A day in the life of an Aztec midwife - Kay Read

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Esra Çakmak

Lord Sun dawns on the day called 7-Monkey,

Güneş Tanrı 7-Monkey denen günde doğuyor,

his fingers slowly spreading a rosy sheen

parmakları al bir parıltıda yavaşça yayılıyor;

that mixes softly with smoke rising from Tenochtitlan’s many hearth fires.

bu parıltı, Tenochtitlan'daki birçok şömine ateşinden

yükselen dumanlara hafifçe karışıyor.

The midwife, Xoquauhtli, has a difficult choice to make.

Ebe Xoquauhtli'nin zor bir seçim yapması gerekiyor.

A momentous shift from rainy season to dry season is underway.

Yağmur mevsiminden kurak mevsime önemli bir geçiş başlamak üzere.

All summer, the gods have kept the people fed with corn,

Bütün yaz boyunca, tanrılar insanların mısırla beslenmesini sağladı

but the fertile summer months are disappearing.

fakat verimli yaz ayları kayboluyor.

This day occurs during the festival that marks the shift

Festival esnasında yaşanan bu günde,

between the summer season, when the gods feed the people,

tanrıların insanları beslediği yaz mevsimi ile

bunun karşılığında insanların tanrıları beslediği

and the winter season, when the people feed the gods in return.

kış mevsimi arasında değişiklik oluyor.

Xoquauhtli owes a debt to her patron, Teteoinnan,

Xoquauhtli'nin, efendisi Teteoinnan'a borcu var.

the female warrior goddess at the center of this festival.

Teteoinnan, bu festivalin merkezindeki savaşçı bir kadın tanrıça.

Teteoinnan wages war both on women’s battlefields of birth

Teteoinnan, hem kadınların doğdukları savaş alanlarına

and in men’s battles with Tenochtilan’s enemies.

hem de Tenochtilan'ın düşmanlarıyla savaşan erkeklere savaş açıyor.

She must be kept happy or she will bring bad luck.

O memnun edilmeli yoksa kötü şans getirecek.

The midwife should participate in the festival today,

Ebenin bugün festivale katılması gerek

but one of her patients could go into labor any minute.

fakat hastalarından birinin doğumu her an başlayabilir.

Xoquauhtli decides to check on her patient first.

Xoquauhtli önce hastasını kontrol etmeye karar veriyor.

The expecting mother hasn’t worked too hard, chewed gum,

Hamile kadın çok sıkı çalışmadı, sakız çiğnemedi

or lifted heavy things.

ya da çok ağır şeyler kaldırmadı.

Her family is taking good care of her.

Ailesi ona iyi bakıyor.

Surely Xoquauhtli can take a little time to honor her goddess.

Tabii ki Xoquauhtli'nin tanrıçasını onurlandırması biraz zaman alabilir.

She leaves her apprentice in charge and heads to the center of the city.

Çırağını görevde bırakıp şehrin merkezine doğru yola çıkıyor.

Along the way, she sees women sweeping the roads and hanging gourds

Yol boyunca, festivale hazırlanmak için

caddeleri süpüren ve su kabağı asan kadınlar görüyor.

in preparation for the festival.

Finally, she reaches the Great Pyramid.

Sonunda, Büyük Piramit'e ulaşıyor.

On top are two temples: the north,

En tepede iki tapınak var,

where rituals honor the rain god in the summer,

kuzeyde yazın yağmur tanrısını onurlandırma ritüelleri yapılıyor

and the south one is where rituals honor the war god in the winter.

ve güneyde kışın savaş tanrısını onurlandırma ritüelleri yapılıyor.

On the equinox, the sun rises between the two sides.

Ekinoksta güneş iki taraf arasında yükseliyor.

The ceremony begins with a mock battle between the midwives

Seremoni, ebeler ile diğer doktorlar arasındaki

and the other physicians.

yalancı bir savaşla başlıyor.

Xoquauhtli’s team battles heartily, throwing nochtles, marigolds,

Xoquauhtli'nin takımı yürekten savaşıyor;

frenk incirleri, kadife çiçekleri

and balls made of reed and moss.

ve kamış ile yosundan yapılmış toplar fırlatıyor.

Şaka yapıyorlar, rakiplerinin isimlerini haykırıyorlar ve kahkaha atıyorlar.

