Mao Zedong's infamous mango cult - Vivian Jiang

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

One morning in August 1968,

၁၉၆၈ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ တစ်မနက်မှာ

factory worker Wang Xiaoping overheard news of a mysterious mandatory meeting.

စက်ရုံလုပ်သား Wang Xiaoping ဟာဆန်းကြယ်တဲ့ မဖြစ်မနေအစည်းအဝေး သတင်းကိုကြားလိုက်တယ်။

ကော်ဖီဆိုင်ကနေ တီးတိုး ကောလဟာလတွေက နိုင်ငံရဲ့ ကွန်မြူနစ်ခေါင်းဆောင်

Rumors whispered through the cafeteria described shipments of a gift

from the country’s communist leader, Chairman Mao Zedong.

ဥက္ကဋ္ဌ မော်စီတုံးဆီက လက်ဆောင်တစ်ခု တင်ပို့နေတာတွေကို ဖော်ပြခဲ့တယ်။

And sure enough, managers soon dispersed a gift to every factory worker—

သေချာတာကတော့ မကြာခင်မှာ မန်နေဂျာတွေက သရက်သီး ပုံတူ ရွှေဖယောင်း ပုံတူတစ်ခု

a glass box encasing a golden wax replica of a mango.

ထည့်ထားတဲ့ မှန်သေတ္တာကို စက်ရုံလုပ်သား တိုင်းကို လက်ဆောင်တစ်ခုအဖြစ် ဝေခဲ့တာပါ။

Wang Xiaoping’s factory wasn’t the only facility to receive this unusual offering.

ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ကမ်းလှမ်းမှုကို ရရှိတာက Wang Xiaoping ရဲ့စက်ရုံ တစ်ရုံတည်းမဟုတ်ပါ။

The Chairman gifted fresh mangoes to factories across China,

ဥက္ကဋ္ဌက နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းက စက်ရုံတွေမှာ ဝန်ထမ်းတွေကို လတ်ဆတ်တဲ့ သရက်သီးတွေကို

leading employees to stay up late,

လက်ဆောင်ပေးတာက အိပ်ရာစောစောမဝင်ဘဲ

touching the fruits and contemplating the meaning behind Mao's gesture.

သစ်သီးတွေကို ကိုင်ရင်း မော်ရဲ့ အမူအရာ နောက်ကွယ်က အဓိပ္ပါယ်ကို တွေးမိစေတယ်။

Some tried to preserve the fresh mangoes in formaldehyde,

တချို့က လတ်ဆတ်တဲ့ သရက်သီးတွေကို တာရှည်ခံစေဖို့ ကြိုးစားပြီး

while others ate the fruit

တချို့က အသီးကို စားကြပြီး

and commissioned wax replicas of their prize.

သူတို့ရဲ့ဆုကို ဖယောင်းပုံတူတွေကို လုပ်ခိုင်းကြတယ်။

In one factory, workers initiated a strange ritual:

စက်ရုံတစ်ရုံမှာ အလုပ်သမားတွေရဲ့ ပါးစပ်ထဲကို ဇွန်းထည့်ထားတဲ့

peeling and boiling their mangoes to create a “holy” broth

“မြင့်မြတ်တဲ့” ဟင်းရည်ကို ဖန်တီးဖို့ သရက်သီးတွေကို အခွံခွာပြီး ပြုတ်ဖို့

that was spooned into their mouths.

ထူးဆန်းတဲ့ ဓလေ့တစ်ခုကို စတင်ခဲ့ကြတယ်။

Since traditional Chinese medicine often involved boiling ingredients,

တရုတ်တိုင်းရင်းဆေးပညာမှာ ပွက်ပွက်ဆူနေတဲ့ ပစ္စည်းတွေပါဝင်လေ့ရှိတာကြောင့်

it's possible this mango wine was concocted as a kind of healing tonic.

ဒီသရက်ဝိုင်ကို အနာကျက်စေတဲ့ ဆေးတစ်မျိုးအဖြစ် ဖော်စပ်ကြတယ်။

Soon, fables formed that the fruit ensured a long life

မကြာမီမှာပဲ သစ်သီးက တရုတ်ဒဏ္ဍာရီထဲက အမတ မက်မွန်သီးတွေလို

like the Peaches of Immortality from Chinese mythology.

