The plot to overthrow the Inca Empire - Gabriel Prieto

Translator: Apinut Boonjua Reviewer: Sakunphat Jirawuthitanant

It’s daybreak in the city of Chan Chan,

รุ่งอรุณในเมืองชานชาน

and Maxo, a former soldier, has been up all night fretting.

และแม็กโซ่อดีตนายทหาร ได้ครุ่นคิดทั้งคืน

Last night, a friend stopped by and instructed Maxo to go to the plaza

เมื่อคืนเพื่อนของเขาแวะมาและสั่งให้ แม็กโซ่ ไปที่ลานเมือง

in the artisan neighborhood at noon for an important message.

ในย่านช่างฝีมือตอนเที่ยง เพื่อไปรับข้อความที่สำคัญ

But with the recent political turmoil,

แต่ด้วยความปั่นป่วนทางการเมืองไม่นานมานี้

answering this mysterious summons will be dangerous.

การตอบรับคำเชิญลึกลับนี้ ช่างอันตรายนัก

Situated on the north coast of modern-day Peru,

ณ ชายฝั่งตอนเหนือของเปรูในบัจจุบัน

for hundreds of years,

เป็นเวลาหลายร้อยปี

this adobe brick metropolis was the seat of the Chimú Empire,

ที่มหานครอิฐเคยเป็น ที่ประทับขององค์จักพรรดิแห่งอาณาจักรชีมู

the most powerful empire ever seen on this continent—

อาณาจักรที่ทรงอำนาจที่สุด เท่าที่ทวีปแห่งนี้เคยมีมา

until now.

แม้แต่ตอนนี้ก็ตาม

This morning, the sleeping city looks, in many ways, the same as ever.

เช้านี้เมืองที่หลับใหลดูแห่งนี้ ไม่ว่าอย่างไรก็ดูไม่ต่างจากเดิม

Its ten palaces have decorative walls that keep ordinary people like Maxo out,

พระราชวังทั้งสิบล้อมไปด้วยกำแพงที่สวยงาม ที่คอยกันไม่ให้ปุถุชนอย่างแม็กโซ่เข้าไป

but he doesn’t need to enter to know that the rulers inside

แต่เขาไม่จำเป็นต้องเข้าไปก็รู้ว่า ผู้ปกครองที่อยู่ด้านใน

no longer truly represent his people.

มิได้เป็นตัวแทนของประชาชนอีกต่อไป

Instead, the Incas rule here now,

ทว่าตอนนี้พวกอินคาได้ปกครองที่แห่งนี้แล้ว

after defeating the Chimú army.

หลังจากที่เอาชนะกองทัพชีมู

They took the Chimú king, Minchancaman, to the Inca capital of Cusco

พวกอินคาเอากษัตริย์ชีมู มีนชานคามันไปยังคูสโค เมืองหลวงของชาวอินคา

and married him to an Inca princess.

และจับเขาแต่งงานกับเจ้าหญิงอินคา

Now, though one of Minchancaman’s sons still sits on the throne,

บัดนี้ แม้หนึ่งในพระราชโอรสของมีนชานคามัน จะยังคงครองบัลลังก์อยู่

he must do as the Incas wish because his father is their hostage.

แต่พระองค์ก็ต้องทำตามที่ชาวอินคาปรารถนา เพราะพระบิดาของพระองค์เป็นเชลยของพวกอินคา

Maxo hurries past the palaces, following a canal to his destination.

แม็กโซ่รีบเดินผ่านพระราชวัง ตามคลองไปยังจุดหมายของเขา

An elaborate network of canals bring water from the Andean highlands

เครือข่ายคลองที่ซับซ้อน คอยส่งน้ำจากที่ราบสูงแอนดีส

to this desert city.

มายังเมืองทะเลทรายแห่งนี้

The plaza is bustling, but to Maxo’s eyes, it’s a shadow of what it used to be.

ลานเมืองครึกครื้น แต่ในสายตาของแม็กโซ่ มันเป็นแค่เงาของสิ่งที่มันเคยเป็น

Before the conquest, Chan Chan was a trade hub,

ก่อนการพิชิตของพวกอินคา ชานชานเคยเป็นศูนย์กลางการค้า

with llamas bringing goods from the highlands,

เต็มไปด้วยพวกลามะที่คอยขนสินค้า มาจากที่ราบสูง

and thousands of artisans— including expert goldsmiths

และเหล่าช่างฝีมือ รวมไปถึงช่างทอง

and artists who turned the feathers of macaws and exotic birds

และศิลปินที่คอยเปลี่ยน ขนนกมาคอว์และนกแปลกตา

into beautiful clothing.

ให้เป็นเสื้อผ้าอาภรณ์

All this is gone now:

ทั้งหมดได้หายไปหมดแล้ว

the Incas took the artisans away to Cusco.

พวกอินคาเอาตัวช่างฝีมิอไปที่คูสโค

Inca spies could be anywhere,

สายลับอินคาอาจจะอยู่ที่ไหนก็ได้

so to blend in, Maxo approaches a man peddling seafood.

เพื่อทำตัวให้แนบเนียน แม็กโซ่เดินเข้าไปหา คนหาบเร่ขายอาหารทะเล

As he barters for fresh fish, a priest taps his shoulder.

ระหว่างที่เขากำลังซื้อขายปลาสด ๆ นักบวชแตะไปที่ไหล่ของแม็กโซ่

He silently beckons Maxo to follow him.

นักบวชส่งสัญญาณอย่างเงียบ ๆ ให้แม็กตามมา

As they wind through the empty artisan’s homes,

ขณะที่พวกเขากำลังลัดเลาะไปตาม บ้านที่ว่างเปล่าของช่างฝีมือ

Maxo fears a trap.

