The strengths and weaknesses of acids and bases - George Zaidan and Charles Morton

Mocne i słabe strony kwasów i zasad - George Zaidan i Charles Morton

1,032,008 views

2013-10-24 ・ TED-Ed


New videos

The strengths and weaknesses of acids and bases - George Zaidan and Charles Morton

Mocne i słabe strony kwasów i zasad - George Zaidan i Charles Morton

1,032,008 views ・ 2013-10-24

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand
00:06
Acids and bases are everywhere.
0
6606
2033
Kwasy i zasady są wszędzie.
00:08
They're used to make foods,
1
8639
1576
Są używane przy produkcji jedzenia,
00:10
soaps and detergents,
2
10215
1325
mydła, detergentów,
00:11
fertilizers,
3
11540
776
nawozów,
00:12
explosives,
4
12316
1169
środków wybuchowych,
00:13
dyes,
5
13485
715
farb, plastików, pestycydów, a nawet papieru.
00:14
plastics,
6
14200
450
00:14
pesticides,
7
14650
662
00:15
even paper.
8
15312
1233
00:16
Our stomachs are very acidic.
9
16545
1667
Nasze żołądki zawierają dużo kwasu,
00:18
Our blood is slightly basic.
10
18212
1826
a nasza krew jest zasadowa.
00:20
Our proteins are made up of amino acids,
11
20038
2869
Białka są zbudowane z aminokwasów,
00:22
and the letters in our genetic code,
12
22907
1716
a litery w naszym kodzie genetycznym
00:24
those As, Ts, Cs, and Gs,
13
24623
2205
A, T, C, G,
00:26
are all bases.
14
26828
1821
to zasady.
00:28
You were probably taught
15
28649
859
Uczyliście się o zachowywaniu się kwasów i zasad
00:29
how acids and bases behave
16
29508
1356
00:30
on the molecular level.
17
30864
1586
na poziomie cząsteczkowym.
00:32
You were probably never taught
18
32450
1679
Ale pewnie nikt wam nie mówił,
00:34
that a long time ago,
19
34129
1118
00:35
like ancient Greek ago,
20
35247
2058
że dawno temu, w czasach starożytnej Grecji,
00:37
before anyone knew about atoms or molecules,
21
37305
2368
zanim odkryto atomy i cząsteczki,
00:39
acids and bases were defined
22
39673
1539
kwasy i zasady były określane przez sposób, w jaki się zachowują.
00:41
by how they behaved.
23
41212
1796
00:43
Acids tasted sour and corroded metal.
24
43008
3452
Kwasy były kwaśne i korodowały metal.
00:46
Bases felt slippery
25
46460
1660
Zasady były śliskie i mogły neutralizować kwasy.
00:48
and could somehow counteract acids.
26
48120
2814
00:52
When molecules dissolved in water interact,
27
52395
2204
W wodzie cząsteczki oddziałują na siebie,
00:54
they are exchanging two main currencies
28
54599
1941
wymieniają dwie główne waluty ze swoim otoczeniem:
00:56
with their surroundings:
29
56540
1658
00:58
protons, also known as hydrogen ions,
30
58198
2837
protony, zwane także jonami wodorowymi,
01:01
and electrons.
31
61035
1413
i elektrony.
01:02
Depending on how a molecule is composed or shaped,
32
62448
2891
W zależności od składu i kształtu cząsteczki,
01:05
it may be willing to donate or accept
33
65339
2198
może ona oddać protony i elektrony
01:07
either protons or electrons
34
67537
1581
01:09
with some other community member.
35
69118
2213
lub przyjąć je od innego członka społeczności.
01:11
And some molecules are far more aggressive than others
36
71331
3096
Niektóre cząsteczki są bardziej agresywne
01:14
when it comes to donating or accepting either currency.
37
74427
3446
w przyjmowaniu lub oddawaniu waluty.
01:17
Remember that protons are positively charged
38
77873
2082
Protony mają ładunek dodatni,
01:19
and electrons are negatively charged.
39
79955
2325
a elektrony ujemny.
01:22
So, if a molecule is willing to give up a proton,
40
82280
2700
Jeśli cząsteczka chce oddać proton,
01:24
that's not too different
41
84980
1250
nie różni się to od chęci przyjęcia elektronu.
01:26
from it being willing to accept an electron --
42
86230
2515
01:28
either way it's becoming more negatively charged.
43
88745
3235
W obu przypadkach zwiększa ładunek ujemny.
01:31
Other molecules are willing to accept a proton
44
91980
2509
Inne cząsteczki chcą przyjąć proton lub oddać elektron.
01:34
or give up an electron.
45
94489
1838
01:36
These are becoming more positively charged.
46
96327
2322
Zwiększają ładunek dodatni.
01:38
Some substances are so aggressive
47
98649
2391
Niektóre substancje są tak agresywne w oddawaniu protonów,
01:41
about donating their protons
48
101040
1532
01:42
that when they get a chance,
49
102572
1210
że kiedy tylko mają okazję, wszystkie cząsteczki jak jeden mąż
01:43
all of the molecules in a sample
50
103782
1838
01:45
will dump a proton,
51
105620
1374
odrzucą proton,
01:46
sometimes more than one,
