How a few scientists transformed the way we think about disease - Tien Nguyen

Çeviri: Ece Ünalan Gözden geçirme: Sancak Gülgen

What if I told you that all illnesses,

Sana tüm hastalıkların,

things like the cold, the flu, strep throat,

soğuk algınlığı, grip, faranjit gibi şeylerin

came from wandering clouds of poisonous vapor?

havadaki zehirli buhar bulutlarından geldiğini söyleseydim?

You'd probably think that absurd, and, don't worry, it's completely wrong.

Muhtemelen bunun saçma olduğunu düşünürdün

ve merak etme, zaten tamamen yanlış.

Yet that's actually what people thought caused diseases for several centuries.

Ama insanlar gerçekten de birkaç yüzyıl boyunca böyle düşündüler.

Buna "miasma teorisi" dediler

They called it miasma theory,

and everyone from the public to the medical establishment accepted it.

ve halktan tıp kurumlarına kadar herkes bunu kabul etti.

But by the 1840s, in the midst of devastating cholera outbreaks in London,

Ama 1840'larda,

Londra'daki tahrip edici kolera salgınının ortasında,

a small group of scientists had grown skeptical.

küçük bir grup bilim adamı bundan şüphelenmeye başladı.

Early microscopes had revealed the existence of tiny microorganisms,

İlk mikroskoplar küçük mikroorganizmaların varlığını ortaya çıkarmıştı

and they proposed that it was actually these germs that cause diseases,

ve bu bilim adamları da,

hastalıklara yol açanların bu mikroplar olduğunu öne sürdü,

hence the name germ theory.

buna da "mikrop teorisi" dediler.

Though most people held onto their assumptions

Çoğu insan kendi varsayımlarına bağlı kalıp

and strongly resisted this theory,

bu teoriye sertçe karşı çıksa da

its supporters were determined to prove them wrong

teorinin destekleyenleri,

ikna edici verilerle onları haksız çıkarmaya kararlıydı.

by collecting compelling data.

Leading the charge was a physician named Dr. John Snow.

İddiaların başında da Dr. John Snow adlı bir hekim vardı.

Dr. Snow observed that cholera-infected patients

Dr. Snow koleralı hastaların

experienced severe vomiting and diarrhea,

şiddetli kusma ve ishal yaşadığını gözlemlemişti.

symptoms of the gut as opposed to the lungs,

Yani akciğerlerin aksine bağırsakla ilgili semptomlar

and thought that perhaps the disease was transmitted through food or drink,

ve hastalığın yiyecek içeceklerle bulaşabileceğini düşünmüştü,

not the air.

havayla değil.

After investigating previous outbreaks,

Geçmiş salgınları araştırdıktan sonra,

he became convinced

koleranın kirli su kaynaklarıyla bulaştığına

that cholera was spread through contaminated water sources.

emin oldu.

Then, late in the summer of 1854

1854 yazının sonlarına doğru

when cholera suddenly struck the Soho district,

kolera Soho bölgesini, Londra'da kendi mahallesine çok yakın bir mahalleyi,

a neighborhood in London very close to his own,

aniden vurduğunda

Dr. Snow was hot on its trail.

Dr. Snow cevabı bulmaya çok yaklaşmıştı.

He requested the records for the deceased,

Salgında ölenlerin kayıtlarını istemişti

and within the first week, there had already been 83 deaths.

ve daha ilk haftadan 83 ölüm olduğunu görmüştü.

He mapped out where each of the deceased had lived

Ölenlerin her birinin yaşadığı yeri haritada gösterip

and found that 73 of them resided close to the water pump on Broad Street.

bunlardan 73 tanesinin,

Broad Street'teki su pompası yakınında oturduğunu bulmuştu.

Dr. Snow strongly recommended shutting down the pump,

Dr. Snow pompanın kapatılmasını şiddetle önermişti.

and because he knew how unpopular germ theory was,

Mikrop teorisinin rağbet görmediğini bildiği için de

he suggested that cholera was spread through a poison in the water

durumu hükümet görevlilerine anlatırken

instead of microorganisms,

mikroorganizmalar yerine,

when presenting his case to governmental officials.

koleranın sudaki bir zehirden yayıldığını söylemişti.