အသက်ရှည်စေတယ်ဆိုတဲ့ဒဏ္ဍာရီတွေ ပေါ်ပေါက်လာတယ်။

And by refusing to eat the mangoes himself,

သရက်သီးတွေကို ကိုယ်တိုင်မစားဘဲ

Mao had generously sacrificed his own longevity for the working class.

မော်ဟာ အလုပ်သမားလူတန်းစားအတွက် မိမိအသက်ရှည်ဖို့ ရက်ရက်ရောရော စတေးခဲ့တယ်။

But whatever Mao's intentions,

ဒါပေမဲ့ မော်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က ဘာပဲ ဖြစ်ဖြစ်

this mango mania wasn’t as frivolous as it might seem.

ဒီသရက်သီး အရူးထတာက ထင်ရသလောက် ပေါ့ပျက်နေတာတော့ မဟုတ်ဘူး။

And in fact, it’s harmless appearance hid a much darker truth.

တကယ်တော့ ဒါက အန္တရာယ်ကင်းတဲ့ အသွင်အပြင်က ပိုမှောင်မိုက်တဲ့ အမှန်တရားကိုဖုံးထားတာပါ။

Two years earlier, Mao Zedong had launched the Cultural Revolution,

အစောပိုင်း ၂ နှစ်မှာ မော်စီတုံးက တရုတ်လူ့ အဖွဲ့အစည်းကနေ အရင်းရှင်အတွေးအခေါ်နဲ့

a decade-long political and ideological movement intended to erase

ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့တွေကို ဖျောက်ဖျက်ဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ ဆယ်စုနှစ်ကြာ နိုင်ငံရေးနဲ့

capitalist thought and cultural traditions from Chinese society.

အယူဝါဒ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေးကို စတင်ခဲ့တယ်။

ဒီအစီအစဥ် အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ မော်က ကျောင်းသားဦးဆောင်တဲ့ အရံအဖွဲ့၊

To enact this plan, Mao called on the Red Guards,

a student-led paramilitary group.

တပ်နီတော်ကို တောင်းဆိုခဲ့တယ်။

He enlisted them to help eradicate the “Four Olds”—

သူက အထက်တန်းစားတွေနဲ့ မကြာခဏ ဆက်စပ်နေတဲ့ ဓလေ့ထုံးစံတွေ၊

a vaguely defined set of customs, habits, and ideas

အလေ့အထတွေနဲ့ စိတ်ကူးတွေကို မရေမရာ သတ်မှတ်ထားတဲ့ “အို လေးပါး” ကို

often associated with the elite upper-class.

ကူညီ ချေမှုန်းဖို့ သူတို့ကို စာရင်းသွင်းခဲ့တယ်။

Mao’s dogma was militant,

မော်ရဲ့အယူဝါဒက စစ်သွေးကြွဖြစ်ပြီး

and the Red Guard interpreted his vision as achievable only through violence.

တပ်နီတော်က သူ့အမြင်ကို အကြမ်းဖက်မှုနဲ့သာ ဖော်ဆောင်နိုင်တယ်လို့ အနက်ဖွင့်ဆိုတယ်။

The Red Guard acted above law and order, ransacking temples and tombs,

တပ်နီတော်က တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအထက်မှာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး မင်းမျိုးစိုးနွယ်တွေနဲ့

including those of dynastic royalty and Confucius.

ကွန်ဖြူးရှပ် အပါအဝင် ဘုရားကျောင်းတွေနဲ့ ဂူသင်္ချိုင်းတွေကို ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်။

Homes were raided and piles of books burned in the streets.

အိမ်တွေကို ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ လမ်းတွေ ပေါ်မှာ စာအုပ်တွေကို မီးပုံရှို့တယ်။

ဒါပေမဲ့ တပ်နီတော်ရဲ့ သောင်းကျန်းမှုက ပစ္စည်းပျက်စီးမှုထက် ကျော်လွန်သွားတယ်။

But the Red Guard’s rampage went far beyond property damage.

