Reasons for the seasons - Rebecca Kaplan

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

When I was a kid,

Ben çocukken,

my understanding of the seasons

mevsimlerden anladığım şey

was that December and January were cold

Aralık ve Ocak aylarının çok soğuk

and covered with snow,

ve karlı olduğu

April and May were bursting with flowers,

Nisan'da ve Mayıs'ta çiçeklerin ortaya çıktığı,

July and August were hot and sunshiny,

Temmuz'un ve Ağustos'un sıcak ve güneşli olduğu,

and September and October were a kaleidoscope of colorful leaves.

Eylül'de ve Ekim'de ise değişken renkteki yaprakların olduğuydu.

It was just the way the world worked,

Bu, dünyanın çalışma sistemiydi

and it was magical.

ve sihirliydi.

If you had told me back then

Eğer o günlerde,

that one-third of Earth's population

Dünya nüfusunun üçte birinin

had never seen snow

hiç kar görmediğini

or that July 4th was most definitely not a beach day,

ya da 4 Temmuz'un bir sahil günü olmadığını bana söyleseydiniz

I would have thought you were crazy.

delirmiş olduğunuzu düşünürdüm.

But in reality, seasonal change with four distinct seasons

Fakat gerçekte, dört farklı mevsimdeki mevsimsel değişiklik

only happens in two regions on the planet.

sadece gezegendeki iki bölgede meydana gelir.

And, even in those two,

Bu iki bölgede bile

the seasons are reversed.

mevsimler birbirine ters haldedir.

But why?

Ama neden?

A lot of people have heard of an astronomer

Birçok insan

Johannes Kepler adındaki astronomu

called Johannes Kepler

and how he proved that planetary orbits are elliptical

ve gezegen yörüngelerinin eliptik şekilde olduğunu,

böylece Güneş'in, yörünge merkezinde yer almadığını ispat ettiğini duymuştur.

and that the sun is not at the center of the orbit.

It was a big deal when he figured this out

Yüzlerce yıl önce

bunu keşfetmesi çok önemliydi.

several hundred years ago.

His discovery solved a lot of mathematical problems

Onun keşfi, gezegen yörünge ölçümleriyle ilgili

that astronomers were having

astronomların yaşadıkları

with planetary orbit measurements.

birçok matematiksel problemi çözdü.

While it's true that our orbit's not perfectly circular,

Yörüngemizin kusursuz bir daire olmadığı doğru olsa da,

those pictures in our science books,

bilim kitaplarındaki, televizyondaki

on TV, and in the movies

ve filmlerdeki resimler

give an exaggerated impression

yörüngemizin uzatılmış olduğuna dair

of how elongated our orbit is.

abartılı bir izlenim veriyor.

In fact, Earth's orbit is very nearly a perfect circle.

Aslında, Dünya'nın yörüngesi neredeyse kusursuz bir daire.

However, because Earth's orbit is technically an ellipse,

Yine de, Dünya'nın yörüngesi teknik olarak bir elips olduğundan -

even though it doesn't look like one,

öyle görünmese de

and the sun isn't quite exactly at the center,

ve Güneş tam olarak merkezde olmasa da -

it means that our distance from the sun

bu, Güneş'e olan uzaklığımızın

does change through the year.

yıl boyunca değiştiği anlamına geliyor.

Ah-ha!

İşte bu!

So, winter happens when the Earth is further away from the sun!

Yani, Dünya Güneş'ten uzaklaştığında, kış oluyor!

Well, no, not so fast.

Hayır, çok hızlı değil.

The Earth is actually closer to the sun

Aslında Dünya Ocak ayında,

in January than we are in July

Güneş'e 5 milyon kilometre uzaklıkta olduğu

by 5 million kilometers.

Temmuz ayından daha yakın mesafede.

January is smack-dab in the middle

Kuzeyde yaşayan bizler için Ocak ayı,

of the coldest season of the year

yılın en soğuk mevsiminin tam ortasında.

for those of us up north.

