How does chemotherapy work? - Hyunsoo Joshua No

5,399,993 views ・ 2019-12-05

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Rysia Wand
00:06
During World War I, one of the horrors of trench warfare
0
6793
4280
Podczas I wojny światowej jednym z koszmarów wojny w okopach
00:11
was a poisonous yellow cloud called mustard gas.
1
11073
4127
była trująca żółta chmura zwana gazem musztardowym.
00:15
For those unlucky enough to be exposed,
2
15200
2890
Dla tych, którzy mieli pecha na nią trafić,
00:18
it made the air impossible to breathe, burned their eyes,
3
18090
3892
powietrze stawało się niezdatne do oddychania, paliło w oczy
00:21
and caused huge blisters on exposed skin.
4
21982
4052
a na skórze pojawiały się ogromne pęcherze.
00:26
Scientists tried desperately to develop an antidote to this vicious weapon of war.
5
26034
5502
Naukowcy desperacko próbowali opracować antidotum na tę okrutną broń.
00:31
In the process they discovered the gas was irrevocably damaging the bone marrow
6
31536
5665
W trakcie tego procesu odkryli,
że gaz nieodwracalnie uszkadza szpik kostny żołnierzy,
00:37
of affected soldiers— halting its ability to make blood cells.
7
37201
4450
hamując jego zdolność do wytwarzania krwinek.
00:41
Despite these awful effects, it gave scientists an idea.
8
41651
5076
Mimo tych okropnych efektów dało to naukowcom do myślenia.
00:46
Cancer cells share a characteristic with bone marrow: both replicate rapidly.
9
46727
6076
Komórki rakowe mają wspólną cechę ze szpikiem: szybko się replikują.
00:52
So could one of the atrocities of war
10
52803
2530
Czy więc jedno z okrucieństw wojny
00:55
become a champion in the fight against cancer?
11
55333
2929
mogłoby zatriumfować w walce z rakiem?
00:58
Researchers in the 1930s investigated this idea
12
58262
3279
Naukowcy w latach 30. XX wieku badali ten pomysł,
01:01
by injecting compounds derived from mustard gas
13
61541
3511
wstrzykując związki pochodzące z gazu musztardowego
01:05
into the veins of cancer patients.
14
65052
2612
do żył pacjentów chorych na raka.
01:07
It took time and trial and error to find treatments that did more good than harm,
15
67664
5245
Wynalezienie leczenia, które przynosi więcej korzyści niż szkód,
wymagało czasu, prób i błędów, ale pod koniec II wojny światowej
01:12
but by the end of World War II,
16
72909
2090
01:14
they discovered what became known as the first chemotherapy drugs.
17
74999
5136
odkryto coś, co znamy jako pierwsze leki chemioterapeutyczne.
01:20
Today, there are more than 100.
18
80135
2410
Dziś jest ich ponad 100.
01:22
Chemotherapy drugs are delivered through pills and injections
19
82545
3750
Leki chemioterapeutyczne dostarcza się przez pigułki i zastrzyki.
01:26
and use "cytotoxic agents," which means compounds that are toxic to living cells.
20
86295
6470
Wykorzystują "środki cytotoksyczne",
czyli związki toksyczne dla żywych komórek.
01:32
Essentially, these medicines cause some level of harm to all cells in the body—
21
92765
5418
Zasadniczo leki te szkodzą w pewnym stopniu
wszystkim komórkom w ciele,
01:38
even healthy ones.
22
98183
1690
nawet tym zdrowym.
01:39
But they reserve their most powerful effects for rapidly-dividing cells,
23
99873
4910
Ale zastrzegają swoje najsilniejsze działanie
dla szybko dzielących się komórek,
01:44
which is precisely the hallmark of cancer.
24
104783
3570
co jest właśnie cechą raka.
01:48
Take, for example, those first chemotherapy drugs,
25
108353
3109
Weźmy przykładowo pierwsze leki stosowane w chemioterapii,
01:51
which are still used today and are called alkylating agents.
26
111462
4204
których się nadal używa i nazywa się środkami alkilującymi.
01:55
They’re injected into the bloodstream,
27
115666
1904
Wstrzykuje się je do krwiobiegu,
01:57
which delivers them to cells all over the body.
28
117570
3190
który dostarcza je do komórek całego ciała.
02:00
Once inside, when the cell exposes its DNA in order to copy it,
29
120760
4805
Gdy znajdą się w środku, a komórki odsłonią DNA w celu skopiowania go,
02:05
they damage the building blocks of DNA’s double helix structure,
30
125565
4070
uszkadzają elementy budulcowe struktury podwójnej helisy DNA,
02:09
which can lead to cell death unless the damage is repaired.
31
129635
3738
co może doprowadzić do śmierci komórki, chyba że uszkodzenie będzie naprawione.
02:13
Because cancer cells multiply rapidly,
32
133373
2791
Ponieważ komórki rakowe mnożą się szybko,
02:16
they take in a high concentration of alkylating agents,
33
136164
3947
przyjmują wysokie stężenie czynników alkilujących,
02:20
and their DNA is frequently exposed and rarely repaired.
34
140111
4165
a ich DNA jest często narażone na ich skutki i rzadko naprawiane.
02:24
So they die off more often than most other cells,
35
144276
3554
Dlatego umierają częściej niż większość innych komórek,
02:27
which have time to fix damaged DNA
36
147830
2345
które mają czas na naprawę uszkodzonego DNA
02:30
and don’t accumulate the same concentrations of alkylating agents.
37
150175
4476
i nie gromadzą takich samych stężeń czynników alkilujących.
02:34
Another form of chemotherapy involves compounds called microtubule stabilizers.
