Mao Zedong's infamous mango cult - Vivian Jiang

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Paulina Kaniewska

One morning in August 1968,

Pewnego sierpniowego poranka 1968 roku robotnik fabryczny Wang Xiaoping

factory worker Wang Xiaoping overheard news of a mysterious mandatory meeting.

usłyszał, że ma się odbyć tajemnicze obowiązkowe zebranie.

Rumors whispered through the cafeteria described shipments of a gift

Na stołówce szeptano o transporcie z prezentem

from the country’s communist leader, Chairman Mao Zedong.

od komunistycznego przywódcy kraju, przewodniczącego Mao Zedonga.

And sure enough, managers soon dispersed a gift to every factory worker—

I rzeczywiście, kierownicy wkrótce wręczyli każdemu robotnikowi dar od Mao.

a glass box encasing a golden wax replica of a mango.

Szklane pudełko zawierające złociste mango z wosku.

Wang Xiaoping’s factory wasn’t the only facility to receive this unusual offering.

Nie tylko współpracownicy Wanga Xiaopinga otrzymali ten niezwykły dar.

The Chairman gifted fresh mangoes to factories across China,

Przewodniczący wysłał świeże owoce mango do fabryk w całych Chinach,

a robotnicy zostawali w pracy do późna,

leading employees to stay up late,

touching the fruits and contemplating the meaning behind Mao's gesture.

dotykali owoców i zastanawiali się nad znaczeniem gestu Mao.

Some tried to preserve the fresh mangoes in formaldehyde,

Jedni konserwowali świeże mango w formaldehydzie,

while others ate the fruit

a inni zjadali owoce i zamawiali woskowe repliki prezentu.

and commissioned wax replicas of their prize.

In one factory, workers initiated a strange ritual:

W jednej z fabryk robotnicy zainicjowali dziwny rytuał.

peeling and boiling their mangoes to create a “holy” broth

Obrali mango i ugotowali z niego “święty” wywar,

that was spooned into their mouths.

który podawano następnie łyżką.

Since traditional Chinese medicine often involved boiling ingredients,

Ponieważ tradycyjna medycyna chińska często wymagała gotowania składników,

możliwe, że ten kompot z mango warzono jako leczniczy tonik.

it's possible this mango wine was concocted as a kind of healing tonic.

Soon, fables formed that the fruit ensured a long life

Wkrótce powstały legendy, że owoc zapewnia długie życie

like the Peaches of Immortality from Chinese mythology.

niczym Brzoskwinie Nieśmiertelności z chińskiej mitologii.

And by refusing to eat the mangoes himself,

Odmawiając sobie zjedzenia mango,

Mao had generously sacrificed his own longevity for the working class.

wspaniałomyślny Mao miał wyrzec się długiego życia na rzecz klasy robotniczej.

But whatever Mao's intentions,

Bez względu jednak na intencje Mao

this mango mania wasn’t as frivolous as it might seem.

mangomania nie była błahostką, jaką mogłaby się wydawać.

And in fact, it’s harmless appearance hid a much darker truth.

Pozory nieszkodliwej obsesji na punkcie owocu skrywały dużo mroczniejszą prawdę.

Two years earlier, Mao Zedong had launched the Cultural Revolution,

Dwa lata wcześniej Mao Zedong zapoczątkował rewolucję kulturalną,

a decade-long political and ideological movement intended to erase

10-letni ruch polityczny i ideologiczny, którego celem było wyrugowanie

capitalist thought and cultural traditions from Chinese society.

myśli i kultury kapitalizmu z chińskiego społeczeństwa.

To enact this plan, Mao called on the Red Guards,

Żeby urzeczywistnić ten plan, Mao zwrócił się do Czerwonej Gwardii,

a student-led paramilitary group.

studenckiej grupy paramilitarnej.

He enlisted them to help eradicate the “Four Olds”—

Zwerbował ich do pomocy w wykorzenianiu “czterech starych rzeczy”,

a vaguely defined set of customs, habits, and ideas

czyli niejasno określonego zestawu zwyczajów, nawyków i idei

often associated with the elite upper-class.

często kojarzonych z burżuazyjną elitą.

Mao’s dogma was militant,

Maoizm zachęcał do walki,

and the Red Guard interpreted his vision as achievable only through violence.

a Czerwona Gwardia uznała, że doktrynę można urzeczywistnić tylko przemocą.

The Red Guard acted above law and order, ransacking temples and tombs,

Działając ponad prawem, czerwonogwardziści plądrowali świątynie i grobowce,

including those of dynastic royalty and Confucius.

w tym członków chińskiej rodziny cesarskiej i Konfucjusza.

Homes were raided and piles of books burned in the streets.

Napadali na domy, a na ulicach palili stosy książek.

