The strengths and weaknesses of acids and bases - George Zaidan and Charles Morton

Τα ισχυρά και αδύναμα χαρακτηριστικά των οξέων και των βάσεων - Τζόρτζ Ζάινταν και Τσάρλς Μόρτον.

Μετάφραση: Dimitris Frangogiannis Επιμέλεια: Stefanos Reppas

Acids and bases are everywhere.

Τα οξέα και οι βάσεις βρίσκονται παντού.

They're used to make foods,

Χρησιμοποιούνται στην παρασκευή τροφίμων,

soaps and detergents,

σαπουνιών και απορρυπαντικών,

fertilizers,

λιπασμάτων,

explosives,

εκρηκτικών,

dyes,

χρωμάτων,

plastics,

pesticides,

πλαστικών,

εντομοκτόνων,

even paper.

ακόμα και χαρτιού.

Our stomachs are very acidic.

Τα στομάχια μας είναι πολύ όξινα.

Our blood is slightly basic.

Το αίμα μας είναι ελαφρώς βασικό.

Our proteins are made up of amino acids,

Οι πρωτεΐνες μας είναι φτιαγμένες από αμινοξέα,

and the letters in our genetic code,

και τα γράμματα στον γενετικό μας κώδικα,

those As, Ts, Cs, and Gs,

εκείνα τα Α,T,C και G,

are all bases.

είναι όλα βάσεις.

You were probably taught

Πιθανότατα να διδαχτήκατε

how acids and bases behave

πώς συμπεριφέρονται τα οξέα και οι βάσεις

on the molecular level.

στο μοριακό επίπεδο.

You were probably never taught

Πιθανότατα όμως να μη διδαχτήκατε ποτέ

that a long time ago,

πως, πολύ καιρό πριν,

like ancient Greek ago,

στην αρχαιοελληνική εποχή για παράδειγμα,

before anyone knew about atoms or molecules,

όταν κανείς δεν ήξερε για τα άτομα και τα μόρια,

acids and bases were defined

τα οξέα και οι βάσεις ορίζονταν

by how they behaved.

από τη συμπεριφορά τους.

Acids tasted sour and corroded metal.

Τα οξέα είχαν ξινή γεύση και διέβρωναν τα μέταλλα.

Bases felt slippery

Οι βάσεις ήταν ολισθηρές

and could somehow counteract acids.

και με κάποιο τρόπο εξουδετέρωναν τα οξέα.

When molecules dissolved in water interact,

Όταν τα μόρια διαλύονται στο νερό αλληλεπιδρούν,

they are exchanging two main currencies

ανταλλάσσουν δύο βασικά σωματίδια

with their surroundings:

με το περιβάλλον τους:

protons, also known as hydrogen ions,

πρωτόνια, επίσης γνωστά ως ιόντα υδρογόνου,

and electrons.

και ηλεκτρόνια.

Depending on how a molecule is composed or shaped,

Ανάλογα με τη σύσταση ή το σχήμα ενός μορίου

it may be willing to donate or accept

μπορεί να είναι διατεθειμένο να δωρήσει ή να δεχτεί

either protons or electrons

είτε πρωτόνια είτε ηλεκτρόνια

with some other community member.

με κάποιο άλλο μέλος της κοινότητάς του.

And some molecules are far more aggressive than others

και κάποια μόρια είναι πολύ πιο επιθετικά από άλλα

when it comes to donating or accepting either currency.

όταν πρόκειται είτε να δωρίσουν είτε να δεχτούν σωματίδια.

Remember that protons are positively charged

Θυμηθείτε ότι τα πρωτόνια είναι θετικά φορτισμένα

and electrons are negatively charged.

και τα ηλεκτρόνια αρνητικά φορτισμένα.

So, if a molecule is willing to give up a proton,

Έτσι, αν ένα μόριο είναι πρόθυμο να δώσει ένα πρωτόνιο,

that's not too different

αυτό δε διαφέρει πολύ

from it being willing to accept an electron --

από το να είναι πρόθυμο να δεχτεί ένα ηλεκτρόνιο --

either way it's becoming more negatively charged.

όπως και να' χει, γίνεται αρνητικότερα φορτισμένο.

Other molecules are willing to accept a proton

Άλλα μόρια είναι πρόθυμα να δεχτούν ένα πρωτόνιο

or give up an electron.

ή να δώσουν ένα ηλεκτρόνιο.

These are becoming more positively charged.

Αυτά γίνονται θετικότερα φορτισμένα.

Some substances are so aggressive

Κάποιες ουσίες είναι τόσο επιθετικές

about donating their protons

στη δωρεά των πρωτονίων τους,

that when they get a chance,

που όταν βρουν την ευκαιρία,

all of the molecules in a sample

όλα τα μόρια στο δείγμα,

will dump a proton,

θα αποδώσουν ένα πρωτόνιο,

sometimes more than one,

κάποιες φορές περισσότερα από ένα,

to the surrounding water molecules.