52
106994
1294
czasem więcej niż jeden,
01:48
to the surrounding water molecules.
53
108288
1997
do otaczających je cząsteczek wody.
01:50
We call these strong acids.
54
110285
2835
Nazywamy je mocnymi kwasami.
01:53
Meanwhile, some compounds are so ready
55
113120
1717
Tymczasem niektóre składniki są tak gotowe,
01:54
to accept a proton
56
114837
1280
by przyjąć proton,
01:56
that they won't wait around,
57
116117
1252
że nie będą spokojnie czekać, po prostu wyrwą jeden wodzie,
01:57
they'll just rip one off water,
58
117369
1640
01:59
which usually has two protons
59
119009
1526
która zwykle ma 2 protony,
02:00
but is generous enough to hang out with just one.
60
120535
2608
ale jest tak hojna, że poradzi sobie z jednym.
02:03
We call these strong bases.
61
123143
2370
Nazywamy te substancje mocnymi zasadami.
02:05
Other acids and bases are not so strong.
62
125513
2790
Inne kwasy i zasady nie są tak mocne.
02:08
They may donate just a few of their protons to water
63
128303
3010
Mogą oddać tylko kilka protonów wodzie
02:11
or accept just a few protons from water,
64
131313
2329
lub kilka od niej przyjąć.
02:13
but most of their molecules stay exactly the same.
65
133642
3066
Większość cząsteczek pozostaje taka sama.
02:16
If left alone in water,
66
136708
1704
Zostawione w wodzie,
02:18
they'll reach some equilibrium point
67
138412
1831
osiągną stan równowagi,
02:20
where maybe only one out of a hundred
68
140243
1830
w którym może 1 na 100
02:22
or one out of ten thousand of their molecules
69
142073
1833
lub 1 na 10 000 cząsteczek
02:23
has exchanged currency with water.
70
143906
2549
wymieni swoją walutę z wodą.
02:26
As you might guess,
71
146455
1122
Jak łatwo się domyślić,
02:27
we label these acids and bases weak,
72
147577
2582
te kwasy i zasady określamy jako słabe.
02:30
but in the common sense of the word,
73
150159
1292
Ale w sensie ogólnym wcale nie są słabe.
02:31
they're not weak.
74
151451
1296
02:32
The vinegar in your salad dressing
75
152747
1625
Ocet w sosie do sałatki,
02:34
that you can smell from across the room,
76
154372
1752
który czuć z drugiego końca pokoju,
02:36
that is a weak acid.
77
156124
2083
jest słabym kwasem.
02:38
The ammonia you spray on glass
78
158207
1220
Amoniak używany do mycia okien
02:39
for a streak-free shine,
79
159427
1126
02:40
that is a weak base.
80
160553
1867
jest słabą zasadą.
02:42
So, it doesn't take much to be an active player
81
162420
2638
Nie trzeba wiele, aby być aktywnym graczem
02:45
in the chemical economy.
82
165058
1880
w chemicznej ekonomii.
02:47
Most acid-base chemistry takes place in water,
83
167676
2673
Większość reakcji kwasów i zasad zachodzi w wodzie,
02:50
which can act as either an acid or a base,
84
170349
2719
która może zachowywać się i jak kwas, jak i zasada,
02:53
accepting deposits and enabling withdrawals
85
173068
1928
umożliwiając wpłaty i wypłaty
02:54
like a 24-hour molecular ATM.
86
174996
2827
niczym całodobowy molekularny bankomat.
02:57
And when a proton-deposit customer,
87
177823
2261
Kiedy klient z protonem do wpłacenia, czyli kwas,
03:00
that's an acid,
88
180084
1075
03:01
and a proton-withdrawal customer,
89
181159
2371
i klient z protonem do wypłaty,
03:03
the base,
90
183530
810
czyli zasada,
03:04
shop at the same time,
91
184340
1381
robią zakupy w tym samym czasie,
03:05
their net effect on water's account
92
185721
1782
ich wspólny wkład na konto wody może się wzajemnie wyrównywać.
03:07
may cancel out,
93
187503
1584
03:09
and we call this neutralization.
94
189087
2650
To neutralizacja.
03:11
Now, certain molecules can behave
95
191737
1945
Niektóre cząsteczki mogą się zachowywać jak kwasy i zasady bez udziału wody,
03:13
as acids or bases without water,
96
193682
2207
03:15
but that's another story.
97
195889
1580
ale to już inna historia.
03:17
Let's end by saluting water
98
197469
1670
Zakończmy, oddając hołd wodzie,
03:19
as the resilient and fair banker
99
199139
1751
jako prężnemu i sprawiedliwemu bankierowi dla kwasów i zasad.
03:20
for acids and bases.
100
200890
1828
03:22
It's always open for business,
101
202718
1302
Jest zawsze otwarta,
03:24
doesn't charge interest,
102
204020
1202
nie nalicza odsetek
03:25
and will never foreclose on your molecules,
103
205222
2300
i nigdy nie wchodzi cząsteczkom na hipotekę.
03:27
which is more than I can say for [bleep].
104
207522
2941
Inaczej niż niektórzy inni...
03:30
Waah-waah.
105
210816
1125
I koniec.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7