But the Red Guard’s rampage went far beyond property damage.

Ale ekscesy Czerwonej Gwardii nie ograniczały się do niszczenie mienia.

They began holding “struggle sessions”—

Zaczęła ona organizować “sesje walki”,

public spectacles designed to shame so-called class enemies.

publiczne widowiska mające na celu upokorzenie “wrogów klasowych”.

Victims were accused of holding elitist, capitalist values,

Ofiary oskarżano o wyznawanie elitarnych, kapitalistycznych wartości

and were often forced to wear heavy signs detailing their crimes.

i często zmuszano do noszenia ciężkich tabliczek z opisem popełnionych zbrodni.

The Red Guard pressured people to accuse their friends and family.

Pod wpływem nacisków Czerwonej Gwardii ludzie donosili na przyjaciół i rodzinę.

They manipulated students to denounce their teachers and parents.

Zmanipulowani studenci denuncjowali nauczycieli i rodziców.

They gradually morphed into torture and executions.

Prześladowania stopniowo przybierały postać tortur i egzekucji.

After two years of the Red Guards’ chaos, Mao recanted his support

Po dwóch latach chaosu Mao wycofał swoje poparcie dla Czerwonej Gwardii

and sent 30,000 factory workers to fight the Red Guard at Qinghua University.

i wysłał do walki z młodzieżą 30 tysięcy robotników fabrycznych

do pekińskiego Uniwersytetu Tsinghua.

With the help of the People’s Liberation Army,

Z pomocą Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

these factory workers succeeded,

robotnicy odnieśli sukces,

and Mao thanked them for their service with a crate of 40 mangoes.

a Mao podziękował im za to, przekazując skrzynkę z 40 owocami mango.

This gesture wasn’t quite as generous as it appeared

Ten gest nie był jednak tak hojny, jak się wydawało.

since Mao was actually passing along a gift

Mao oddał robotnikom prezent,

he received from Pakistan’s foreign minister.

który dostał od ministra spraw zagranicznych Pakistanu.

But much worse, this reward was quickly tainted by the ideology

Co gorsza, dar został wkrótce skażony ideologią rewolucji kulturalnej.

of the Cultural Revolution.

As a propaganda tool, Mao’s mangoes demanded high levels of respect.

Jako narzędzie propagandy mango od Mao zasługiwało na wielki szacunek.

Workers boarded unheated buses in sub-zero temperatures to visit

W mroźnych warunkach robotnicy wsiadali do nieogrzewanych autobusów,

by obejrzeć obowiązkowe wystawy mango organizowane przez rząd.

mandatory mango exhibitions organized by the government.

Factory workers were scolded for not holding their replicas securely.

Pracowników fabryk besztano za sposób obchodzenia się z replikami owoców.

And in Sichuan, a man who remarked that the mango was “nothing special”

W Syczuanie pewien człowiek stwierdził, że mango to “nic szczególnego”

and “looked like a sweet potato”

i “wygląda jak batat”,

was arrested, tried, and executed.

za co został aresztowany, osądzony i stracony.

For reasons mostly unknown, the mango fever broke a year and a half later.

Z niejasnych powodów gorączka mango wybuchła półtora roku później.

After the Red Guard was dissolved

Po rozwiązaniu Czerwonej Gwardii

and participants were sent to the countryside for re-education,

i zesłaniu jej członków na wieś na reedukację

the mystifying mango faded from official propaganda.

enigmatyczne mango zniknęło z oficjalnej propagandy.

Wax from the replicas were repurposed for candles during power outages.

Podczas przerw w dostawach prądu wosk z replik wykorzystywano do robienia świec.

And today you’d be lucky to find an antique mango tray or medallion

Dziś trzeba by szczęścia, żeby znaleźć zabytkową tacę czy medalion z mango

while perusing a Beijing flea market.

na pchlim targu w Pekinie.

But the tale of Mao’s mangoes is just a minor story

Jednak opowieść o mango przewodniczącego Mao to tylko epizod

z pełnej bólu i przemilczeń dekady.

amidst a decade of painful, buried history.

Discussion of the Cultural Revolution is restricted across China.

W Chinach swoboda dyskusji o rewolucji kulturalnej jest ograniczona.

And though some former Red Guards have attempted to challenge this policy

Choć niektórzy byli czerwonogwardziści próbowali przerwać milczenie

by publicly reflecting and apologizing for their actions,

i publicznie przeprosić za swoje czyny,

they still avoid maligning Mao Zedong.

Mao Zedonga nadal się nie krytykuje.

Given the current political landscape of China,

Zważywszy na obecną sytuację polityczną w Chinach,

only time will tell when this history will be discussed openly and freely.

pozostaje czekać, kiedy o tej historii będzie można mówić otwarcie i swobodnie.