The wacky history of cell theory - Lauren Royal-Woods

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Saliha Karatepeli

One of the great things about science

Bilim ile ilgili en güzel şeylerden biri,

is that when scientists make a discovery,

bilim insanları bir keşif yaptığında

it's not always in a prescribed manner,

bir laboratuvarda olduğu gibi

kurallı bir şekilde,

as in, only in a laboratory under strict settings,

beyaz laboratuvar önlükleri ve düzenli olarak ''bip'' sesi çıkaran

with white lab coats

and all sorts of neat science gizmos that go, "Beep!"

her türlü bilim zamazingosuyla olmamasıdır.

In reality,

Gerçekte,

the events and people involved

bazı önemli bilimsel keşiflerde

in some of the major scientific discoveries

yer alan olaylar ve insanlar,

are as weird and varied as they get.

olabildikleri kadar tuhaf ve çeşitlidir.

My case in point:

Benim tipik örneğim:

The Weird History of the Cell Theory.

Hücre Teorisinin Tuhaf Tarihi.

There are three parts to the cell theory.

Hücre teorisinin üç kısmı vardır.

One: all organisms are composed of one or more cells.

Bir: tüm organizmalar bir veya daha fazla hücreden oluşur.

Two: the cell is the basic unit of structure

İki: hücre, organizmalarda temel yapı

and organization in organisms.

ve organizasyon birimidir.

And three: all cells come from preexisting cells.

Üç: tüm hücreler önceden var olan hücrelerden gelir.

To be honest, this all sounds incredibly boring

Dürüst olmak gerekirse,

mikroskobik organizmalar dünyasının biraz daha derinlemesine inene kadar

until you dig a little deeper

into how the world of microscopic organisms,

bu son derece sıkıcı geliyor

and this theory came to be.

sonra bu teori ortaya çıktı.

It all started in the early 1600s in the Netherlands,

Her şey Hollanda'da 1600'lerin başlarında,

where a spectacle maker named Zacharias Janssen

Zacharias Janssen adlı bir gözlük üreticisinin

is said to have come up with the first compound microscope,

ilk teleskopla birlikte ilk bileşik mikroskopu

along with the first telescope.

yaptığında başladı.

Both claims are often disputed,

Her iki iddia da sıklıkla tartışılır,

as apparently he wasn't the only bored guy

çünkü o sırada oynamak için bir ton cam merceğe sahip

with a ton of glass lenses to play with at the time.

tek sıkılmış adam değildi.

Despite this,

Buna rağmen,

the microscope soon became a hot item

mikroskop kısa bir süre sonra her doğa bilimcisi

that every naturalist or scientist at the time wanted to play with,

veya bilim insanının oynamak istediği çok satan bir ürün haline geldi

making it much like the iPad of its day.

ve o zamanın iPad'i gibi oldu.

One such person

Bu mikroskop zamazingolarını duyan

was a fellow Dutchman by the name of Anton van Leeuwenhoek,

Anton van Leeuwenhoek adında

who heard about these microscope doohickeys,

bir Hollandalı adam dışarı çıkıp

and instead of going out and buying one,

bir tane satın almak yerine

he decided to make his own.

kendi başına yapmaya karar verdi.

And it was a strange little contraption indeed,

Daha çok bir güneş gözlüğü camı boyutunda küçük bir kürek gibi

as it looked more like a tiny paddle the size of a sunglass lens.

göründüğü için gerçekten garip bir küçük mekanizmaydı.

If he had stuck two together,

Eğer ikisini birbirine yapışmış olsaydı,

it probably would have made a wicked set of sunglasses

muhtemelen dışarıyı çok fazla göremeyeceğiniz

that you couldn't see much out of.

kötü bir güneş gözlüğü seti olurdu.

Anyhoo, once Leeuwenhoek had his microscope ready,

Leeuwenhoek mikroskobunu hazırladığında,

he went to town,

dişlerindeki artık da dahil olmak üzere

looking at anything and everything he could with them,

onlarla bakabileceği her şeye bakarak

including the gunk on his teeth.

kasabaya gitti.

Yes, you heard right.

Evet, doğru duydunuz.

