This one weird trick will help you spot clickbait - Jeff Leek & Lucy McGowan

Tłumaczenie: Magdalena Bojarczuk Korekta: Agnieszka Fijałkowska

One simple vitamin can reduce your risk of heart disease.

Jedna prosta witamina może zredukować ryzyko wystąpienia chorób serca.

Eating chocolate reduces stress in students.

Jedzenie czekolady zmniejsza stres wśród studentów.

New drug prolongs lives of patients with rare disease.

Nowy lek wydłuża życie pacjentów z rzadką chorobą.

Health headlines like these are published every day,

Takie nagłówki dotyczące zdrowia publikuje się codziennie,

sometimes making opposite claims from each other.

czasem zaprzeczają sobie nawzajem.

There can be a disconnect between broad,

Może istnieć różnica między ogólnikowymi,

attention-grabbing headlines and the often specific,

zwracającymi uwagę nagłówkami, a często dokładnymi,

incremental results of the medical research they cover.

powoli gromadzonymi wynikami badań, na które się powołują.

So how can you avoid being misled by grabby headlines?

Jak więc nie dać się zwieść przez chwytliwe nagłówki?

The best way to assess a headline’s credibility

Najlepszym sposobem na określenie wiarygodności nagłówka

is to look at the original research it reports on.

jest spojrzenie na pierwotne badanie, do którego się odwołuje.

We’ve come up with a hypothetical research scenario

Stworzyliśmy hipotetyczny scenariusz badawczy

for each of these three headlines.

dla każdego z tych trzech nagłówków.

Keep watching for the explanation of the first example;

Zobacz objaśnienie pierwszego przykładu,

then pause at the headline to answer the question.

następnie zatrzymaj film na nagłówku, aby odpowiedzieć na pytanie.

These are simplified scenarios.

Scenariusze zostały uproszczone.

A real study would detail many more factors and how it accounted for them,

Prawdziwe badanie zawierałoby więcej czynników i uwzględnień,

but for the purposes of this exercise,

ale na potrzeby tego ćwiczenia,

assume all the information you need is included.

załóż, że podano wszystkie potrzebne informacje.

Let’s start by considering the cardiovascular effects

Zacznijmy od rozważenia efektów sercowo-naczyniowych

of a certain vitamin, Healthium.

pewnej witaminy, Healthium.

The study finds that participants taking Healthium

Badanie wykazuje, że uczestnicy przyjmujący Healthium

had a higher level of healthy cholesterol than those taking a placebo.

mieli wyższy poziom zdrowego cholesterolu niż ci, którzy brali placebo.

Their levels became similar to those of people with naturally high levels

Ich wyniki były podobne do tych u osób z naturalnie wysokim poziomem

of this kind of cholesterol.

tego rodzaju cholesterolu.

Previous research has shown that people with naturally high levels

Poprzednie badanie wykazało, że ludzie z naturalnie wysokim poziomem

of healthy cholesterol have lower rates of heart disease.

zdrowego cholesterolu, rzadziej zapadają na choroby serca.

So what makes this headline misleading:

Co więc czyni ten nagłówek mylącym:

"Healthium reduces risk of heart disease."

"Healthium zmniejsza ryzyko chorób serca."

The problem with this headline is that the research didn’t actually investigate

Problem z tym nagłówkiem tkwi w tym, że badanie nie sprawdzało właściwie,

whether Healthium reduces heart disease.

czy Healthium zmniejsza ryzyko chorób serca.

It only measured Healthium’s impact

Określiło ono jedynie wpływ Healthium

on levels of a particular kind of cholesterol.

na poziomy konkretnego typu cholesterolu.

The fact that people with naturally high levels of that cholesterol

Fakt, że ludzie z naturalnie wyższym poziomem tego cholesterolu

have lower risk of heart attacks

są mniej narażeni na ataki serca,

doesn’t mean that the same will be true of people

nie oznacza, że tak samo będzie u osób,

who elevate their cholesterol levels using Healthium.

które podwyższają jego poziom stosując Healthium.

Now that you’ve cracked the case of Healthium,

Skoro uporaliście się już z kwestią Healthium,

try your hand at a particularly alluring mystery:

sprawdźcie się w szczególnie ponętnej sprawie:

the relationship between eating chocolate and stress.

związkiem między jedzeniem czekolady a stresem.

This hypothetical study recruits ten students.

To teoretyczne badanie obejmuje dziesięciu studentów.

Half begin consuming a daily dose of chocolate,

Połowa z nich zjada dzienną dawkę czekolady,

while half abstain.

a reszta nie.

As classmates, they all follow the same schedule.

Wszyscy chodzą do tej samej klasy, podążają więc tym samym programem.

By the end of the study, the chocolate eaters are less stressed

Pod koniec badania jedzący czekoladę byli mniej zestresowani

than their chocolate-free counterparts.

niż ich unikający czekolady koledzy.

What’s wrong with this headline:

Co jest nie tak z tym nagłówkiem:

"Eating chocolate reduces stress in students"

"Jedzenie czekolady zmniejsza stres wśród studentów".

