao có lẽ vẫn không thay đổi,

so please stop stabbing at avocados while they’re in your hand.

vì vậy hãy ngừng việc chọc vào quả bơ khi bạn đang cầm nó trên tay.