They began holding “struggle sessions”—

လူတန်းစား ရန်သူလို့ ဆိုတာတွေကို အရှက်ရစေဖို့

public spectacles designed to shame so-called class enemies.

ပုံစံထုတ်ထားတဲ့ “ရုန်းကန် ဆွေးနွေးပွဲတွေ” ကို စတင်ကျင်းပခဲ့တယ်။

ကျူးလွန်ခံရသူတွေဟာ ရေပေါ်ဆီ၊ အရင်းရှင်တ န်ဖိုး စွဲကိုင်သူတွေအဖြစ် စွပ်စွဲခံရကာ

Victims were accused of holding elitist, capitalist values,

and were often forced to wear heavy signs detailing their crimes.

ရာဇ၀တ်မှု အသေးစိတ်ဖော်ပြထားတဲ့ ဆိုင်းဘုတ် ကြီးတွေ ကို မကြာခဏ အတင်း ဝတ်ခိုင်းတယ်။

The Red Guard pressured people to accuse their friends and family.

တပ်နီတော်က သူတို့ရဲ့ မိတ်ဆွေတွေနဲ့ မိသားစုကိုစွပ်စွဲဖို့ လူတွေကိုဖိအားပေးတယ်။

They manipulated students to denounce their teachers and parents.

ဆရာတွေနဲ့ မိဘတွေကို ရှုတ်ချဖို့ ကျောင်းသားတွေကို ကြိုးကိုင်ခဲ့တယ်။

They gradually morphed into torture and executions.

တဖြည်းဖြည်း ညှဉ်းပန်းတာကနေ ကွပ်မျက်တာအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားတယ်။

After two years of the Red Guards’ chaos, Mao recanted his support

တပ်နီတော် မငြိမ်မသက်ဖြစ်ပြီး နှစ်နှစ်အကြာ မှာ မော်က သူ့ထောက်ခံမှုကို ရုပ်သိမ်းပြီး

and sent 30,000 factory workers to fight the Red Guard at Qinghua University.

ချင်ဟွာတက္ကသိုလ်မှာ တပ်နီတော်ကို တိုက်ဖို့ စက်ရုံလုပ်သား ၃၀,၀၀၀ ကို စေလွှတ်ခဲ့တယ်။

With the help of the People’s Liberation Army,

ပြည်သူ့ လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်ရဲ့ အကူအညီနဲ့

these factory workers succeeded,

စက်ရုံ လုပ်သားတွေ အောင်မြင်ခဲ့ပြီး

and Mao thanked them for their service with a crate of 40 mangoes.

သရက်သီး ပုံး ၄၀ နဲ့ သူတို့ရဲ့ ထမ်းဆောင်မှု အတွက် မော်က ကျေးဇူးတင်စကား ပြောခဲ့တယ်။

This gesture wasn’t quite as generous as it appeared

မော်စီတုန်းက ပါကစ္စတန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဆီက ရရှိတဲ့

since Mao was actually passing along a gift

လက်ဆောင်ကို လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့တာကြောင့်

he received from Pakistan’s foreign minister.

ဒီအမူအရာက ဒီလောက် မရက်ရောပါဘူး။

But much worse, this reward was quickly tainted by the ideology

ဒါပေမဲ့ ပိုဆိုးတာက ဒီဆုလာဘ်က ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေး အယူဝါဒကြောင့်

of the Cultural Revolution.

အလျင်အမြန် စွန်းထင်းသွားတယ်။

As a propaganda tool, Mao’s mangoes demanded high levels of respect.

ဝါဒဖြန့် ကိရိယာအနေနဲ့ မော်ရဲ့သရက်သီးတွေက မြင့်မားတဲ့ လေးစားမှုအဆင့်တွေတောင်းဆိုတယ်။

Workers boarded unheated buses in sub-zero temperatures to visit

အစိုးရကနေ စီစဉ်တဲ့ သရက်သီး ပြပွဲတွေကို မ ဖြစ်မနေသွားရောက်ကြည့်ရှုဖို့ လုပ်သားတွေဟာ

mandatory mango exhibitions organized by the government.