38
154651
5959
Inna forma chemioterapii obejmuje związki zwane stabilizatorami mikrotubul.
02:40
Cells have small tubes that assemble to help with cell division
39
160610
3830
Komórki mają małe rurki, które łączą się, żeby pomóc w podziale komórek
02:44
and DNA replication, then break back down.
40
164440
3349
i replikacji DNA, a następnie rozpadają się.
02:47
When microtubule stabilizers get inside a cell,
41
167789
3188
Kiedy stabilizatory mikrotubul dostają się do komórki,
02:50
they keep those tiny tubes from disassembling.
42
170977
3338
zapobiegają rozkładaniu się tych małych rurek.
02:54
That prevents the cell from completing its replication, leading to its death.
43
174315
4938
To uniemożliwia komórce zakończenie replikacji,
co prowadzi do jej śmierci.
02:59
These are just two examples of the six classes of chemotherapy drugs
44
179253
4440
To tylko dwa przykłady
z sześciu klas leków chemioterapeutycznych,
03:03
we use to treat cancer today.
45
183693
2542
które stosujemy obecnie w leczeniu raka.
03:06
But despite its huge benefits, chemotherapy has one big disadvantage:
46
186235
4877
Ale mimo ogromnych korzyści chemioterapia ma jedną wielką wadę:
wpływa na inne zdrowe komórki organizmu,
03:11
it affects other healthy cells in the body that naturally have to renew rapidly.
47
191112
5657
które z natury muszą się szybko odnawiać.
03:16
Hair follicles, the cells of the mouth, the gastrointestinal lining,
48
196769
4720
Mieszki włosowe, komórki jamy ustnej, wyściółka przewodu pokarmowego,
03:21
the reproductive system, and bone marrow are hit nearly as hard as cancer.
49
201489
5954
układ rozrodczy i szpik kostny są bombardowane prawie tak mocno jak rak.
03:27
Similar to cancer cells, the rapid production of these normal cells
50
207443
4120
Podobnie jak w przypadku komórek rakowych,
szybka produkcja normalnych komórek oznacza,
03:31
means that they’re reaching for resources more frequently—
51
211563
3240
że częściej sięgają po zasoby
03:34
and are therefore more exposed to the effects of chemo drugs.
52
214803
4093
i dlatego są bardziej narażone na działanie leków chemioterapeutycznych.
03:38
That leads to several common side effects of chemotherapy,
53
218896
3329
Prowadzi to do kilku typowych skutków ubocznych chemioterapii,
03:42
including hair loss, fatigue, infertility, nausea, and vomiting.
54
222225
5059
w tym utraty włosów, zmęczenia, bezpłodności, nudności i wymiotów.
03:47
Doctors commonly prescribe options to help manage these side-effects,
55
227284
3930
Lekarze często przepisują środki przeciwko działaniom niepożądanym,
03:51
such as strong anti-nausea medications.
56
231214
2787
takie jak silne leki przeciw nudnościom.
03:54
For hair loss, devices called cold caps can help lower the temperature
57
234001
4561
W przypadku wypadania włosów, specjalne czepki mogą obniżyć temperaturę
03:58
around the head and constrict blood vessels,
58
238562
3245
i zwęzić naczynia krwionośne wokół głowy,
04:01
limiting the amount of chemotherapy drugs that reach hair follicles.
59
241807
3858
ograniczając ilość leków chemioterapeutycznych
docierających do mieszków włosowych.
04:05
And once a course of chemo treatment is over,
60
245665
2862
Po zakończeniu chemioterapii
04:08
the healthy tissues that’ve been badly affected by the drug will recover
61
248527
4067
zdrowe tkanki, które poważnie naruszył lek, wyzdrowieją
04:12
and begin to renew as usual.
62
252594
2645
i zaczną się odnawiać jak zwykle.
04:15
In 2018 alone, over 17 million people world-wide received a cancer diagnosis.
63
255239
6404
W samym 2018 roku
u ponad 17 milionów ludzi na całym świecie zdiagnozowano raka.
04:21
But chemotherapy and other treatments have changed the outlook for so many.
64
261643
4997
Ale chemioterapia i inne metody leczenia zmieniły perspektywę wielu osób.
04:26
Just take the fact that up to 95% of individuals with testicular cancer
65
266640
4835
Wystarczy wziąć pod uwagę fakt, że nawet 95% osób z rakiem jąder
04:31
survive it, thanks to advances in treatment.
66
271475
3300
przeżywa dzięki postępom w leczeniu.
04:34
Even in people with acute myeloid leukemia— an aggressive blood cancer—
67
274775
4815
Nawet u osób z ostrą białaczką szpikową, czyli agresywnym rakiem krwi,
04:39
chemotherapy puts an estimated 60% of patients under 60
68
279590
4160
chemioterapia powoduje,
że u około 60% pacjentów poniżej 60. roku życia
04:43
into remission following their first phase of treatment.
69
283750
4047
następuje remisja po pierwszej fazie leczenia.
04:47
Researchers are still developing more precise interventions
70
287797
3557
Naukowcy wciąż opracowują bardziej precyzyjne leczenie
04:51
that only target the intended cancer cells.
71
291354
3192
ukierunkowane tylko na komórki rakowe.
04:54
That’ll help improve survival rates while leaving healthy tissues
72
294546
3547
Pomoże to poprawić wskaźniki przeżycia,
mniej szkodząc zdrowym tkankom,
04:58
with reduced harm,
73
298093
1274
04:59
making one of the best tools we have in the fight against cancer even better.
74
299367
4502
i sprawiając, że jedno z najlepszych narzędzi do walki z rakiem
będzie jeszcze lepsze.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7