The dark history of the overthrow of Hawaii - Sydney Iaukea

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

It was January 16th, 1895.

Tarih 16 Ocak 1895′ti.

Two men arrived at Lili’uokalani’s door, arrested her,

İki adam Lili’uokalani’nin kapısına geldi,

onu tutukladı ve hapsedileceği odaya götürdü.

and led her to the room where she would be imprisoned.

Bir grup kısa süre önce iktidarı ele geçirmişti

A group had recently seized power and now confiscated her diaries,

ve şimdi de günlüklerine el koymuş, evini aramış,

ransacked her house, claimed her lands, and hid her away.

topraklarını talep etmiş ve onu saklamışlardı.

Lili’uokalani was Hawaii’s queen.

Lili’uokalani Hawaii’nin kraliçesiydi.

And she ruled through one of the most turbulent periods of its history.

Tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birini yönetti.

75 years earlier, American missionaries first arrived in Hawaii.

75 yıl önce, Amerikalı misyonerler Hawaii’ye ilk kez gelmişti

They quickly amassed power, building businesses

Hızla güç topladılar, işletmeler kurdular

and claiming arable land that they transformed into plantations.

ve tarlalara dönüştürdükleri ekilebilir arazilerde hak talep ettiler.

They worked closely with the ali’i,

Aliʻi’lerle

or sacred Hawaiian nobility closely linked to the Gods.

veya Tanrılarla yakından bağlantılı kutsal Hawaii soylularıyla yakın çalıştılar.

The ali’i appointed missionaries to government roles

Aliʻi’ler, Hawaii’yi anayasal bir monarşi ile

where they helped establish Hawaii as a sovereign kingdom

egemen bir krallık olarak kurmaya yardım ettikleri hükümet rollerine

with a constitutional monarchy.

misyonerler atadı.

But once certain business opportunities emerged—

Ancak belirli iş fırsatları ortaya çıktığında,

namely, the prospect of exporting sugar to the US tariff-free—

yani ABD’ye vergisiz şeker ihraç etme olasılığı ortaya çıktığında,

some of their descendants shifted positions.

onların soyundan gelenlerden bazıları pozisyon değiştirdi.

They formed a political group known as “the Missionary Party”

“Misyoner Parti” olarak bilinen siyasi bir grup oluşturdular

and began plotting to annex Hawaii, bringing it under US control.

ve Hawaii’yi ABD kontrolü altına alarak ilhak etmeyi planlamaya başladılar.

Lili’uokalani and her siblings were born into an ali’i family.

Lili’uokalani ve kardeşleri bir Aliʻi ailesinin üyeleriydi.

In 1874, her brother, Kalākaua, ascended the throne,

1874′te kardeşi Kalākaua tahta çıktı

but thirteen years into his reign, the emerging threat crystallized.

ancak saltanatının on üçüncü yılında ortaya çıkan tehdit netleşti.

The Missionary Party called a meeting where an all-white militia surrounded

Misyoner Parti, tamamı beyaz milislerin etrafını sardığı

and forced the king to sign new legislation.

ve kralı yeni yasayı imzalamaya zorladığı bir toplantı düzenledi.

Later called the Bayonet Constitution,

Daha sonra Bayonet Anayasası olarak adlandırıldı,

it stripped Native Hawaiians of their rights,

Yerli Hawaiililerin haklarını elinden aldı,

diminished the monarchy’s power,

monarşinin gücünü azalttı

and ceded control to this group of white businessmen.

ve kontrolü bu beyaz işadamları grubuna bıraktı.

Four years later, King Kalākaua died,

Dört yıl sonra, Kral Kalākaua kalbi kırık bir şekilde öldü,

heartbroken, Lili’uokalani said,

Lili’uokalani şunu söyledi:

“by the base ingratitude of the very persons whose fortunes he had made.”

“Talihlerini yaptığı kişilerin alçak nankörlüğü yüzündendi.”

Prepared to fight, she assumed the throne.

Savaşmaya hazırdı ve tahtı devraldı.

Despite death threats and rumors of insurgency,

Ölüm tehditlerine ve isyan söylentilerine rağmen

Queen Lili’uokalani was determined to restore power to her people—

Kraliçe Lili’uokalani, tahminen üçte ikisi oy haklarını kaybetmiş olan halkına

an estimated two thirds of whom had lost their voting rights.

iktidarı geri vermeye kararlıydı.

Flooded with requests for change, she authored a new constitution.

Değişiklik talepleriyle dolup taşan yeni bir anayasa yazdı.

But before she introduced it, the so-called “Committee of Safety,”

Ama o bunu tanıtmadan önce, birçok Misyoner Parti üyesinden oluşan

a new organization that consisted of many Missionary Party members,

yeni bir örgüt olan sözde “Güvenlik Komitesi”

hatched another plot.

başka bir komplo kurdu.

Under the false pretense that this new constitution

Bu yeni anayasanın Amerikan malını ve canını tehlikeye attığı gibi

endangered American property and lives,

they staged a coup on January 17th, 1893.

sahte bir bahaneyle 17 Ocak 1893′te bir darbe düzenlediler.

