Music and creativity in Ancient Greece - Tim Hansen

Tłumaczenie: Małgorzata Bogacka Korekta: Rysia Wand

We live in a society

Żyjemy w społeczeństwie,

obsessed with music.

które ma obsesję na punkcie muzyki.

We use music to worship,

Przy muzyce modlimy się,

tell stories,

opowiadamy historie,

to celebrate,

świętujemy,

to work,

pracujemy,

exercise,

ćwiczymy,

declare our love

wyznajemy miłość,

and sometimes our hatred,

a czasem nienawiść,

and, arguably most importantly,

i, co zapewne najważniejsze,

to dance.

tańczymy.

And, of course, we play music ourselves

Oczywiście sami też tworzymy muzykę,

because, well, it's a pleasant thing to do.

bo to bardzo przyjemna rzecz.

Thousands of years ago in Ancient Greece,

Tysiące lat temu, w starożytnej Grecji,

when it came to music,

jeżeli chodzi o muzykę,

things weren't much different.

rzecz miała się bardzo podobnie.

They might have had lyres and tunics

Może i mieli liry i tuniki,

instead of MP3 players and jeans,

zamiast odtwarzaczy MP3 i dżinsów,

but the Ancient Greeks were just as obsessed

ale starożytni Grecy lubili muzykę

with music as we are today.

tak bardzo jak my dziś.

In fact, music was such an important part

Muzyka była tak ważną częścią

of Ancient Greek society

greckiego społeczeństwa,

that it makes us seem tame by comparison.

że przy nich wychodzimy na nudziarzy.

To really understand just how integral music was

Aby dobrze zrozumieć znaczenie muzyki

to the Ancient Greeks,

dla starożytnych Greków,

let's begin by acquainting ourselves

zacznijmy od zapoznania się

with a bit of their mythology.

z fragmentem ich mitologii.

In Ancient Greek mythology,

W mitologii starożytnych Greków

it was believed that human creativity

wierzono, że ludzka kreatywność

was the result of divine inspiration

to zasługa boskiego natchnienia

from a group of goddesses known as the Muses.

zesłanego przez boginie nazywane Muzami.

While scholars have argued over the years

Przez lata uczeni kłócili się

that there are anything between 3 and 13 Muses,

o liczbę istniejących muz.

the standard number accepted today is 9.

Dziś uznaje się, że było ich 9.

Each Muse oversees her own specific area

Każda muza zajmowała się

of artistic expertise,

inną dziedziną sztuki,

ranging from song and dance

zaczynając od śpiewu i tańca,

to history and astronomy.

aż po historię i astronomię.

It might seem strange to categorize

Może wydawać się dziwne,

history and astronomy as creative pursuits,

że historię i astronomię uważano za sztukę,

but the Ancient Greeks saw these disciplines

ale starożytni Grecy widzieli w nich więcej

as more than just school subjects.

niż tylko szkolne przedmioty.

These were the hallmarks of civilization

Były nieodzowną cechą cywilizacji

in what, to their eyes,

w świecie, który według nich,

was a pretty barbaric world.

był barbarzyński.

An educated, civilized person

Od wykształconej, cywilizowanej osoby

was expected to be proficient

oczekiwano biegłości

in all aspects of creative thought

w każdej dziedzinie

inspired by the Muses,

inspirowanej przez muzy.

and the common medium

A środkiem, za pomocą którego

through which these disciplines were taught,

tych dziedzin uczono,

studied,

studiowano,

and disseminated

a także rozpowszechniano,

was music.

była muzyka.

You see, it's no coincidence

To nie przypadek,

that the word Muse is very similar

że słowo "muza" jest bardzo podobne

to the word music.

do słowa "muzyka",

It's where the word originates.

ponieważ właśnie od niego pochodzi.

Poetry, be it a love poem

Poezję, czy to miłosne liryki

or an epic poem about a dragon-slaying hero,

czy epicki poemat,

was sung with a musical accompaniment.

śpiewano przy akompaniamencie muzyki.

Dancing and singing, obviously,

Przy tańcach i śpiewie

were accompanied by music.

oczywiście także obecna była muzyka.

Theater was always a combination

Teatr to od zawsze mieszkanka

of spoken word and music.

słowa mówionego i muzyki.

History was recounted through song.

Historii nauczano za pomocą pieśni.

