Claws vs. nails - Matthew Borths

2,420,050 views ・ 2019-10-29

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Barbara Guzik
00:07
Consider the claw.
0
7006
1750
Pomyśl o pazurach.
00:08
Frequently found on four-limbed animals around the world,
1
8756
3730
Większość czworonogów na całym świecie
00:12
it’s one of nature’s most versatile tools.
2
12486
3080
posiada te wyjątkowe narzędzia stworzone przez naturę.
00:15
Bears use claws for digging as well as defense.
3
15566
3322
Niedźwiedzie używają pazurów zarówno do kopania, jak i obrony.
00:18
An eagle’s needle-like talons can pierce the skulls of their prey.
4
18888
4760
Ostrza szponów orła mogą przebić czaszkę ofiary.
00:23
And lions can retract their massive claws for easy movement,
5
23648
3919
Lwy mogą chować ogromne pazury, żeby ułatwić sobie przemieszczanie,
00:27
before flicking them out to hunt.
6
27567
2373
a potem wysunąć je do polowania.
00:29
Even the ancestors of primates used to wield these impressive appendages,
7
29940
5465
Nawet przodkowie naczelnych władali imponującymi pazurami,
00:35
until their claws evolved into nails.
8
35405
4380
dopóki nie przekształciły się w paznokcie.
00:39
So what in our evolutionary past led to this manicured adaptation,
9
39785
5082
Co w naszej ewolucyjnej przeszłości doprowadziło do tej zadbanej adaptacji
00:44
and what can nails do that their sharper cousins can’t?
10
44867
4873
i w czym paznokcie są lepsze od ich ostrzejszych kuzynów?
00:49
When nails first appeared in the fossil record around 55.8 million years ago,
11
49740
5830
Kiedy paznokcie odkryto w skamielinach około 55,8 miliona lat temu,
00:55
claws had already been present for over 260 million years
12
55570
4779
pazury już występowały u przodków ssaków i gadów
01:00
in the ancestors of mammals and reptiles.
13
60349
3199
od ponad 260 milionów lat.
01:03
But despite the gulf of time between their emergence,
14
63548
2992
Ale mimo upływu ogromu czasu między ich pojawieniem się
01:06
these adaptations are both part of the same evolutionary story.
15
66540
4451
ta adaptacja jest częścią tej samej gałęzi ewolucji.
01:10
Both nails and claws are made of keratin—
16
70991
3262
Zarówno paznokcie, jak i pazury składają się z keratyny,
01:14
a tough, fibrous protein also found in horns, scales, hooves and hair.
17
74253
6673
czyli twardego, włóknistego białka
występującego też w rogach, łuskach, kopytach i włosach.
01:20
This protein is produced by a wedge of tissue called the keratin matrix.
18
80926
5030
Białko to jest wytwarzane przez tkankę zwaną macierzą keratynową.
01:25
Rich in blood vessels and nutrients,
19
85956
2319
Ta bogata w naczynia krwionośne i składniki odżywcze fabryka białek
01:28
this protein factory produces an endless stream of keratin,
20
88275
4390
wytwarza niekończący się, ciasno upakowany strumień keratyny,
01:32
which is tightly packed into cells called keratinocytes.
21
92665
4046
tworząc komórki zwane keratynocytami.
01:36
These high-density cells give nails and claws their trademark toughness.
22
96711
5530
Te komórki o wysokiej gęstości nadają paznokciom i pazurom
charakterystyczną wytrzymałość.
01:42
Since nails evolved from claws,
23
102241
2386
Paznokcie ewoluowały z pazurów,
01:44
both adaptations produce keratinocytes in the same way.
24
104627
3961
więc obie adaptacje wytwarzają keratynocyty w ten sam sposób.
01:48
The cells grow out from the matrix,
25
108588
2200
Komórki wyrastają z macierzy,
01:50
emerging from the skin where they die and harden into a water-resistant sheath.
26
110788
5509
wychodzą ze skóry, umierają i twardnieją, tworząc wodoodporną osłonę.
01:56
The primary difference between the two keratin coverings
27
116297
3340
Podstawową różnicą między tymi keratynowymi powłokami
01:59
is really just their shape,
28
119637
1641
jest tak naprawdę kształt,
02:01
which depends on the shape of the bone at the end of the animal’s digits.
29
121278
4950
który zależy od kształtu kości na końcu palca zwierzęcia.
02:06
In claws, the bed of keratinocytes conforms to a narrow finger bone,
30
126228
5189
U pazurów podstawa keratynocytów dopasowuje się do wąskiej kości palca,
02:11
wrapping around the end of the digit and radiating outwards
31
131417
3776
owijając się wokół jego końca i rozchodząc się na zewnątrz,
02:15
to form a cone-shaped structure.
32
135193
2304
tworząc stożkowatą strukturę.
02:17
Animals with nails, on the other hand, have much broader digits,
33
137497
4004
Zwierzęta z paznokciami mają znacznie szersze palce,
02:21
and keratinocytes only cover the top surface of their wide bones.
34
141501
5310
a keratynocyty pokrywają tylko górną powierzchnię szerokich kości.
02:26
It’s possible that nails have simply persisted as a side effect
35
146811
3338
Możliwe, że paznokcie są po prostu efektem ubocznym naczelnych,
02:30
of primates evolving wider, more dexterous fingers.
