Is telekinesis real? - Emma Bryce

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Rysia Wand

When the infamous fictional character,

Gdy owiana złą sławą postać fikcyjna

Carrie White, left her high school prom hall ablaze,

Carrie White podpaliła szkolną salę podczas studniówki,

and brought terror upon her town,

siejąc postrach w całym miasteczku,

she relied on her powers of telekinesis,

użyła do tego mocy telekinezy,

the ability to manipulate physical objects using the power of the mind alone.

czyli zdolności manipulowania przedmiotami wyłącznie za pomocą umysłu.

But while Carrie is just a fictional film based upon a fictional book,

Choć Carrie to tylko filmowa fikcja na podstawie fikcji książkowej,

belief in telekinesis isn't fictional at all.

wiara w istnienie telekinezy wcale nie jest fikcyjna.

For centuries, humans have claimed they really do have the power

Od stuleci ludzie twierdzą,

że umieją sterować przedmiotami za pomocą umysłu.

to control the motion of objects using only their minds.

Levitation, opening doors at will and spoon bending

Lewitacja, otwieranie drzwi siłą woli, czy wyginanie łyżek

are all intriguing examples.

to intrygujące przykłady.

It happens in the Matrix when Neo freezes bullets midair,

Neo z filmu Matrix zatrzymuje pociski w locie,

and it's a skill that Yoda has honed to a T.

a Yoda opanował tę umiejętność do perfekcji.

But is telekinesis real,

Ale czy telekineza jest prawdziwa,

or just as fictional as Carrie, Yoda and Neo combined?

czy tylko tak samo fikcyjna, jak Carrie, Yoda i Neo razem wzięci?

To investigate, we need to evaluate telekinetic claims

Żeby to sprawdzić, musimy ocenić założenia telekinezy

through a scientific lens using the scientific method.

z naukowej perspektywy, używając metody naukowej.

Telekinesis is part of the discipline called parapsychology,

Telekineza jest częścią dyscypliny zwanej parapsychologią,

in which researchers study psychic phenomena.

w ramach której uczeni badają zjawiska paranormalne.

Parapsychologists regard what they do as a science,

Parapsychologowie uważają swoje zajęcie za naukę,

but other scientists disagree.

ale inni naukowcy się z tym nie zgadzają.

Let's start with a few basic observations.

Zacznijmy od kilku podstawowych obserwacji.

Observation #1:

Pierwsza obserwacja:

While there are loads of anecdotes out there about telekinesis,

istnieje wiele anegdot dotyczących telekinezy,

there's no scientific proof that it exists;

ale nie ma żadnego naukowego dowodu na jej istnienie.

no studies conducted according to the scientific method

Żadne z badań przeprowadzonych w oparciu o metodę naukową

and repeated under lab conditions can show that its real.

i powtórzonych w warunkach laboratoryjnych nie potwierdza jej istnienia.

In the 1930s, the so-called father of parapsychology, Joseph Banks Rhine,

W latach 30. ojciec parapsychologii Joseph Banks Rhine

tested in the lab whether people could use telekinesis

sprawdzał w laboratorium, czy telekinezą można sprawić,

to make a dice roll the way they wanted it to.

żeby na kostce do gry wypadła wybrana z góry wartość.

But afterwards, scientists couldn't replicate his results,

Jednak naukowcy nie byli w stanie powtórzyć wyników badania,

and since replication is key to proving an idea,

a ponieważ powtórzenia są kluczowe w udowodnieniu idei,

that was a problem.

stanowiło to problem.

Aside from scientists,

Poza naukowcami

there are also countless self-proclaimed telekinetics,

jest wielu samozwańczych telekinetyków,

but all have been exposed as tricksters,

ale wszyscy albo zostali przyłapani na oszustwie,

or can't perform under conditions where they're not totally in control,

albo nie potrafią tego zrobić w warunkach, w których nie mają pełnej kontroli,

suggesting that they manipulate the situation to get the results they want.

co sugeruje, że manipulują sytuacją, żeby uzyskać pożądany rezultat.

Today, there's even a huge stash of prize money available from lots of organizations

Wiele organizacji wyznaczyło nagrody pieniężne dla tych,

for anyone who can prove that psychic abilities, like telekinesis, are real.

którzy udowodnią, że zdolności paranormalne

takie jak telekineza istnieją.

But these riches remain unclaimed.

Jeszcze nikt nie zgłosił się po nagrodę.

Observation #2:

Druga obserwacja:

When we investigate telekinesis,

W badaniach telekinezy

there's no consensus about what exactly is being measured.

nie ma zgodnej opinii odnośnie tego, co tak naprawdę jest mierzone.

Are powerful, Yoda-like brainwaves at work perhaps?

Czy w grę wchodzą potężne fale mózgowe, takie jak te używane przez Yodę?

