The strengths and weaknesses of acids and bases - George Zaidan and Charles Morton

Asit ve bazların güçlü ve zayıf yönleri - George Zaidan ve Charles Morton

Çeviri: Eda Ada Gözden geçirme: Meric Aydonat

Acids and bases are everywhere.

Asitler ve bazlar her yerdedirler ve

They're used to make foods,

yemek, sabun, deterjan,

soaps and detergents,

gübre, patlayıcı, boya,

fertilizers,

plastik

explosives,

böcek ilacı ve

dyes,

hatta

plastics,

pesticides,

kağıt

yapımında

even paper.

kullanılırlar.

Our stomachs are very acidic.

Midemiz çok asidiktir.

Our blood is slightly basic.

Kanımız hafif bazdır.

Our proteins are made up of amino acids,

Vücudumuzdaki proteinler amino asitlerden oluşur

and the letters in our genetic code,

ve genetik kodumuzdaki

those As, Ts, Cs, and Gs,

A, T, C ve G harflerinin hepsi

are all bases.

bazdır.

You were probably taught

Moleküler düzeyde

how acids and bases behave

acit ve bazların nasıl

on the molecular level.

davrandığını öğrenmiş olsanız da

You were probably never taught

uzun zaman önce,

that a long time ago,

antik Yunan zamanında

like ancient Greek ago,

atom ve moleküller henüz

before anyone knew about atoms or molecules,

bilinmezken asit ve bazların

acids and bases were defined

davranışlarına göre tanımlandığını

by how they behaved.

muhtemelen öğrenmediniz.

Acids tasted sour and corroded metal.

Asitler ekşi bir tat verir ve metali aşındırır.

Bases felt slippery

Bazlar kaygandır ve

and could somehow counteract acids.

bir şekilde asitleri etkisizleştirir.

When molecules dissolved in water interact,

Su ile birleşen moleküller çözüldüğünde

they are exchanging two main currencies

çevreleri ile iki ana değer alışverişi

with their surroundings:

yapar: hidrojen iyonları

protons, also known as hydrogen ions,

olarak bilinen protonlar ve

and electrons.

elektronlar.

Depending on how a molecule is composed or shaped,

Nasıl oluştuğuna ve şekillendiğine bağlı olarak

it may be willing to donate or accept

molekül, diğer ortam üyeleri ile

either protons or electrons

proton veya elektron

with some other community member.

alışverişinde bulunabilir.

And some molecules are far more aggressive than others

Bazı moleküller iki değerden birini alırken veya verirken

when it comes to donating or accepting either currency.

diğerlerine oranla çok daha agresiftir.

Remember that protons are positively charged

Protonların pozitif ve elektronların da negatif

and electrons are negatively charged.

yüklü olduğunu hatırlayalım.

So, if a molecule is willing to give up a proton,

Bir molekülün proton vermeye istekli olması

that's not too different

elektron almaya

from it being willing to accept an electron --

istekli olmasından pek de farklı değildir.

either way it's becoming more negatively charged.

Her iki şekilde de molekül negatif yüklü hale gelir.

Other molecules are willing to accept a proton

Diğer moleküller proton almaya ve elektron

or give up an electron.

vermeye isteklidir.

These are becoming more positively charged.

Bu moleküller pozitif yüklü hale gelir.

Some substances are so aggressive

Bazı maddeler protonlarını verme

about donating their protons

konusunda fazla agresiftirler ve

that when they get a chance,

bir numunedeki moleküller

all of the molecules in a sample

imkan bulduklarında bir proton

will dump a proton,

veya bazen birden

sometimes more than one,

fazla protonu çevrelerindeki

to the surrounding water molecules.

suya verirler.

We call these strong acids.

Biz bunlara güçlü asitler deriz.

Meanwhile, some compounds are so ready

Bu arada bazı bileşenler proton almaya

to accept a proton

çok fazla hazırdırlar ve

that they won't wait around,

beklemek yerine

they'll just rip one off water,

genellikle iki protonu bulunan

which usually has two protons

fakat bir tane ile idare edecek kadar

but is generous enough to hang out with just one.

cömert olan sudan bir tane çalarlar.

We call these strong bases.

Biz bunlara güçlü bazlar deriz.

Other acids and bases are not so strong.

Diğer asitler ve bazlar o kadar güçlü değillerdir.

They may donate just a few of their protons to water

Protonlarının bazılarını suya verebilirler veya sudan

or accept just a few protons from water,

birkaç proton alabilirler; fakat moleküllerinin

but most of their molecules stay exactly the same.

çoğu tamamen aynı kalır.

If left alone in water,

Suda yalnız bırakılırlarsa,

they'll reach some equilibrium point

yüzlerce veya binlerce

where maybe only one out of a hundred

moleküllerinden sadece bir tanesinin

or one out of ten thousand of their molecules

su ile değer değiştirebileceği bir

has exchanged currency with water.

denge noktasına ulaşırlar.

As you might guess,

Tahmin edebileceğiniz gibi

we label these acids and bases weak,

biz bunlara güçsüz asit veya bazlar deriz;

but in the common sense of the word,

fakat aslını söylemek gerekirse bu

they're not weak.

moleküller güzsüz değildir.

The vinegar in your salad dressing

Odanın diğer bir ucundan kokusunu

that you can smell from across the room,

aldığınız salata sosundaki sirke

that is a weak acid.

güçsüz bir asittir.

The ammonia you spray on glass

Lekesiz bir parlaklık için camın

for a streak-free shine,

üzerine sıktığınız amonyak

that is a weak base.

güçsüz bir bazdır.

So, it doesn't take much to be an active player

Bu nedenle kimyasal ekonomide aktif bir oyuncu

in the chemical economy.

olmak çok da zor değildir.

Most acid-base chemistry takes place in water,

Çoğu asit-baz kimyası, hem asit hem de

which can act as either an acid or a base,

baz olarak davranabilen suda gerçekleşir.

accepting deposits and enabling withdrawals

Su, değer alımına veya çekilimine izin veren,

like a 24-hour molecular ATM.

24 saat çalışan bir moleküler ATM gibidir.

And when a proton-deposit customer,

Proton vermek isteyen bir müşteri,

that's an acid,

yani asit ve

and a proton-withdrawal customer,

proton almak isteyen bir müşteri,

the base,

yani baz

shop at the same time,

aynı zamanda alışveriş yaptığında

their net effect on water's account

su hesabı üzerindeki net etkileri

may cancel out,

dengelenebilir.

and we call this neutralization.

Biz buna nörtleşme deriz.

Now, certain molecules can behave

Bazı moleküller su olmadan asit

as acids or bases without water,

veya baz gibi davranabilirler; fakat

but that's another story.

bu tamamen ayrı bir konudur.

Let's end by saluting water

Asit ve bazlar için esnek ve

as the resilient and fair banker

adil bir banker olan suyu

for acids and bases.

selamlayarak bitirelim.

It's always open for business,

Su her zaman için işe hazırdır,

doesn't charge interest,

faiz uygulamaz ve

and will never foreclose on your molecules,

moleküllerinizi ipoteklemez.

which is more than I can say for [bleep].

Bankam hakkında söyleceklerim bu kadar.

Waah-waah.

Kötü bir şaka oldu!