Görevliler ikna olmamıştı;

They were unconvinced,

but agreed to shut down the pump as an extra precaution.

ama yine de ek bir önlem olarak,

pompanın kapatılmasını kabul etmişlerdi.

Almost immediately, new cases of infection subsided.

Su pompası kapatılınca,

neredeyse hemen yeni enfeksiyon vakaları azalmıştı.

Bu başarısından destek alan Dr. Snow,

Bolstered by his success,

Dr. Snow was determined to connect the contaminated pump water

kirli su pompası ve hastalık arasındaki

bağlantıyı göstermeye kararlıydı.

to the disease.

Soho'dan uzakta yaşamasına rağmen koleradan ölen bir dul kadının

He found the story of a widow who had died of cholera

and lived far away from Soho,

söylentisine ulaşmıştı; ama bu kadının

but had a servant bring her water from the Broad Street pump daily

ona Broad Street pompasından her gün su getiren bir hizmetçisi vardı,

kadın o suyun tadını sevdiği için.

because she liked the taste.

He also discovered a workhouse

Ayrıca, Broad Street pompasının yakınında yer alan

located around the corner from the Broad Street pump

bir düşkünler eviyle karşılaşmıştı.

that housed hundreds of people, but only a handful had become infected,

Burada yüzlerce kişi barınmasına rağmen

bunların sadece çok azı hasta olmuştu.

which Dr. Snow attributed to the fact

Dr. Snow bunu,

that the workhouse had its own private well.

evin kendi su kuyusu olmasına bağlamıştı.

Finally, Dr. Snow heard of an infant

Son olarak, Dr. Snow salgının ilk kurbanlarından biri olabilecek

who may have been one of the earliest victims of the outbreak.

bir bebeği duymuştu.

He learned that the child's dirty diapers

Çocuğun kirli bezlerinin

had been thrown into a cesspool

Broad Street su pompasının hemen yanındaki

right next to the public water pump on Broad Street.

bir lağım kuyusuna atıldığını öğrenmişti.

Again, Dr. Snow presented his case,

Dr. Snow vakasını tekrar sunduğunda bile,

belediye görevlileri teorisini küçümseyerek reddetmişlerdi.

but even then, city officials spurned his theory,

not wanting to admit that there was human waste in London's water supply,

Londra'nın su şebekesinde insan atığı olduğunu

ya da yüzlerce yıllık miasma teorisi hakkında yanıldıklarını

or that they were wrong about miasma theory,

which was, after all, hundreds of years old.

kabul etmek istemiyorlardı.

It wasn't until 1884 that Dr. Snow's efforts

1884'te Dr. Robert Koch Dr. Snow'un çalışmalarının

were vindicated by Dr. Robert Koch,

doğruluğunu kanıtlayana kadar bu böyle gitti.

who isolated the cholera-causing bacterium.

Dr. Koch koleraya yol açan bakteriyi izole etmişti.

Koch developed a technique to grow pure cultures,

Koch saf kültürler üretmek için bir yöntem geliştirmişti

and through a series of experiments,

ve bir dizi deneyle

definitively proved that a specific bacterium

hastalığa belli bir bakterinin yol açtığını

directly cause disease.

kesin olarak kanıtlamıştı.

Major contributions to germ theory

Mikrop teorisine büyük katkılar yapanlardan biri de

also came from prolific scientist Louis Pasteur,

üretken bilim adamı Louis Pasteur'dü.

whose study of microorganisms led to the development of the first vaccines.

Mikroorganizmalar üzerindeki çalışması ilk aşıların geliştirilmesini sağlamıştı.

By challenging assumptions with data-driven research,

Veri temelli araştırmaya dayanan düşündürücü varsayımlarıyla

these scientists discredited an age-old theory

bu bilim adamları, asırlık bir teoriyi itibarsızlaştırıp

and sparked a revolution that was incredibly beneficial to public health.

halk sağlığına inanılmaz faydalı olacak bir devrimi ateşlediler.

But all of this raises the question,

Ama tüm bunlar akla şu soruyu getiriyor:

what are the widely held scientific beliefs of today

Acaba bugün bizden sonrakilerin saçma bulacağı

that our descendants will find ridiculous?

ne gibi bilimsel inançlarımız var?

And as any scientist would tell you,

Herhangi bir bilim adamının söyleyeceği gibi

a question is an excellent place to start.

bir soru, başlamak için mükemmel bir yerdir.