How a few scientists transformed the way we think about disease - Tien Nguyen

Các nhà khoa học đã thay đổi cách nghĩ của chúng ta về bệnh tật như thế nào - Tien Nguyen

Translator: Yến Nhi Phạm Reviewer: Dieu Dang NguyenTran

Bạn nghĩ sao nếu tôi nói tất cả các bệnh tật

What if I told you that all illnesses,

things like the cold, the flu, strep throat,

như là cảm, cúm, đau họng,

came from wandering clouds of poisonous vapor?

gây ra bởi những đám hơi nước độc bay lang thang?

You'd probably think that absurd, and, don't worry, it's completely wrong.

Bạn có lẽ nghĩ rằng thật vô lý. Đừng lo, vì nó hoàn toàn sai.

Yet that's actually what people thought caused diseases for several centuries.

Tuy nhiên, trong nhiều thế kỉ, đó chính là cái mà người ta nghĩ gây ra dịch bệnh.

They called it miasma theory,

Họ gọi đó là học thuyết khí độc,

and everyone from the public to the medical establishment accepted it.

và mọi người từ dân thường đén bác sĩ đều nghĩ như vậy.

But by the 1840s, in the midst of devastating cholera outbreaks in London,

Nhưng vào những năm 1840, khi dịch tả bùng nổ ở Luân Đôn,

a small group of scientists had grown skeptical.

một nhóm nhỏ các nhà khoa học bắt đầu hoài nghi.

Early microscopes had revealed the existence of tiny microorganisms,

Kính hiển vi thời đầu đã tiết lộ sự tồn tại của những vi sinh vật cực nhỏ,

and they proposed that it was actually these germs that cause diseases,

và họ cho rằng chính những vi trùng này gây ra dịch bệnh,

hence the name germ theory.

chính vì vậy mà có cái tên học thuyết vi trùng.

Though most people held onto their assumptions

Dù mọi người đi theo giả thuyết cũ,

and strongly resisted this theory,

và chống đối quyết liệt học thuyết này,

its supporters were determined to prove them wrong

những người ủng hộ nó quyết tâm chứng minh nó

by collecting compelling data.

bằng cách thu thập số liệu thuyết phục.

Leading the charge was a physician named Dr. John Snow.

Tiêu biểu là nhà vật lý học Tiến sĩ John Snow

Dr. Snow observed that cholera-infected patients

TIến sĩ Snow quan sát thấy những bệnh nhân dịch tả

experienced severe vomiting and diarrhea,

bị nôn mửa và tiêu chảy nghiêm trọng,

symptoms of the gut as opposed to the lungs,

những dấu hiệu của ruột khác với phổi,

and thought that perhaps the disease was transmitted through food or drink,

và nghĩ rằng có thể dịch bệnh lây truyền qua thức ăn hoặc nước uống,

not the air.

mà không phải không khí.

After investigating previous outbreaks,

Sau khi nghiên cứu những trận dịch trước đây

he became convinced

ông bị thuyết phục rằng

that cholera was spread through contaminated water sources.

dịch tả phát tán qua nguồn nước bị ô nhiễm.

Then, late in the summer of 1854

Sau đó, cuối mùa hè năm 1854

when cholera suddenly struck the Soho district,

khi dịch tả bất ngờ xảy ra tại quận Soho,

a neighborhood in London very close to his own,

một vùng lân cận ở Luân Đôn rất gần với nơi ông ở,

Dr. Snow was hot on its trail.

Tiến sĩ Snow đã theo sát nó.

He requested the records for the deceased,

Ông yêu cầu bản ghi chú những người đã chết,

and within the first week, there had already been 83 deaths.

trong tuần đầu tiên, đã có 83 ca tử vong.

He mapped out where each of the deceased had lived

Ông đánh dấu nơi những người đó từng sống

and found that 73 of them resided close to the water pump on Broad Street.

và nhận ra 73 người trong số họ sống gần máy bơm nước trên đường Broad.

Dr. Snow strongly recommended shutting down the pump,

Tiến sĩ Snow đề xuất đóng máy bơm này một cách mạnh mẽ,

and because he knew how unpopular germ theory was,

và vì ông biết học thuyết vi trùng không phổ biến,

he suggested that cholera was spread through a poison in the water

nên đã đưa giả thuyết là dịch tả phát tán do chất độc trong nước

instead of microorganisms,

thay vì vi khuẩn,

when presenting his case to governmental officials.

khi trình bày vụ việc với cơ quan chính quyền.

