How to spot a misleading graph - Lea Gaslowitz

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

A toothpaste brand claims their product will destroy more plaque

Producent pasty do zębów twierdzi, że usunie ona więcej płytki nazębnej

than any product ever made.

niż jakakolwiek inna pasta.

A politician tells you their plan will create the most jobs.

Polityk mówi, że jego plan stworzy najwięcej miejsc pracy.

We're so used to hearing these kinds of exaggerations

Tak bardzo jesteśmy przyzwyczajeni do wyolbrzymień

in advertising and politics

w reklamie i polityce,

that we might not even bat an eye.

że nawet nas to nie rusza.

But what about when the claim is accompanied by a graph?

A kiedy twierdzeniu towarzyszy wykres?

Afterall, a graph isn't an opinion.

W końcu wykres to nie opinia.

It represents cold, hard numbers, and who can argue with those?

To konkretne liczby, z którymi nie da się kłócić.

Yet, as it turns out, there are plenty of ways graphs can mislead

Niestety wykresy mogą na wiele sposobów mylić

and outright manipulate.

albo po prostu manipulować.

Here are some things to look out for.

Oto kilka rzeczy, na które trzeba uważać.

In this 1992 ad, Chevy claimed to make the most reliable trucks in America

W 1992 roku Chevrolet reklamował się, że produkuje najbezpieczniejsze samochody

using this graph.

przy pomocy tego wykresu.

Not only does it show that 98% of all Chevy trucks sold in the last ten years

Wykres nie tylko pokazuje, że 98% ciężarówek Chevroleta

sprzedanych przez ostatnią dekadę wciąż jest w eksploatacji,

are still on the road,

but it looks like they're twice as dependable as Toyota trucks.

ale sprawia wrażenie, że są dwa razy bardziej niezawodne niż Toyoty,

That is, until you take a closer look at the numbers on the left

dopóki nie spojrzymy na liczby po lewej

and see that the figure for Toyota is about 96.5%.

i nie okaże się, że wskaźnik dla Toyoty to 96,5%.

The scale only goes between 95 and 100%.

Skala obejmuje tylko liczby od 95 do 100%.

If it went from 0 to 100, it would look like this.

Gdyby miała od 0 do 100, wyglądałoby to tak.

This is one of the most common ways graphs misrepresent data,

To jeden z najczęstszych sposobów manipulacji wykresem.

by distorting the scale.

Zniekształcenie skali.

Zooming in on a small portion of the y-axis

Powiększenie małej części osi Y

exaggerates a barely detectable difference between the things being compared.

wyolbrzymia ledwie wykrywalną różnicę między podobnymi rzeczami.

And it's especially misleading with bar graphs

To szczególnie myli w wykresach słupkowych,

since we assume the difference in the size of the bars

bo zakładamy, że różnica wysokości słupków

is proportional to the values.

jest proporcjonalna do wartości.

But the scale can also be distorted along the x-axis,

Skala może być też zniekształcona na osi X,

usually in line graphs showing something changing over time.

zwykle na wykresach liniowych pokazujących, że coś zmienia się w czasie.

This chart showing the rise in American unemployment from 2008 to 2010

Ten wykres pokazuje wzrost zwolnień w USA w latach 2008-2010.

manipulates the x-axis in two ways.

Manipuluje osią X na dwa sposoby.

First of all, the scale is inconsistent,

Przede wszystkim skala jest niespójna.

compressing the 15-month span after March 2009

15-miesięczny okres od marca 2009 roku został ściśnięty,

to look shorter than the preceding six months.

żeby wyglądał na krótszy niż wcześniejsze sześć miesięcy.

Using more consistent data points gives a different picture

Wyrównanie okresów daje inny obraz,

with job losses tapering off by the end of 2009.

spadek liczby zwolnień po 2009 roku.

And if you wonder why they were increasing in the first place,

Jeśli ciekawi was, skąd wzrost,

the timeline starts immediately after the U.S.'s biggest financial collapse

oś czasu zaczyna się natychmiast po największym krachu finansowym w USA

since the Great Depression.

od czasu wielkiego kryzysu.

These techniques are known as cherry picking.

Ta technika to "podejście selektywne".

A time range can be carefully chosen to exclude the impact of a major event

Przedział czasowy można wybrać tak,

żeby ukryć wpływ ważnego wydarzenia.

right outside it.

And picking specific data points can hide important changes in between.

Wybranie określonych punktów może ukryć ważne zmiany.

Even when there's nothing wrong with the graph itself,

Nawet jeśli w samym wykresie nie ma nic złego,

leaving out relevant data can give a misleading impression.

mylne wrażenie może wynikać z braku istotnych informacji.

This chart of how many people watch the Super Bowl each year

Wykres pokazujący, ile osób co roku ogląda Super Bowl,

makes it look like the event's popularity is exploding.

tworzy wrażenie, że jego popularność eksplodowała.

But it's not accounting for population growth.

Ale nie uwzględniono wzrostu populacji.

The ratings have actually held steady

Tak naprawdę notowania się nie zmieniły,

because while the number of football fans has increased,

bo chociaż liczba fanów futbolu amerykańskiego wzrosła,

their share of overall viewership has not.

ich udział w ogólnej oglądalności nie.

Finally, a graph can't tell you much

Wykres nie powie też wiele,

if you don't know the full significance of what's being presented.

jeśli nie mamy świadomości przedstawianych danych.

Both of the following graphs use the same ocean temperature data

Oba wykresy wykorzystują te same dane dotyczące temperatury oceanu

from the National Centers for Environmental Information.

z Krajowych Centrów Informacji o Środowisku.

So why do they seem to give opposite impressions?

Skąd tak różne wyniki?

The first graph plots the average annual ocean temperature

Pierwszy wykres przedstawia średnią roczną temperaturę oceanu

from 1880 to 2016,

od 1880 roku do 2016 roku,

making the change look insignificant.

przez co różnica wydaje się niewielka.

But in fact, a rise of even half a degree Celsius

W rzeczywistości wzrost nawet o pół stopnia Celsjusza

can cause massive ecological disruption.

może powodować ogromne zmiany ekologiczne.

This is why the second graph,

To dlatego drugi wykres

which show the average temperature variation each year,

pokazujący średnie zmiany temperatury w każdym roku

is far more significant.

jest o wiele bardziej wymowny.

When they're used well, graphs can help us intuitively grasp complex data.

Dobrze używane wykresy mogą pomóc intuicyjnie uchwycić złożone dane.

But as visual software has enabled more usage of graphs throughout all media,

Odkąd rozwój techniki umożliwił częstsze wykorzystanie wykresów w mediach,

it's also made them easier to use in a careless or dishonest way.

łatwiej z nich jednak skorzystać w nieostrożny albo nieuczciwy sposób.

So the next time you see a graph, don't be swayed by the lines and curves.

Następnym razem, kiedy zobaczysz wykres, nie daj się zwieść.

Look at the labels,

Sprawdź legendę,

the numbers,

liczby,

the scale,

skalę

and the context,

i kontekst,

and ask what story the picture is trying to tell.

a potem pomyśl, co wykres chce ci przekazać.