Still not convinced?

Hâlâ ikna olmadınız mı?

How about this:

Şuna ne dersiniz:

Summer and winter occur simultaneously

Yaz ve kış, gezegenimizin yüzeyinde

on the surface of our planet.

aynı anda oluşurlar.

When it's winter in Connecticut,

Connecticut'ta kış iken,

it's summer in New Zealand.

Yeni Zelanda'da yazdır.

So, if it's not the distance from the sun,

Peki, sebebi Güneş'e olan uzaklık değilse

what else could it be?

başka ne olabilir?

Well, we need to also need to know

Şunu da bilmeliyiz ki,

that the Earth doesn't sit straight up.

Dünya dik bir biçimde durmuyor.

It actually tilts.

Aslında eğik biçimde.

And that axial tilt of the Earth

Dünya'nın bu eksen eğikliği,

is one of the main reasons for the seasons.

mevsimlerin başlıca var oluş sebeplerinden biri.

The Earth spins on an axis

Dünya bir eksen üzerinde döner

that's tilted 23.5 degrees from vertical.

ve bu eksen 23.5 derece dikeyden eğiktir.

At the same time, the Earth revolves around the sun

Aynı zamanda, Dünya Güneş'in etrafında döner

with the axis always pointing in the same direction in space.

ve bunu uzayda daima aynı yönü gösteren eksen yoluyla yapar.

Together with the tilt,

Eğimin yanında,

kendi etrafındaki ve Güneş'in etrafındaki dönüşü

the spinning and revolving causes the number

of hours of daylight in a region to change

bir bölgenin yıl içindeki

gün ışığı saatlerinin miktarını belirler

as the year goes by,

with more hours in summer

ve yazın daha çok ışık alırken

and fewer in winter.

kışın daha az ışık alır.

So, when the sun is shining on the Earth, it warms up.

Güneş Dünyaya ışık verdiğinde, Dünya ısınır.

After the sun sets, it has time to cool down.

Güneş battıktan sonra, Dünya soğur.

So, in the summer,

Yani, yaz mevsiminde,

any location that's about 40 degrees north of the equator,

Hartford, Connecticut gibi

ekvatorun 40 derece kuzeyinde bulunan herhangi bir yer

like Hartford, Connecticut,

will get 15 hours of daylight each day

her gün 15 saat gün ışığı alırken

and 9 hours of darkness.

9 saat de karanlıkta kalır.

It warms up for longer than it cools.

Dünya, daha çabuk soğurken ısınması daha çok zaman alır.

This happens day after day,

Bu her gün meydana gelir,

so there is an overall warming effect.

yani tam bir ısınma tesiri vardır.

Remember this fact for later!

Bu olayı daha sonrası için hatırlayın!

In the winter, the opposite happens.

Kışta tam tersi meydana gelir.

There are many more hours of cooling time

Isınma süresine nazaran,

soğuma süresinde çok daha fazla süre vardır

than warming time,

and day after day, this results in a cooling effect.

ve bu durum her gün soğutma tesiriyle sonuçlanır.

The interesting thing is, as you move north,

İlginç olan şey ise,

the number of daylight hours in summer increases.

kuzeye çıktıkça yazdaki gün ışığı saati artar.

So, Juneau, Alaska would get about 19 hours of daylight

Juneau, Alaska aynı yaz gününde 19 saat gün ışı alırken

on the same summer day that Tallahassee, Florida gets about 14.

Tallahassee, Florida yaklaşık 14 saat alır.

In fact, in the summertime at the North Pole,

Aslında, Kuzey kutbundaki yaz mevsiminde

the sun never sets.

Güneş hiç batmaz.

OK, then, it's all about daylight hours, I've got it!

Peki, bunların hepsi gün ışığı hakkında, anladım!

Well, no, there's another important piece to this puzzle.

Aslında öyle değil, bu bulmacanın önemli olan başka bir parçası da var.