แม็กโซ่หวาดหวั่นจะเป็นกับดัก

When the priest leads him through a dark doorway,

ตอนที่นักบวชกำลังนำทาง ผ่านไปตามทางมืด ๆ

he even draws his knife.

แม็กโซ่ทำกระทั่งหยิบมีดของเขาออกมา

But when he sees what’s on the other side, he drops it.

แต่เมื่อเขาเห็นสิ่งที่อยู่อีกฟากหนึ่ง เขาก็เก็บมีดของเขาไป

Gathered in front of him are influential people from all over the city and beyond:

เบื้องหน้าของแม็กโซ่เต็มไปด้วย ผู้มีอิธิพลจากทั้งเมือง

nobility, local political and religious leaders,

ทั้งขุนนาง ผู้นำทางการเมือง และศาสนาท้องถิ่น

even a few familiar faces from the army— what’s left of it.

แม้แต่คนที่คุ้นเคยจากกองทัพ ที่ยังเหลืออยู่

They've been secretly working on a plan that could change everything.

พวกเขากำลังวางแผนอย่างลับ ๆ ที่จะพลิกทุกอย่าง

Leaders from all over the former Chimú Empire

ผู้นำทั้งหลายจากอาณาจักรชีมูเดิม

are waiting to see what happens here, in Chan Chan.

กำลังเฝ้ามองสิ่งที่เกิดขึ้น ในเมือง ชานชาน

Tonight, they will rebel against the Incas,

คืนนี้พวกเขาจะก่อกบฎ ต่อต้านชาวอินคา

attacking the Inca soldiers posted at the old fortress down the road,

จู่โจมไปที่ทหารอินคาที่เฝ้ายาม อยู่ที่ป้อมปราการเก่าบนถนน

site of the final battle in the war.

ที่เป็นสมภูมิสุดท้ายของสงคราม

They want Maxo to join them.

พวกเขาต้องการให้แม็กโซ่เข้าร่วม

Actually, they need Maxo to join them.

อันที่จริงพวกเขาต้องมีแม็กโซ่

As the only survivor of the last battle, he alone knows the layout of the site.

เพราะเขาเป็นผู้รอดชีวิตในสมรภูมิสุดท้าย มีเพียงแค่เขาที่รู้ถึงเส้นทางในพื้นที่

Maxo isn't sure he can face the place where so many of his friends died.

แม็กโซ่ไม่แน่ใจว่าเขาจะเผชิญหน้าสถานที่ ที่เพื่อน ๆ ของเขาตายได้หรือไม่

And what about their king, hostage in Cusco?

แล้วกษัตริย์ของพวกเขา ที่เป็นเชลยในคูสโคล่ะ

If they rebel, won’t the Incas kill him?

ถ้าพวกเขาก่อกบฎขึ้นมา พวกอินคาจะไม่ฆ่าเขาหรือ

In response, a young man steps out of the shadows:

สำหรับคำตอบ ชายหนุ่มเดินออกมาจากเงามืด

King Minchancaman’s son.

พระราชโอรสของกษัตริย์มีนชานคามัน

He explained that a rumor has arrived from Cusco,

ได้อธิบายว่ามีข่าวลือมาจากเมืองคูสโค

that the king is already dead.

ว่ากษัตริย์ได้จากไปแล้ว

So the time for rebellion is now, and the young prince will lead it.

ดังนั้นเวลาสำหรับการก่อกบฎมาถึงแล้ว และเจ้าชายผู้เยาวัยจะเป็นผู้นำเอง

The prince’s speech is enough to convince Maxo.

คำพูดของเจ้าชายนั้นเพียงพอ ที่จะโน้มน้าวแม็กโซ่แล้ว

As he follows the canals home to prepare,

ขณะที่แม็กโซ่กำลังลัดตามลำคลองกลับบ้าน ไปเตรียมตัว

he remembers how the Incas cut off the water supply,

เขาก็นึกถึงตอนที่พวกอินคาตัดการลำเลียงน้ำ

but Chan Chan survived on its deep, independent wells.

แต่เมืองชานชานก็รอดมาได้ ด้วยบ่อน้ำลึก ๆ ที่ไม่ได้หลาย ๆ บ่อ

He hopes his city has one more reserve of strength to draw from.

เขาหวังว่าเมืองนี้ยังเหลือพลังให้ดึงออกมา

In 2016, the mummified remains of a man from this period

ในปี 2016 ซากมัมมี่ของคนในยุคนี้

were discovered just outside Chan Chan.

ถูกค้นพบนอกของเมืองชานชานไม่ไกลนัก

Many details of the rebellion and who was behind it

รายละเอียดของการก่อกบฎ และใครเป็นผู้อยู่เบื้องหลังนั้น

remain mysteries and best guesses.

ยังคงเป็นปริศนาและการคาดเดา

What we do know is that afterward, the Incas burned Chan Chan,

เรารู้แค่ว่าหลังจากนั้น ชาวอินคาก็ได้เผาเมืองชานชานทิ้ง

killing many of its residents

สังหารชาวเมืองไปมากมาย

and scattering others throughout the Inca Empire.

ส่วนที่เหลือก็กระจายกันไปตาม อาณาจักรอินคา

Just decades later, the Inca Empire itself fell,

มีกี่ทศวรรษต่อมาอาณ่จักรอินคาก็ล่มสลาย

conquered by Spanish forces.

โดนพิชิตจากกองกำลังสเปน

As for our mummy, after surviving many battle wounds,

ส่วนมัมมี่ที่ค้นพบของเราหลังจาก รอดชีวิตจากบาดแผลมากมายจากสมรภูมิ

he likely lived to an old age and died of natural causes.

เขาน่าจะอยู่จนแก่ชราและ เสียชีวิตด้วยสาเหตุธรรมชาติ