More than 160 US Marines marched to the palace,

160′tan fazla ABD Deniz Piyadesi, “Güvenlik Komitesi”nin

where the “Committee of Safety” removed Queen Lili’uokalani from office.

Kraliçe Liliuokalani’yi görevden aldığı saraya yürüdü.

Thousands of Hawaiian people protested,

Binlerce Hawaiili protesto etti,

some wearing hat bands reading, “Aloha ’Āina,” or “love of the nation.”

bazıları şapka bantlarında “Aloha ’Āina,” veya “ulus sevgisi” yazan şapkalar taktı.

The alleged “Provisional Government” declared Hawaii a Republic

İddia edilen “Geçici Hükümet”

ertesi yıl Hawaii’yi Cumhuriyet ilan etti.

the following year.

They proclaimed that Hawaiians couldn’t vote

Hawaiililerin yeni bir “bağlılık yemini” imzalamadan oy kullanamayacaklarını

or be government employees without signing a new “oath of allegiance.”

veya hükümet çalışanı olamayacaklarını ilan ettiler.

Many refused.

Çoğu reddetti.

The following year, some of Lili’uokalani’s supporters

Ertesi yıl, Lili’uokalani’nin destekçilerinden bazıları

attempted a counterrevolution.

bir karşı devrim girişiminde bulundu.

The Republic responded brutally,

Cumhuriyet acımasızca karşılık verdi,

jailing hundreds and sentencing six people to death.

yüzlerce kişiyi hapse attı ve altı kişiyi ölüme mahkûm etti.

In exchange for their release,

Serbest bırakılmaları karşılığında

the Republic made Lili’uokalani sign a document

Cumhuriyet, Lili’uokalani’ye tahtından feragat ettiğini iddia eden

that claimed to relinquish her throne, and they imprisoned her in the palace.

bir belge imzalattı

ve onu saraya hapsettiler.

Under constant guard, she composed songs expressing her love for her people

Sürekli gözetim altında, halkına olan sevgisini ifade eden şarkılar besteledi

and began making a patchwork quilt that told the story of her life.

ve hayatının hikayesini anlatan bir yama yorgan yapmaya başladı.

While she was only allowed news that had been reviewed by her jailers,

Sadece gardiyanları tarafından incelenen gazetelere izin verilirken

her supporters often brought her bouquets from the garden she’d dedicated to them,

destekçileri genellikle onlara adadığı bahçeden

wrapped in newspaper.

gazeteye sarılmış buketleri getirirdi.

After 8 months, Lili’uokalani was placed under house arrest.

8 ay sonra Lili’uokalani ev hapsine alındı.

As soon as it was lifted, she traveled to Washington, D.C.

Ev hapsine alınır alınmaz

with Hawaiian nationalists and over 20,000 signatures.

Hawaii milliyetçileri ve 20.000′den fazla imza ile Washington DC’ye gitti.

There they successfully convinced Congress to halt the Republic’s annexation treaty.

Orada Kongre’yi Cumhuriyet’in ilhak anlaşmasını durdurmaya ikna ettiler.

But the following year, the Spanish-American War began.

Ancak ertesi yıl İspanyol-Amerikan Savaşı başladı.

Seeing Hawaii as a strategic military base,

Hawaii’yi stratejik bir askeri üs olarak gören Başkan William McKinley,

President William McKinley declared it a US territory on July 7th, 1898—

7 Temmuz 1898′de burayı ABD toprakları ilan ederek

breaking international law and devastating Queen Lili’uokalani and her people.

uluslararası hukuku çiğnedi

ve Kraliçe Lili’uokalani ve halkını mahvetti.

She spent the rest of her life petitioning for the restoration of her lands,

Hayatının geri kalanını topraklarının restorasyonu,

Native Hawaiian rights, and national liberation.

Yerli Hawaii hakları ve ulusal kurtuluş için dilekçe vererek geçirdi.

When she died in 1917, these dreams were unrealized.

1917′de öldüğünde bu hayaller gerçekleşmemişti.

A member of the group that forced Queen Lili’uokalani out of office

Kraliçe Lili’uokalani’yi görevden almaya zorlayan grubun bir üyesi bir keresinde

once declared, “If we are ever to have peace and annexation

“Eğer barış içinde ve ilhak sahibi olacaksak

the first thing to do is obliterate the past.”

yapılacak ilk şey geçmişi silmektir” demişti.

They failed at this goal.

Bu amaçlarını başaramadılar.

Queen Lili’uokalani left a resilient legacy:

Kraliçe Lili’uokalani yılmaz bir miras bıraktı:

Her commitment to her land and people never wavered

Topraklarına ve insanlarına olan bağlılığı asla sarsılmadı

and many Hawaiians continue to fight in her memory.

ve birçok Hawaiili onun anısına savaşmaya devam ediyor.

Speaking of Hawaii’s children, Queen Lili’uokalani said,

Hawaii’nin çocuklarından bahseden Kraliçe Lili’uokalani,

“It is for them that I would give the last drop of my blood.”

“Kanımın son damlasını onlar için veririm” dedi.