He actually discovered bacteria

Aslında bakterileri diş kazıntılarına

by looking at dental scrapings,

bakarak keşfetti;

which, when you keep in mind

bu, insanların dişlerini

that people didn't brush their teeth much -- if at all -- back then,

çok fazla fırçalamadığında meydana gelir

he must have had a lovely bunch of bacteria to look at.

ve o dönem bakması için çok güzel bir bakteri grubu olsa gerek.

When he wrote about his discovery,

Keşfi hakkında yazdığında

he didn't call them bacteria, as we know them today.

bugün bildiğimiz gibi onlara bakteri demedi.

But he called them "animalcules,"

Ama onlara "mikroskobik hayvanlar" dedi.

because they looked like little animals to him.

Çünkü ona küçük hayvanlar gibi görünüyorlardı.

While Leeuwenhoek was staring at his teeth gunk,

Leeuwenhoek diş kazıntılarına bakarken,

he was also sending letters to a scientific colleague in England,

İngiltere'deki Robert Hooke adlı bilim meslektaşına

by the name of Robert Hooke.

mektup gönderiyordu.

Hooke was a guy who really loved all aspects of science,

Hooke, bilimin tüm yönlerini gerçekten seven bir adamdı.

so he dabbled in a little bit of everything, including physics,

Bu yüzden fizik, kimya ve biyoloji de dahil olmak üzere

chemistry and biology.

her şeyle biraz uğraşıyordu.

Thus it is Hooke who we can thank for the term "the cell,"

Böylece, mikroskop altında bir mantar parçasına bakıp

as he was looking at a piece of cork under his microscope,

gördüğü küçük odalar ona hücreleri ya da manastırlarda bulunan

and the little chambers he saw reminded him of cells,

keşişleri hatırlattığı için "hücre" terimini

or the rooms monks slept in in their monasteries.

bulduğundan dolayı teşekkür edebileceğimiz kişi Hooke'dur.

Think college dorm rooms,

TV, bilgisayar ve gerçekten can sıkıcı oda arkadaşları olmayan

but without the TVs, computers and really annoying roommates.

üniversite yurt odaları düşünün.

Hooke was something of an underappreciated scientist

Hooke, zamanında takdir edilmeyen

of his day --

bir bilim insanıydı;

something he brought upon himself,

buna kendi sebep olmuştu

çünkü tarihin en ünlü bilim insanlarından biri olan

as he made the mistake of locking horns

with one of the most famous scientists ever, Sir Isaac Newton.

Sir Isaac Newton ile tartışarak büyük bir hata yaptı.

Remember when I said Hooke dabbled in many different fields?

Hooke birçok farklı alanla ilgilendi demiştim ya?

Well, after Newton published a groundbreaking book

Newton, gezegenlerin yerçekimi nedeniyle nasıl hareket ettiklerine dair

on how planets move due to gravity,

çığır açan bir kitap yayınladıktan sonra;

Hooke made the claim

that Newton had been inspired by Hooke's work in physics.

Hooke, Newton'un Hooke'un

fizikteki çalışmalarından ilham aldığını iddia etti.

Newton, to say the least, did not like that,

En kibar şekliyle söylemek gerekirse

which sparked a tense relationship between the two

Newton bundan hoşlanmadı ve bu ikisi arasında

that lasted even after Hooke died,

Hooke öldükten sonra bile süren gergin bir ilişki yarattı.

as quite a bit of Hooke's research -- as well as his only portrait --

Tek portresi kadar Hook'un araştırmasının oldukça büyük bir kısmı da

was ... misplaced, due to Newton.

Newton'dan dolayı yanlış bir yer edindi.

Much of it was rediscovered, thankfully, after Newton's time,

Neyse ki Newton'un zamanından sonra çoğu yeniden keşfedildi

but not his portrait,

ama portresi değil.

as, sadly, no one knows what Robert Hooke looked like.

Ne yazık ki Robert Hooke'un neye benzediğini kimse bilmiyor.