It’s a stretch to draw a conclusion about students in general from a sample of ten.

Wniosek na temat wszystkich studentów w oparciu o grupę 10 to naciągnięcie.

That’s because the fewer participants are in a random sample,

Ponieważ im mniej uczestników bierze udział w dowolniej próbie,

the less likely it is that the sample will closely represent

tym mniej prawdopodobne, że próba wiernie odwzoruje

the target population as a whole.

populację docelową jako całość.

For example, if the broader population of students is half male and half female,

Na przykład, jeśli populacja studentów to w połowie mężczyźni i kobiety,

the chance of drawing a sample of 10

szansa wybrania grupy 10 osób,

that’s skewed 70% male and 30% is about 12%.

która składa się w 70% z mężczyzn i w 30% z kobiet, wynosi około 12%.

In a sample of 100 that would be less than a .0025% chance,

W grupie 100 osób byłoby na to mniej niż 0,0025% szans,

and for a sample of 1000,

a w pośród 1000 ludzi,

the odds are less than 6 x 10^-36.

prawdopodobieństwo jest mniejsze niż 6 x 10^-36.

Similarly, with fewer participants,

Podobnie, przy mniejszej ilości uczestników,

each individual’s outcome has a larger impact on the overall results—

wynik każdej osoby bardziej wpływa na końcowy rezultat,

and can therefore skew big-picture trends.

a przez to może zaburzyć obraz tendencji w dużej skali.

Still, there are a lot of good reasons for scientists to run small studies.

Są też dobre powody, dla których naukowcy przeprowadzają mniejsze badania.

By starting with a small sample,

Zaczynając od małej grupy,

they can evaluate whether the results are promising enough

mogą ocenić, czy wyniki są na tyle obiecujące,

to run a more comprehensive, expensive study.

aby przeprowadzić bardziej kompleksowe, ale i kosztowne badania.

And some research requires very specific participants

Niektóre badania wymagają ściśle określonych uczestników,

that may be impossible to recruit in large numbers.

których znalezienie w dużej ilości może okazać się niemożliwe.

The key is reproducibility—

Powtarzalność jest kluczem.

if an article draws a conclusion from one small study,

Jeśli artykuł wyciąga wniosek w oparciu o jedno niewielkie badanie,

that conclusion may be suspect—

konkluzja może być podejrzana.

but if it’s based on many studies that have found similar results,

Lecz gdy bazuje ona na wielu badaniach, które przynoszą podobne wyniki,

it’s more credible.

wniosek jest wiarygodniejszy.

We’ve still got one more puzzle.

Mamy jeszcze jedną zagadkę do rozwiązania.

In this scenario, a study tests a new drug for a rare, fatal disease.

Tym razem badanie testuje nowy lek na rzadką, śmiertelną chorobę.

In a sample of 2,000 patients,

W grupie 2000 pacjentów ci,

the ones who start taking the drug upon diagnosis

którzy zaczęli przyjmować nowy lek na zdiagnozowaną chorobę

live longer than those who take the placebo.

żyją dłużej niż osoby biorące placebo.

This time, the question is slightly different.

W tym wypadku pytanie lekko się różni.

What’s one more thing you’d like to know before deciding if the headline,

Jaką jedną rzecz chcielibyście wiedzieć zanim zadecydujecie, czy nagłówek,

"New drug prolongs lives of patients with rare disease", is justified?

"Nowy lek wydłuża życie pacjentów z rzadką chorobą", jest poparty faktami?

Before making this call,

Zanim podejmiecie decyzję,

you’d want to know how much the drug prolonged the patients’ lives.

warto byłoby dowiedzieć się, o ile lek przedłużył życie pacjentom.

Sometimes, a study can have results that,

Czasem wynik badania,

while scientifically valid, don’t have much bearing on real world outcomes.

mimo że naukowo prawidłowy, w rzeczywistości nic nie wnosi.

For example, one real-life clinical trial of a pancreatic cancer drug

Na przykład, pewne badania kliniczne leku na raka trzustki dowiodły,

found an increase in life expectancy— of ten days.

że przewidywana długość życia pacjentów zwiększy się o dziesięć dni.

The next time you see a surprising medical headline,

Następnym razem, kiedy zobaczycie zaskakujący medyczny nagłówek,

take a look at the science it’s reporting on.

sprawdźcie zaplecze naukowe, na jakie się on powołuje.

Even when full papers aren’t available without a fee,

Nawet jeśli całe publikacje nie są dostępne za darmo,

you can often find summaries of experimental design

często możecie znaleźć podsumowania procesu eksperymentalnego

and results in freely available abstracts,

i rezultatów w bezpłatnych streszczeniach

or even within the text of a news article.

lub nawet w treści artykułu.

It’s exciting to see scientific research covered in the news,

To ekscytujące zobaczyć badania naukowe w wiadomościach,

and important to understand the studies’ findings.

ale ważne jest też zrozumienie tego, co odkryły.