Even the study of astronomy

Nawet astronomia

was linked to the same physical principles

podlegała tym samym zasadom

as musical harmony,

co muzyczna harmonia.

such as the belief held by many Greek thinkers

Wielu greckich filozofów wierzyło,

that each of the planets and stars

że każda planeta i gwiazda

created their own unique sound

wydaje swój własny, wyjątkowy dźwięk

as they traveled through the cosmos,

podczas kosmicznej podróży,

thrumming like an enormous guitar string

brzęcząc jak ogromna gitarowa struna

light-years long.

o długości wielu lat świetlnych.

However, music pervaded more aspects of their lives

Muzyka wpływała na więcej aspektów życia

than just education.

poza edukacją.

Ancient Greeks considered music

Starożytni Grecy uważali muzykę

to be the basis for understanding

za podstawę zrozumienia

the fundamental interconnectedness

nierozerwalnego połączenia

of all things in the universe.

wszystkiego, co istnieje.

This concept of connectivity

Ta idea połączenia

is known as harmonia,

znana jest

and it's where we get the word harmony.

jako harmonia.

Music was used as a form of medicine

Muzyka używana była jako lekarstwo,

to treat illnesses and physical complaints,

leczące choroby i dolegliwości,

as a vital accompaniment to sporting contests,

jako doping dla sportowców

and as a means to keep workers in time

i pomagała utrzymać robotnikom rytm

as they toiled away on monotonous or menial tasks.

przy prostych i monotonnych czynnościach.

One of the most important applications

Jedno z najważniejszych zastosowań muzyki

of music in Ancient Greek society

w społeczeństwie starożytnych Greków

is found in the belief

można odszukać w przekonaniu,

that music can affect a person's ethos.

że muzyka ma wpływ na osobisty etos.

A word we still use today,

Używamy tego słowa do dziś.

ethos is a person's guiding beliefs

Etos to kierujące kimś przekonania

or personal ethics,

lub wewnętrzna etyka;

the way that one behaves

sposób w jaki ktoś traktuje

towards oneself and others.

siebie i innych.

The Greek philosopher Plato,

Grecki filozof Platon,

one of the most famous

jeden z najbardziej znanych

and influential Greek thinkers of the time,

i wypływowych filozofów,

asserted that music had a direct effect

twierdził, że muzyka ma bezpośredni wpływ

on a person's ethos.

na etos człowieka.

Certain kinds of music

Pewne rodzaje muzyki

could incite a person to violence

mogą zachęcać do przemocy,

while others could placate a person

podczas gdy inne mogą uspokajać

into a benign, unthinking stupor.

i wprowadzać w nieszkodliwe otępienie.

According to Plato,

Według Platona

only very specific types of music

tylko niektóre rodzaje muzyki

were beneficial to a person's ethos.

wpływają korzystnie na ludzki etos.

One should only listen to music

Powinno się słuchać muzyki

that promotes intelligence,

która rozwija inteligencję,

self-discipline,

samodyscyplinę

and courage,

i odwagę,

and all other kinds of music must be avoided.

a innych rodzajów należy unikać.

Furthermore, Plato fervently denounced

W dodatku Platon gwałtownie potępiał

any music that deviated

każdy rodzaj muzyki,

from established musical conventions,

który odbiegał od ustalonych standardów.

fearing that doing so

Obawiał się, że może to

would lead to the degradation

doprowadzić do upadku

of the standards of civilization,

zasad cywilizacji,

the corruption of youth,

deprawacji młodzieży,

and eventually complete and utter anarchy.

a, w konsekwencji, do kompletnej anarchii.

While Plato's fears can seem extreme,

Obawy Platona mogą wydawać się przesadzone,

this argument has appeared in modern times

ale takich argumentów użyto współcześnie,

to condemn musical trends

aby potępić takie gatunki muzyczne

such as jazz or punk or rap.

jak jazz, punk czy rap.

What do you think Plato would say

Jak myślisz, co Platon powiedziałby

about the music you listen to?

o muzyce, której słuchasz?

Is it beneficial to your ethos,

Czy wpływa ona korzystnie na twój etos?

or will it degenerate you

Czy raczej sprowadzi cię do poziomu

into a gibbering, amoral barbarian?

bełkoczącego, niemoralnego barbarzyńcy?