Are the Northern Lights dangerous? - Fabio Pacucci

Tłumaczenie: Elizabeth Zielinska Korekta: Ola Królikowska

On September 1st, 1859, miners following the Colorado gold rush woke up

1 września 1859 roku poszukiwacze złota próbujący szybko zbić fortunę w Kolorado

to another sunny day.

obudzili się kolejnego słonecznego dnia.

Or so they thought.

Przynajmniej tak myśleli.

To their surprise, they soon discovered it was actually 1 am;

Szybko i ze zdziwieniem odkryli, że była pierwsza w nocy.

and the sky wasn’t lit by the Sun, but rather by brilliant drapes of light.

Na niebie nie było słońca, a błyskotliwe smugi światła.

Ta migająca poświata była widoczna nawet na Wyspach Karaibskich,

The blazing glow could be seen as far as the Caribbean,

leading people in many regions to believe that nearby cities had caught fire.

a mieszkańcy wielu miejsc na świecie myśleli, że płoną pobliskie miasta.

But the true cause of what would come to be known as the Carrington Event

Jednak prawdziwą przyczyną tych rozbłysków była największa znana w historii

was a solar storm— the largest in recorded history.

burza słoneczna zwana zjawiskiem Carringtona.

Solar storms are one of many astrophysical phenomena caused by magnetic fields.

Burze słoneczne to zjawiska astrofizyczne wywoływane przez pola magnetyczne.

These fields are generated by movements of electrically charged particles

Powoduje je ruch elektrycznie naładowanych cząstek,

like protons and electrons.

takich jak protony i elektrony.

For example, Earth’s magnetic field is generated by charged molten metals

Na przykład pole magnetyczne Ziemi tworzą naładowane elektrycznie, stopione metale

circulating in the planet's outer core.

krążące w płynnym jądrze planety.

Similarly, the Sun’s magnetic field is generated by large convective movements

W podobny sposób pole magnetyczne Słońca powstaje dzięki ruchom cieplnym plazmy,

in the plasma that composes the star.

z której zbudowana jest gwiazda.

As this plasma slowly swirls,

Powolne wirowanie plazmy

it creates areas of intense magnetic activity called sunspots.

wytwarza obszary intensywnej aktywności magnetycznej, czyli plamy słoneczne.

The magnetic fields that form near these regions

Pola magnetyczne powstałe w pobliżu plam słonecznych

often become twisted and strained.

często ulegają skręcaniu i naprężaniu.

And when they’re stretched too far, they snap into simpler configurations,

Ale jeśli są zbyt mocno rozciągnięte, pękają, tworząc prostsze konfiguracje,

releasing energy that launches plasma from the Sun’s surface.

i uwalniają energię, która wyrzuca plazmę z powierzchni Słońca.

These explosions are known as coronal mass ejections.

Te eksplozje to koronalne wyrzuty masy.

The plasma— mostly made of protons and electrons— accelerates rapidly,

Plazma, składająca się głównie z protonów i elektronów, gwałtownie przyspiesza,

quickly reaching thousands of kilometers per second.

szybko osiągając prędkość tysięcy kilometrów na sekundę.

A typical coronal mass ejection covers the distance between the Sun and the Earth

Typowy koronalny wyrzut masy pokonuje odległość między Słońcem i Ziemią

in just a couple of days,

w ciągu zaledwie kilku dni.

flowing along the magnetic field that permeates the solar system.

Podąża on wzdłuż linii pola magnetycznego przestrzeni międzyplanetarnej.

And those that cross the Earth’s path are drawn to its magnetic field lines,

Wyrzuty zbliżające się do Ziemi są przyciągane przez jej pole magnetyczne

falling into the atmosphere around the planet’s magnetic poles.

i wpadają w atmosferę wokół naszych biegunów magnetycznych.

This tidal wave of high-energy particles excites atmospheric atoms

Ta fala wysokoenergetycznych cząstek wzbudza atomy w atmosferze,

such as oxygen and nitrogen,

takie jak tlen i azot,

causing them to rapidly shed photons at various energy levels.

powodując gwałtowną emisję fotonów o różnych porcjach energii.

The result is a magnificent light show we know as the auroras.

Daje to wspaniały pokaz świetlny zwany zorzami polarnymi.