36
150149
3737
u których ewoluowały szersze, bardziej zręczne palce.
02:33
But given what we know about the habitats of our primate ancestors,
37
153886
3847
Biorąc pod uwagę wiedzę o siedliskach naszych przodków z rzędu naczelnych,
02:37
it’s more likely that nails came with their own powerful advantages.
38
157733
5640
bardziej prawdopodobne jest, że paznokcie mają własne ważne zalety.
02:43
High in the forest canopy where these primates lived,
39
163373
3130
Wysoko w koronach drzew, w których żyły naczelne,
02:46
wide finger bones and expansive finger pads were ideal
40
166503
4104
szerokie kości palców i rozległe opuszki
były idealne do chwytania wąskich gałęzi.
02:50
for gripping narrow branches.
41
170607
2137
02:52
And nails improved that grip even further.
42
172744
3623
Paznokcie jeszcze bardziej poprawiły ten chwyt.
02:56
By providing a rigid surface to press against,
43
176367
3382
Zapewniając sztywną powierzchnię do nacisku,
02:59
primates could splay out their pads to create even more contact with the trees.
44
179749
5612
naczelne mogą rozłożyć opuszki palców tak, żeby trzymać drzewa większą powierzchnią.
03:05
Additionally, nails improved the sensitivity of their digits
45
185361
3765
Dodatkowo paznokcie poprawiły wrażliwość palców,
03:09
by providing an extra surface to detect changes in pressure while climbing.
46
189126
5100
zapewniając dodatkową powierzchnię do wykrywania zmian nacisku
podczas wspinaczki.
03:14
This combination of sensitivity and dexterity
47
194226
3522
To połączenie czułości i zręczności
03:17
gave our ancestors the precise motor control needed to snatch up insects,
48
197748
4910
dało naszym przodkom precyzyjną kontrolę motoryczną
potrzebną do chwytania owadów, zbierania jagód i nasion
03:22
pinch berries and seeds, and keep a firm grip on slim branches.
49
202658
5169
oraz utrzymania silnej przyczepności na cienkich gałęziach.
03:27
The evolution of nails and the evolution of opposable thumbs and toes
50
207827
5967
Ewolucja paznokci i ewolucja przeciwstawnych kciuków i palców u nóg
03:33
are closely linked.
51
213794
1955
są ze sobą ściśle powiązane.
03:35
And when our ancestors moved down from the trees,
52
215749
2853
Gdy nasi przodkowie zeszli z drzew,
03:38
this flexible grasp enabled them to create and wield complex tools.
53
218602
5978
elastyczny chwyt umożliwił im tworzenie i posługiwanie się
złożonymi narzędziami.
03:44
Even if it was possible for wide fingers to sport claws,
54
224580
3558
Nawet gdyby szerokie palce miały pazury,
03:48
their sharp points would’ve likely interfered
55
228138
2692
ich ostre końce prawdopodobnie przeszkadzałyby naczelnym
03:50
with these primates’ regular tasks.
56
230830
2539
w ich codziennych czynnościach.
03:53
Claws are ideal for piercing, puncturing, and hooking,
57
233369
3609
Pazury są idealne do przekłuwania, nakłuwania i zaczepiania,
03:56
but their points make grabbing difficult, and potentially dangerous.
58
236978
4960
ale ich szpikulce utrudniają chwytanie i mogą być niebezpieczne.
04:01
However, both claws and nails are used in some unexpected ways.
59
241938
5614
Jednak pazury i paznokcie używane są na różne nieoczekiwane sposoby.
04:07
Manatees use nails to grasp their food,
60
247552
2715
Manaty używają paznokci do chwytania pożywienia,
04:10
and researchers think elephant toenails may sense vibrations
61
250267
3945
a naukowcy sądzą, że dzięki temu,
że paznokcie słoni mogą wyczuwać wibracje w ziemi, słonie lepiej słyszą.
04:14
in the ground to help them hear.
62
254212
2600
04:16
Meanwhile, some primates, like the aye-ayes of Madagascar,
63
256812
3866
Tymczasem niektóre naczelne, jak palczaki madagaskarskie,
04:20
have re-acquired claws.
64
260678
2016
ponownie rozwinęły pazury.
04:22
They use these extra-long appendages to tap branches and trunks,
65
262694
4335
Używają tych bardzo długich narzędzi do stukania w gałęzie i pnie drzew,
04:27
while listening for hollow sections with their bat-like ears.
66
267029
4326
nasłuchując pustych części niemal nietoperzowymi uszami.
04:31
When they hear an opening, they burrow into the tree
67
271355
2695
Kiedy słyszą pustkę, dłubią w drzewie dziurę
04:34
and skewer grubs with their needle-like middle finger.
68
274050
4780
i ostrym jak igła szpikulcem środkowego palca wyciągają larwy.
04:38
We’ve only scratched the surface of all the incredible ways nails and claws
69
278830
4958
Zaledwie otarliśmy się o temat niewiarygodnych możliwości
04:43
are used throughout the animal kingdom.
70
283788
2675
wykorzystywania paznokci i pazurów w królestwie zwierząt.
04:46
But as for which of these adaptations is better?
71
286463
3151
Ale które przystosowanie jest lepsze?
04:49
That’s an answer we may never nail down.
72
289614
2970
Ciężko dociec odpowiedzi na to pytanie.

Original video on YouTube.com
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7