στα γειτονικά μόρια νερού.

We call these strong acids.

Αυτά τα αποκαλούμε ισχυρά οξέα.

Meanwhile, some compounds are so ready

Εντωμεταξύ, κάποιες ενώσεις είναι τόσο έτοιμες

to accept a proton

να δεχτούν ένα πρωτόνιο

that they won't wait around,

που δεν περιμένουν,

they'll just rip one off water,

απλά κλέβουν ένα πρωτόνιο από το μόριο του νερού,

which usually has two protons

που συνήθως έχει δύο πρωτόνια,

but is generous enough to hang out with just one.

αλλά είναι αρκετά γενναιόδωρο ώστε να μείνει με ένα.

We call these strong bases.

Αυτά τα αποκαλούμε ισχυρές βάσεις.

Other acids and bases are not so strong.

Άλλα οξέα και βάσεις δεν είναι τόσο ισχυρά.

They may donate just a few of their protons to water

Μπορούν να δωρίσουν μόλις μερικά από τα πρωτόνια τους στο νερό

or accept just a few protons from water,

ή να δεχτούν μόλις μερικά πρωτόνια από το νερό,

but most of their molecules stay exactly the same.

αλλά τα περισσότερα μόρια μένουν ακριβώς τα ίδια.

If left alone in water,

Αν μείνουν μόνα τους στο νερό,

they'll reach some equilibrium point

θα φτάσουν σε ένα σημείο ισορροπίας

where maybe only one out of a hundred

όπου ίσως ένα μόνο στα εκατό

or one out of ten thousand of their molecules

ή ένα στα δέκα χιλιάδες από τα μόριά τους

has exchanged currency with water.

να έχει ανταλλάξει στοιχείο με το νερό.

As you might guess,

Όπως μπορείτε να φανταστείτε,

we label these acids and bases weak,

αυτά τα οξέα και τις βάσεις τα αποκαλούμε ασθενή,

but in the common sense of the word,

αλλά με την κοινή λογική του όρου,

they're not weak.

δεν είναι ασθενή.

The vinegar in your salad dressing

Το ξίδι στη σάλτσα της σαλάτας σας

that you can smell from across the room,

όπου το μυρίζετε από την άλλη μεριά του δωματίου,

that is a weak acid.

αυτό είναι ένα ασθενές οξύ.

The ammonia you spray on glass

Η αμμωνία που ψεκάζετε στα τζάμια

for a streak-free shine,

για ένα γυάλισμα χωρίς ίχνη,

that is a weak base.

αυτή είναι μια ασθενής βάση.

So, it doesn't take much to be an active player

Έτσι δε χρειάζονται πολλά για να είσαι βασικός παίκτης

in the chemical economy.

στην χημική οικονομία.

Most acid-base chemistry takes place in water,

Οι περισσότερες αντιδράσεις βασικών και όξινων ενώσεων λαμβάνουν χώρα στο νερό,

which can act as either an acid or a base,

που μπορεί να παίξει το ρόλο είτε του οξέως είτε της βάσης,

accepting deposits and enabling withdrawals

δεχόμενο καταθέσεις και επιτρέποντας αναλήψεις

like a 24-hour molecular ATM.

σαν μία 24ωρη μοριακή αυτόματη ταμειολογιστική μηχανή (ΑΤΜ).

And when a proton-deposit customer,

Και όταν ένας πελάτης που καταθέτει πρωτόνια,

that's an acid,

αυτό είναι ένα οξύ,

and a proton-withdrawal customer,

και ένας πελάτης που κάνει ανάληψη πρωτονίων,

the base,

η βάση,

shop at the same time,

ψωνίζουν ταυτόχρονα,

their net effect on water's account

το τελικό αποτέλεσμα από τη μεριά του νερού

may cancel out,

μπορεί να αλληλοακυρωθεί

and we call this neutralization.

και αυτό το αποκαλούμε ουδετεροποίηση.

Now, certain molecules can behave

Τώρα, κάποια μόρια μπορεί να συμπεριφέρονται

as acids or bases without water,

σαν οξέα ή σαν βάσεις χωρίς νερό,

but that's another story.

αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Let's end by saluting water

Ας ολοκληρώσουμε χαιρετώντας το νερό

as the resilient and fair banker

σαν τον ανθεκτικό και δίκαιο τραπεζίτη

for acids and bases.

για τα οξέα και τις βάσεις.

It's always open for business,

Είναι πάντα ανοιχτός για δουλειά,

doesn't charge interest,

δεν χρεώνει τόκο

and will never foreclose on your molecules,

και δεν θα κατασχέσει ποτέ τα μόριά σας,

which is more than I can say for [bleep].

που είναι πιο πολύ από ό,τι μπορώ να πω για (μπιπ).

Waah-waah.

Ουά-ουά.