အပူပေးမထားတဲ့ ဘတ်စ်ကားတွေကို အပူချိန် သုညအောက်မှာ စီးနင်းခဲ့တတယ်။

Factory workers were scolded for not holding their replicas securely.

စက်ရုံလုပ်သားတွေဟာ ပုံတူတွေကို မြဲမြဲ မကိုင်တာကြောင့် ကြိမ်းမောင်းခံရတယ်။

And in Sichuan, a man who remarked that the mango was “nothing special”

စီချွမ်မှာ သရက်သီးက “ဘာမှ မထူးခြား” နဲ့ “ကန်စွန်းဥ ပုံပေါက်နေတယ်” လို့

and “looked like a sweet potato”

မှတ်ချက်ပေးတဲ့ လူတစ်ယောကက်ကို

was arrested, tried, and executed.

ဖမ်းဆီး၊စစ်ဆေးပြီး ကွပ်မျက်ခဲ့တယ်။

For reasons mostly unknown, the mango fever broke a year and a half later.

အများစု မသိတဲ့အကြောင်းအရင်းတွေကြောင့် တစ်နှစ်ခွဲအကြာ သရက်သီးအဖျားဖြစ်ပွားခဲ့တယ်။

After the Red Guard was dissolved

တပ်နီများတော်တွေကို ဖျက်သိမ်းပြီး

and participants were sent to the countryside for re-education,

ပါဝင်သူတွေကို ပြန်လည်ပညာပေးဖို့ ကျေးလက်ကို စေလွှတ်ပြီးနောက်မှာ

the mystifying mango faded from official propaganda.

တွေဝေစရာ သရက်သီး က တရားဝင် ဝါဒဖြန့်မှုကနေ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့တယ်။

Wax from the replicas were repurposed for candles during power outages.

ဓာတ်အားပြတ်တောက်နေစဉ်မှာ ဖယောင်း ပုံတူကဖယောင်းတိုင်တွေကို ပြန်သုံးခဲ့တယ်။

And today you’d be lucky to find an antique mango tray or medallion

ဒီနေ့ ဘေဂျင်း အဟောင်းတန်းတစ်ခုကို သွားရင်း ရှေးဟောင်းသရက်သီးဗန်း ဒါမှမဟုတ်

while perusing a Beijing flea market.

ဆုတံဆိပ်ကို ရှာတွေ့ရင် ကံကောင်းတယ်လို့ ပြောကြမှာပါ။

But the tale of Mao’s mangoes is just a minor story

ဒါပေမဲ့ မော်ရဲ သရက်သီး ပုံပြင်က နာကျင်စရာ မြုပ်နေတဲ့

amidst a decade of painful, buried history.

ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြားက အသေးအမွှားပုံပြင်မျှသာပါ။

ယဉ်ကျေးမှု တော်လှန်ရေးအကြောင်း ဆွေးနွေးတာ ကို နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းမှာ ကန့်သတ်ထားတယ်။

Discussion of the Cultural Revolution is restricted across China.

And though some former Red Guards have attempted to challenge this policy

တပ်နီတော်ဟောင်းတချို့က သူတို့ရဲ့ လုပ်ရပ်အတွက် လူသိရှင်ကြား

by publicly reflecting and apologizing for their actions,

ဆင်ခြင်ကာ တောင်းပန်ရင်း ဒီမူဝါဒကို စိန်ခေါ်ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမဲ့

they still avoid maligning Mao Zedong.

သူတို့ဟာ မော်စီတုံးကို မကောင်း ပြောတာကနေ ရှောင်ကြဉ်ဆဲပါ။

Given the current political landscape of China,

တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းအရ

only time will tell when this history will be discussed openly and freely.

ဒီသမိုင်းကို ဘယ်အချိန် ပွင့်လင်းလွတ်လပ်စွာ ဆွေးနွေးမယ်ဆိုတာက အချိန်ကပဲ စကားပြောမှာပါ။