They were unconvinced,

Họ không bị thuyết phục,

but agreed to shut down the pump as an extra precaution.

nhưng vẫn cho đóng máy bơm để cho chắn chắn.

Almost immediately, new cases of infection subsided.

Gần như ngay lập tức, những ca nhiễm bệnh mới giảm đi.

Bolstered by his success,

Được ủng hộ bởi thành công này,

Dr. Snow was determined to connect the contaminated pump water

Tiến sĩ Snow xác định rõ máy bơm nước bị ô nhiễm

to the disease.

có liên quan tới dịch bệnh.

He found the story of a widow who had died of cholera

Ông ấy tìm ra câu chuyện về một quả phụ chết vì dịch tả,

and lived far away from Soho,

sống xa khu Soho,

but had a servant bring her water from the Broad Street pump daily

nhưng hàng ngày sai người giúp việc mang nước từ máy bơm ở đường Broad về

because she liked the taste.

vì bà ta thích vị của nó.

He also discovered a workhouse

Ông tìm ra một trại tế bần

located around the corner from the Broad Street pump

nằm gần máy bơm đường Broad

that housed hundreds of people, but only a handful had become infected,

ở đó có hàng trăm người, nhưng chỉ một ít bị nhiễm bệnh,

which Dr. Snow attributed to the fact

Tiến sĩ Snow cho rằng điều này thể hiện

that the workhouse had its own private well.

trại tế bần có giếng nước riêng.

Finally, Dr. Snow heard of an infant

Cuối cùng, Tiến sĩ Snow nghe chuyện một đứa trẻ sơ sinh

who may have been one of the earliest victims of the outbreak.

có thể đã là một trong những bệnh nhân đầu tiên trong cuộc bùng phát dịch.

He learned that the child's dirty diapers

Ông biết được miếng tã bẩn của đứa trẻ đó

had been thrown into a cesspool

bị vứt vào hầm chứa phân

right next to the public water pump on Broad Street.

ngay bên cạnh bơm nước công cộng trên đường Broad

Again, Dr. Snow presented his case,

Một lần nữa, Tiến sĩ Snow trình bày việc này,

but even then, city officials spurned his theory,

nhưng thậm chí chính quyền thành phố bác bỏ học thuyết của ông,

not wanting to admit that there was human waste in London's water supply,

họ không muốn thúnhận có phân người trong nguồn nước ở Luân Đôn

or that they were wrong about miasma theory,

và rằng thuyết âm khí hàng trăm tuổi

which was, after all, hundreds of years old.

của họ đã sai.

It wasn't until 1884 that Dr. Snow's efforts

Mãi đến 1884, nỗ lực của ông Snow

were vindicated by Dr. Robert Koch,

mới được chứng minh bởi Robert Koch,

who isolated the cholera-causing bacterium.

người đã tách được vi khuẩn tả.

Koch developed a technique to grow pure cultures,

Ông Koch phát triển một kĩ thuật để tăng số lượng vi khuẩn cấy thuần chủng,

and through a series of experiments,

và qua một loạt các thí nghiệm,

definitively proved that a specific bacterium

đã chứng minh rằng một loại vi khuẩn cụ thể

directly cause disease.

trực tiếp gây ra bệnh dịch.

Major contributions to germ theory

Những đóng góp lớn cho học thuyết

also came from prolific scientist Louis Pasteur,

cũng đến từ nhà khoa học Louis Pasteur

whose study of microorganisms led to the development of the first vaccines.

nghiên cứu về vi sinh vật của ông đem tới sự phát triển của vắc xin đầu tiên

By challenging assumptions with data-driven research,

Đặt ra các giả thuyết mới dựa vào dữ liệu nghiên cứu

these scientists discredited an age-old theory

những nhà khoa học này nghi ngờ một học thuyết lâu đời và

and sparked a revolution that was incredibly beneficial to public health.

và tạo ra một cuộc cách mạng cho sức khỏe cộng đồng.

But all of this raises the question,

Tất cả điều này đặt ra câu hỏi,

what are the widely held scientific beliefs of today

Điều gì đã tạo ra những học thuyết hiện đại

that our descendants will find ridiculous?

mà tổ tiên ta sẽ cảm thấy nực cười?

And as any scientist would tell you,

Và bất kì nhà khoa học nào sẽ nói với bạn rằng

a question is an excellent place to start.

Sự tò mò chính là xuất phát điểm tuyệt vời.