How did ancient civilizations make ice cream? - Vivian Jiang

Tłumaczenie: Dominika Jachimowska Korekta: Barbara Dzięcioł

On a hot spring afternoon in 1963,

Upalnego popołudnia wiosną 1963 roku

two men, sent by the American CIA,

dwóch mężczyzn na zlecenie amerykańskiego CIA

snuck into the cafeteria of the Havana Libre Hotel.

zakradło się do kawiarni w hotelu Havana Libre.

Their directive was to retrieve a poison pill from the freezer

Mieli za zadanie wyjąć z zamrażarki pigułkę z trucizną,

and slip it into the chocolate milkshake of Fidel Castro,

a następnie umieścić ją w czekoladowym milkshake’u Fidela Castro,

the Cuban leader who was known to devour up to 18 scoops of ice cream after lunch.

kubańskiego lidera, który każdego dnia po lunchu pochłaniał do 18 gałek lodów.

While exact details of the story are contested, it's rumored that the pill,

Mimo że szczegóły tej historii podaje się w wątpliwość, podobno pigułka przymarzła

however, froze to the freezer coils and broke,

do obwodów chłodzących zamrażarki i rozpadła się, udaremniając plan CIA

foiling the CIA’s plan and granting Castro many more days to satiate his sweet tooth.

i umożliwiając Castro kosztowanie słodyczy przez kolejnych kilka lat życia.

Ice cream has held a unique role in our world’s history, culture, and cravings—

Lody pełnią wyjątkową rolę w historii świata, kulturze i naszych pragnieniach,

but where did it come from?

ale skąd właściwie się wzięły?

The first accounts of cold desserts and iced drinks date back

Pierwsze wzmianki o lodowych deserach i mrożonych napojach

as early as the first century.

pochodzą z I wieku naszej ery.

In civilizations including ancient Rome, Mughal India, and Tang dynasty China,

W starożytnym Rzymie, państwie Mongołów i Chinach za czasów dynastii Tang

these icy treats were mainly enjoyed by the royal elites.

te lodowe smakołyki były zarezerwowane dla elit królewskich.

And finding the means to freeze these delicacies wasn’t always easy.

Odkrycie sposobu na ich mrożenie nie zawsze było łatwe.

Wealthy Mediterranean nobility sent laborers to trek up high mountains

Pewien bogaty szlachcic zlecił pracownikom dotarcie w wysokie góry

to harvest glacial ice and snow.

w celu zebrania lodu i śniegu.

Meanwhile, ancient Persians built shallow insulated pools of water

W tym samym czasie starożytni Persowie budowali izolowane zbiorniki wodne

and utilized a technique known as sky cooling.

i korzystali z techniki znanej jako sky cooling.

At night, the shallow pools would naturally radiate heat

W nocy, gdy płytki basen naturalnie emitował ciepło

into the dry desert skies,

wprost do suchego pustynnego nieba,

causing them to dip below the ambient temperature and freeze.

temperatura w zbiorniku obniżała się, a wypełniająca go woda zamarzała.

Yet the cream-based treat we know today made a much later debut.

Znane nam dzisiaj kremowe smakołyki zadebiutowały jednak znacznie później.

It was originally inspired by sherbet, or sharbat in Arabic,

Inspiracją do nich był sorbet, po arabsku zwany “sharbat”,

an icy drink believed to have originated in Persia,

będący mrożonym napojem pochodzącym z Persji,

and subsequently gained popularity in the Middle Ages.

który stopniowo zyskiwał popularność w średniowieczu.

European travelers brought sharbat recipes home,

Europejscy podróżnicy przywieźli z wypraw przepisy na “sharbat”

and began creating their own chocolate, pinecone,

i zaczęli tworzyć własne wersje napoju -

and even eggplant flavored takes on the refreshment.

czekoladowy, o smaku sosny, a nawet bakłażanu.

In 1692, Antonio Latini, a Neapolitan chef,

W 1692 roku Antonio Latini, neapolitański szef kuchni,

recorded a recipe for a unique milk-based version,

sporządził przepis na wyjątkową odmianę deseru bazującą na mleku,

which some historians dub the first ice cream.

którą niektórzy historycy określają mianem pierwszych lodów.