If daylight hours were the only thing

Gün ışı saatleri,

that determined average temperature,

ortalama sıcaklığı belirleyen tek şey olsaydı

wouldn't the North Pole be the hottest place

Kuzey Kutbu, kuzeyde yaz iken

on Earth in northern summer

Dünyadaki en sıcak yer olmazdı

because it receives 24 hours of daylight

çünkü Kuzey Kutbu, yaz gün dönümünü

in the months surrounding the summer solstice?

kuşatan aylarda 24 saat ışık alır.

But it's the North Pole.

Fakat orası Kuzey Kutbu.

There's still icebergs in the water

Suda hâlâ buz adaları,

and snow on the ground.

yerde de kar var.

So, what's going on?

Peki, neler oluyor?

The Earth is a sphere

Dünya bir küre,

and so the amount of solar energy an area receives

bu nedenle bir bölgenin aldığı Güneş enerjisi miktarı,

changes based on how high the sun is in the sky,

Güneş'in gökyüzünde ne kadar yüksekte olduğuna bağlıdır,

which, as you know, changes during the day

bu da -bildiğiniz gibi- gün içindeki

between sunrise and sunset.

gün doğumu ve gün batımı aralığında değişir.

But, the maximum height also changes during the year,

Fakat maksimum yükseklik de en fazla Güneş yüksekliği

with the greatest solar height during the summer months

ve yaz gün dönümündeki öğle vaktinde yılın en yüksek seviyesiyle

and highest of all at noon on the summer solstice,

yaz ayları boyunca yıl içinde değişir,

which is June 21st in the northern hemisphere

bu gün dönümü de kuzey yarım kürede 21 Haziran,

and December 21st in the southern hemisphere.

güney yarım kürede 21 Aralık’tır.

This is because as the Earth revolves,

Bunun nedeni,

the northern hemisphere ends up tilted away

kuzey yarım kürenin dünya döndükçe

kış mevsiminde Güneş'ten uzaklaşıp eğilmesiyle,

from the sun in the winter

yaz mevsiminde de Güneş'e doğru eğilmesiyle sonuçlanmasıdır,

and toward the sun in summer,

which puts the sun more directly overhead

bu da Güneş'in tepede daha doğrudan

for longer amounts of time.

ve daha uzun süre boyunca kalmasını sağlar.

Remember those increased summer time daylight hours?

Yaz mevsiminde artan gün ışığı saatlerini hatırladınız mı?

And solar energy per square kilometer increases

Güneş gökyüzünde yükseldikçe

kilometrekare başına Güneş enerjisi artar.

as the sun gets higher in the sky.

So, when the sun's at an angle,

Yani, Güneş belli bir açıdayken,

the amount of energy delivered

Aydınlık bölgelerin

to each square of the sunlit area is less.

her bir karesine verilen enerji miktarı daha azdır.

Therefore, even though the North Pole is getting 24 hours

Bu yüzden, Kuzey Kutbu ısınmak için

of daylight to warm up,

24 saat gün ışığı alsa da,

the sunlight it receives is very spread out

almış olduğu Güneş ışığı oldukça yayılır

and delivers less energy than a place further south,

ve uzak güneydeki bir yerden daha az enerji verir,

where the sun is higher in the sky

Güneş güneyde daha yüksektedir

because it's more tilted toward the sun.

çünkü güney bölgeler Güneş'e doğru daha çok eğiktir.

Besides, the North Pole has a lot to make up for.

Ayrıca, Kuzey Kutbunun telafi seçenekleri fazladır.

It was cooling down without any sunlight at all

Hiç Güneş ışığı olmadan

for 6 months straight.

6 ay boyunca aralıksız soğur.

So, as the seasons change, wherever you are,

Yani, mevsimler değiştikçe

you can now appreciate not just the beauty of each new season

siz nerede olursanız olun,

sadece her bir yeni mevsimin güzelliğine değil,

but the astronomical complexity

onların size getirdiği

that brings them to you.

muazzam karmaşıklığa da minnettar olabilirsiniz.