And while this phenomenon is usually only visible near the Earth’s poles,

I chociaż zjawisko to jest zazwyczaj widoczne tylko w pobliżu biegunów,

strong solar storms can bring in enough high energy particles

silne burze słoneczne mogą wywołać dużą ilość wysokoenergetycznych cząstek,

to light up large stretches of the sky.

które rozjaśnią ogromne połacie nieba.

The magnetic fields in our solar system are nothing

Pola magnetyczne naszego układu słonecznego są niczym

compared to those found in deep space.

w porównaniu do pól istniejących w głębi kosmosu.

Some neutron stars generate fields 100 billion times stronger

Niektóre gwiazdy neutronowe generują pola sto miliardów razy silniejsze

than those found in sunspots.

od tych w plamach słonecznych.

And the magnetic fields around supermassive black holes

Z kolei pola magnetyczne wokół gigantycznych czarnych dziur

expel jets of gas that extend for thousands of light years.

wyrzucają strumienie gazu wielkości tysięcy lat świetlnych.

However, on Earth, even weak solar storms can be surprisingly dangerous.

Ale na Ziemi nawet słabe burze słoneczne mogą być zaskakująco niebezpieczne.

While the storms that reach us are generally harmless to humans,

Podczas gdy burze, które do nas docierają, są raczej nieszkodliwe dla ludzi,

the high-energy particles falling into the atmosphere

wysokoenergetyczne cząstki wpadające w atmosferę

create secondary magnetic fields,

wytwarzają wtórne pola magnetyczne,

which in turn generate rogue currents that short-circuit electrical equipment.

które generują prądy powodujące awarie sieci i urządzeń elektrycznych.

During the Carrington Event,

W latach 50. XIX wieku

the only widespread electrical technology was the telegraph.

jedyną rozpowszechnioną technologią był telegraf elektryczny.

But since then, we've only become more dependent on electrical systems.

Dziś instalacje elektryczne są coraz bardziej powszechne.

In 1921, another powerful solar storm caused telephones

W 1921 roku kolejna potężna burza słoneczna spowodowała światowe

porażenie systemów telefonicznych i spalenie urządzeń telegraficznych.

and telegraph equipment around the globe to combust.

In New York, the entire railway system was shut down and fires broke out

W Nowym Jorku cały system kolejowy został sparaliżowany.

W budynku centrum sterowania wybuchły pożary.

in the central control building.

Comparatively weak storms in 1989 and 2003

Dużo słabsze burze w latach 1989 i 2003

turned off regions of the Canadian power grid

wyłączyły część kanadyjskiej sieci energetycznej

and damaged multiple satellites.

i uszkodziły szereg satelitów.

Gdyby dziś spotkała nas burza tak silna, jak ta z połowy XIX wieku,

If we were hit by a storm as strong as the Carrington Event today,

it could devastate our interconnected, electrified planet.

mogłaby ona doszczętnie zniszczyć wszystkie systemy elektryczne planety.

Na szczęście nie jesteśmy bezbronni.

Fortunately, we're not defenseless.

After centuries of observing sunspots,

Po stuleciach obserwacji plam słonecznych

researchers have learned the Sun’s usual magnetic activity

naukowcy odkryli, że aktywność magnetyczna Słońca

follows an 11-year cycle,

jest 11-letnim cyklem,

giving us a window into when solar storms are most likely to occur.

co daje nam możliwość przewidzenia następnych burz słonecznych.

And as our ability to forecast space weather has improved,

Wzrosła zdolność prognozowania pogody kosmicznej

so have our mitigation measures.

i zwiększyły się środki bezpieczeństwa.

Power grids can be shut off in advance of a solar storm,

Sieci energetyczne mogą zostać wyłączone przed burzą słoneczną,

while capacitors can be installed to absorb the sudden influx of energy.

a zainstalowane kondensatory mogą pochłonąć nagły przypływ energii.

Many modern satellites and spacecraft are equipped with special shielding

Wiele nowoczesnych satelitów i statków kosmicznych ma specjalne osłony,

to absorb the impact of a solar storm.

które zniwelują skutki burzy słonecznej.

But even with these safeguards,

Jednak mimo tych zabezpieczeń trudno przewidzieć,

it’s hard to say how our technology will fare during the next major event.

jak nasza technologia poradzi sobie z kolejnym takim zjawiskiem.

It’s possible we’ll be left with only the aurora overhead

Może zostanie nam tylko zorza polarna,

to light the path forward.

która oświetli drogę do przyszłości.