Since nobody agrees, it's difficult to apply a research standard,

Skoro nikt się z tym nie zgadza, trudno jest zastosować wzorzec,

something required in all other types of science

co jest wymagane w pozostałych dyscyplinach naukowych

to test the validity of ideas.

do sprawdzenia słuszności założeń.

Observation #3:

Trzecia obserwacja:

The point of science is to discover the unknown,

celem nauki jest odkrywanie nieznanego,

and in the history of scientific investigation,

a w historii badań naukowych

it's definitely happened

zdarzało się,

that new discoveries have gone against established science,

że nowe odkrycia były sprzeczne z ówczesną nauką,

and even overturned whole branches of science.

a nawet przewracały niektóre dyscypliny nauki do góry nogami.

Such discoveries must be proven extra carefully

Takich odkryć trzeba dowodzić wyjątkowo starannie,

to withstand skepticism.

żeby stawić opór sceptykom.

In the case of telekinesis,

Jeśli chodzi o telekinezę,

the idea goes against established science,

jej założenia są sprzeczne z obecną nauką,

but lacks the powerful evidence in favor of it.

ale brakuje silnych dowodów na ich poparcie.

Our universe is controlled and explained by the laws of physics,

Nasz wszechświat kontrolują i objaśniają prawa fizyki.

and one of these laws tells us that brain waves can't control objects

Jedno z nich mówi, że fale mózgowe nie mogą sterować przedmiotami,

because they're neither strong nor far-reaching enough

bo nie są silne, ani nie mają wystarczającego zasięgu,

to influence anything outside of our skulls.

żeby wpłynąć na cokolwiek poza obrębem naszej czaszki.

Physics also tells us that the only forces that can influence objects from afar

Fizyka też wyjaśnia, że jedynymi siłami, które mogą wpływać

na przedmioty z odległości są magnetyzm i grawitacja.

are magnetic and gravitational.

Probably the closest thing to telekinesis that science can explain

Najbliższym odpowiednikiem telekinezy, jaki potrafi wyjaśnić nauka,

is the use of thoughts to control a robotic arm.

jest sterowanie ramieniem robota za pomocą myśli.

In the brains of stroke patients who can't move,

Do mózgu sparaliżowanych na skutek udaru osób

researchers can implant tiny wires into the region that controls movement,

można wszczepić malutkie przewody w rejony odpowiedzialne za ruch,

and then train the patient to concentrate on moving a robotic arm,

a następnie nauczyć pacjentów koncentrować się na poruszaniu robotycznym ramieniem,

which acts like an extension of their minds, and it works.

działającym jak przedłużenie ich mózgu.

To faktycznie działa!

It's amazing, but it isn't telekinesis.

To niesamowite, ale to nie telekineza.

The patients thoughts aren't just vague, undetectable things.

Myśli pacjentów nie są nieokreślone czy niewykrywalne.

They're measurable brain signals,

To sygnały, które można zmierzyć

translated through wires into a robot.

i zamienić na sygnał zrozumiały dla robota.

Science can measure, test and explain the motion,

Nauka może zmierzyć, zbadać i wyjaśnić ten ruch,

and that's how we've shown that this kind of mind control is real.

wykazując tym, że taki rodzaj sterowania za pomocą umysłu jest prawdziwy.

Science is a slow process of accumulating

Nauka to żmudny proces zbierania

the evidence that either stands for or against an idea.

dowodów za i przeciw danej idei.

When we stack up evidence,

Gromadząc dowody,

we can see which tower grows tallest,

patrzymy, który stos jest wyższy,

and in the case of telekinesis, it's not the tower showing that it exists.

a w przypadku telekinezy jest to stos, który nie dowodzi jej istnienia.

Some say this mystical phenomenon can't fit within the confines of science,

Niektórzy twierdzą, że to zjawisko mistyczne, wychodzące poza granice nauki,

and that's okay.

i nie ma w tym nic złego.

But then telekinesis becomes purely a matter of personal conviction.

Jednak w takim przypadku telekineza staje się kwestią przekonania osobistego.

If something can't be assessed scientifically,

Jeśli nie można czegoś ocenić w sposób naukowy,

then it can't be described as scientific either.

nie można tego nazwać nauką.

So the results of our investigation

Wyniki naszego badania pokazują,

reveal that however much we may want to believe

że choć chcemy wierzyć w istnienie tkwiącej w nas mocy,

that the force really is within us,

the case for telekinesis remains weak.

telekineza ma słabe poparcie naukowe.

Sorry Neo, Carrie and Yoda.

Przykro nam Neo, Carrie i mistrzu Yoda.

Your skills are mind-blowing, but for now, they belong in the movies.

Wasze zdolności są zadziwiające, ale na razie zostają tylko w filmach.