In the 18th century, ice cream expanded its reach

W XVIII wieku przepis na lody trafił

as these recipes set sail alongside European settlers to North America.

do Ameryki Północnej podczas podróży Europejczyków.

Yet it was still mainly enjoyed by the upper classes

Wciąż spożywały je jednak głównie klasy wyższe,

as the process to make it was quite laborious,

ponieważ proces produkcji był żmudny,

and its main ingredients— sugar, salt, and cream— were expensive.

a główne składniki lodów - cukier, sól i śmietana - drogie.

George Washington is said to have spent the equivalent of $6,600

Podobno George Washington wydał na lody

in today’s dollars on ice cream in one summer alone.

równowartość 6,600 dzisiejszych dolarów w ciągu zaledwie jednego lata.

It was on American soil that the frozen dessert entered its golden age,

To na amerykańskiej ziemi ten mrożony deser wstąpił w swój złoty wiek,

as inventors and entrepreneurs began to engineer ways to bring it to the masses.

gdy inwestorzy i przedsiębiorcy opracowali sposób na udostępnienie go masom.

In Philadelphia in 1843, Nancy Johnson patented

W 1843 roku w Filadelfii Nancy Johnson opatentowała

a revolutionary ice cream-making machine featuring a crank and beater,

rewolucyjną maszynę do robienia lodów korzystającą z korby i trzepaczki,

which made the process easier for any home cook.

co umożliwiło produkcję w każdym domu.

And storing ice cream was no longer an obstacle, as by the mid-1830s,

Także przechowywanie lodów przestało być problemem, gdy w połowie lat 30. XIX wieku

New England businessman “Ice King” Frederic Tudor

biznesmen z Nowej Anglii, Frederic “Ice King” Tudor,

had greatly improved the ice trade,

znacznie usprawnił sprzedaż lodów,

shipping thousands of tons of ice to households across the globe.

dostarczając tysiące ton do domostw na całym świecie.

Soon, ice cream was on every street corner.

Wkrótce lody były już wszędzie.

In the late 1880s, political turmoil brought Italian immigrants to cities

Pod koniec XIX wieku chaos polityczny wypędził włoskich imigrantów

like London, Glasgow, and New York,

do Londynu, Glasgow i Nowego Jorku,

where many took up jobs as street vendors selling licks of ice cream

gdzie wielu z nich podjęło się pracy na ulicach,

for roughly a penny each.

za symboliczną kwotę sprzedając lody.

Meanwhile, American druggists discovered the appeal of combining soda,

Wtedy też amerykańscy farmaceuci odkryli połączenie

napojów gazowanych - rzekomo posiadających właściwości lecznicze - z lodami,

a drink thought to have therapeutic properties at the time,

with ice cream,

co przyczyniło się do powstania

and a new social spot was born: the soda fountain.

nowego wynalazku: maszyny do robienia napojów gazowanych.

When the sale of alcohol was banned in 1920,

Gdy w 1920 roku zakazano sprzedaży alkoholu,

many American saloons reinvented themselves as soda fountains,

wiele amerykańskich barów zaczęło sprzedawać napoje gazowane,

and breweries like Anheuser-Busch and Yuengling

a browary takie jak Anheuser-Busch czy Yuengling

pivoted to producing ice cream.

przekształciły się w lodziarnie.

At the same time, refrigeration technology was improving rapidly.

Tymczasem postępował rozwój technologii mrożenia.

By the end of World War II,

Pod koniec II wojny światowej

the average American home had a freezer that could house a quart of ice cream.

typowe amerykańskie domostwo posiadało zamrażarkę mieszczącą litr lodów.

Even trucks could be equipped with freezers full of frozen treats.

Zamrażarki pełne lodów przewożono nawet ciężarówkami.

Today, ice cream continues to take on new forms.

Dziś lody przybierają coraz to nowe formy.

And while some of its mysteries may never be solved,

I mimo że niektóre ich sekrety pozostaną niezgłębione,

one thing is certain: our love for ice cream will never thaw.

jedno jest pewne: nasza miłość do lodów nigdy nie stopnieje.