Fast-forward to the 1800s,

İki Alman bilim insanının bugün oldukça açık bulabileceğimiz

where two German scientists discovered something

ancak hücre teorisi olarak bildiklerimizi

that today we might find rather obvious,

birbirine bağlamaya yardımcı olmuş

but helped tie together what we now know as the cell theory.

bir şey keşfettiği 1800'lere gelelim.

The first scientist was Matthias Schleiden,

İlk bilim insanı, bitkileri mikroskop altında incelemeyi seven

a botanist who liked to study plants under a microscope.

bir botanikçi olan Matthias Schleiden'di.

From his years of studying different plant species,

Farklı bitki türleri üzerinde

it finally dawned on him

çalıştığı yıllardan beri,

that every single plant he had looked at

baktığı her bitkinin hücreden oluştuğu

were all made of cells.

nihayet kafasına dank etti.

At the same time,

Aynı zamanda,

on the other end of Germany was Theodor Schwann,

Almanya'nın diğer ucunda, sadece mikroskop altında

a scientist who not only studied slides of animal cells

hayvan hücrelerinin slaytlarını inceleyip kendisinin adını taşıyan

under the microscope

özel bir sinir hücresi türü bulmakla kalmayıp

and got a special type of nerve cell named after him,

itfaiyeciler için solunum maskesi icat eden

but also invented rebreathers for firefighters,

ve aşırı havalı favorileri olan

and had a kickin' pair of sideburns.

Theodor Schwann vardı.

After studying animal cells for a while,

Hayvan hücrelerini bir süre inceledikten sonra,

he, too, came to the conclusion

tüm hayvanların

that all animals were made of cells.

hücrelerden oluştuğu sonucuna vardı.

Immediately, he reached out via snail mail,

Twitter henüz icat edilmediği için

as Twitter had yet to be invented,

hemen normal posta yoluyla,

to other scientists working in the same field with Schleiden,

ona geri dönen Schleiden ile aynı alanda çalışan

who got back to him,

diğer bilim insanlarına ulaştı

and the two started working on the beginnings of the cell theory.

ve ikisi hücre teorisinin başlangıcı üzerinde çalışmaya başladı.

A bone of contention arose between them.

Aralarında bir çıban başı ortaya çıktı.

As for the last part of the cell theory --

Hücre teorisinin, hücrelerin önceden varolan hücrelerden geldiği

that cells come from preexisting cells --

bahsedilen son kısmına gelince;

Schleiden didn't exactly subscribe to that thought,

Schleiden, hücrelerin kendiliğinden kristalleştiği

as he swore cells came from free-cell formation,

serbest hücre oluşumundan geldiğine yemin ettiğinden,

where they just kind of spontaneously crystallized into existence.

bu düşünceyi tam olarak desteklemedi.

That's when another scientist named Rudolph Virchow,

İşte o zaman Rudolph Virchow adlı başka bir bilim adamı

stepped in with research showing that cells did come from other cells,

hücrelerin diğer hücrelerden geldiğini gösteren araştırmalarıyla araya girdi.

research that was actually -- hmm ... How to put it? --

Aslında - hmm... Nasıl söylenir?

"borrowed without permission"

Robert Remak adındaki

from a Jewish scientist by the name of Robert Remak,

bir Yahudi bilim insanından "izinsiz ödünç alınan araştırmayla".

which led to two more feuding scientists.

Bu da iki tane daha düşman bilim insanına yol açtı.

Thus, from teeth gunk to torquing off Newton,

Böylece diş kazıntılarından Newton'u gıcık etmeye,

crystallization to Schwann cells,

kristalleşmeden Schwann hücrelerine kadar

the cell theory came to be an important part of biology today.

hücre teorisi bugün biyolojinin önemli bir parçası haline geldi.

Some things we know about science today may seem boring,

Bugün bilim hakkında bildiğimiz bazı şeyler sıkıcı görünebilir

but how we came to know them is incredibly fascinating.

ancak onları nasıl öğrendiğimiz inanılmaz derecede büyüleyici.

So if something bores you,

Eğer bir şey sizi sıkıyorsa,

dig deeper.

daha derine inin.

It's probably got a really weird story behind it somewhere.

Muhtemelen bir yerlerde gerçekten garip bir hikayesi var.