They joke, call their rivals names, and laugh.

But then, a girl comes running with a message for Xoquauhtli.

Fakat sonra bir kız koşarak gelip Xoquauhtli'ye bir mesaj getiriyor.

Her patient is in labor!

Hastası doğuruyor!

She hurries back to the house.

Aceleyle eve dönüyor.

All the old women from the extended family

Sülaledeki bütün yaşlı kadınlar

have already gathered for the birth—

doğum için çoktan toplanmışlar,

their experience is very valuable if anything goes wrong.

eğer bir şey ters giderse bu deneyim onlar için çok değerli olacak.

She readies herself with a prayer praising her most important tools, her fingers.

En önemli aracı olan parmakları için şükredip dua ederken kendini hazırlıyor.

Then she doses the patient with cihuapatli to help expel the baby,

Daha sonra, bebeği çıkarmaya yardımcı olması için

hastasına bir doz "cihuapatli" ilacı veriyor,

massages her in the sweathouse, and rubs her stomach with tobacco.

hastasına buhar kulübesinde masaj yapıyor ve karnını tütünle ovuyor.

Offering Teteoinnan a short prayer,

Teteoinnan'a dua etmesini önerirken

she urges her patient to act like a warrior.

hastasını bir savaşçı gibi davranması için teşvik ediyor.

A strong baby girl slips into her waiting hands

Güçlü bir kız bebek, onu bekleyen ellerle buluşuyor

and the old women shout triumphant cries.

ve yaşlı kadınlar zafer çığlıkları atıyor.

Xoquauhtli takes a few drops of water from a jade bowl, breaths on them,

Xoquauhtli yeşim kâseden birkaç damla su alıp oraya nefes veriyor

and places them on the baby’s tiny tongue.

ve su damlalarını bebeğin ufacık diline koyuyor.

She calls her a precious greenstone, a little warrior,

Ona küçük savaşçı anlamına gelen değerli yeşim taşı diye sesleniyor

and tells her how the Lord and Lady of the Ninth Sky

ve Dokuzuncu Göğün Hanımı ile Beyinin

breathed life into her, sending her to this place of burden and torment.

ona nasıl can verip bu sıkıntı ve azap yerine gönderdiğini anlatıyor.

She then turns to the new mother, praising her,

Daha sonra yeni anneye dönüp ona şükrediyor,

telling her she acted like an eagle warrior, a jaguar warrior.

savaşçı bir kartal ve jaguar gibi olduğunu söylüyor.

By the time they finish, it’s late, and the flames of the fire have died down.

İşleri bittiğinde saat geç oluyor ve ateşin alevleri sönüyor.

Xoquauhtli piles the remaining hot coals in the center of the hearth,

Xoquauhtli kalan sıcak kömürleri şöminenin ortasına istifliyor,

stoking them to keep them going.

yanmaya devam etmesi için tıka basa dolduruyor.

She lays the baby in a woven basket, head facing the warming fire.

Bebeği örme bir sepete koyup yüzünü sıcak ateşe çeviriyor.

This will warm her tonalli, an important “soul” center in the body

Bu onun "tonalli"sini ısıtacak,

tonalli, sağlık ve refahın merkezinde olan vücuttaki önemli bir "ruh" merkezi.

central to health and well-being.

It’s almost midnight— if Xoquauhtli hurries,

Neredeyse gece yarısı oldu,

Xoquauhtli acele ederse

she can get back to the temple for the culmination of the festival.

festivalin doruk noktasını görmek için tapınağa geri dönebilir.

She makes her way to the city center, where a priest carries a woman on his back

O, şehir merkezine doğru ilerlerken

bir papaz da sırtında bir kadın taşıyarak piramidin tepesine çıkıyor.

to the top of the pyramid.

To begin the new season and feed the gods, she will be beheaded,

Yeni mevsime başlamak ve tanrıları beslemek için bu kadının kafası kesilecek,

symbolizing how corn is cut in the fields.

bu, mısırın tarlalarda nasıl kesildiğinin simgesi.

Afterward, she will be reborn as Lady Teteoinnan,

Daha sonra, Teteoinnan Hanım olarak yeniden doğuyor

and preside over the induction of new warriors.

ve yeni savaşçıların göreve alınmasına başkanlık ediyor.